شخصیت شناسی از روی نقاشی بچه ها
- مجموعه: روانشناسی کودکان
کودک در نقاشیهای ابتدایی خود که اغلب بهصورت خطنگاری عرضه میشوند، با حرکات خودبهخودی و غیرقابل پیشبینی دست و بازو، جوشش و طغیان حیاتی و تحریکات طبیعیاش را بیان میکند. با افزایش سن، کودک شروع به کشیدن اشکال میکند تا عواطف و نوع دید شخصی خود را نسبت به اشخاص و اشیا دوروبرش نشان دهد. سرانجام نقاشیهای کودکان در 9-8 سالگی در اثر استحکام افکار منطقی و تحت قواعد و انتظامات مدرسه و قوانین اجتماعی خانوادگی و وسایل ارتباط جمعی، حالتی بیش از پیش معمولی و همگانی به خود میگیرد و کمتر تحت تاثیر احساسات خود به خودی قرار دارد.
تنه درخت نشانه جاهطلبی و بلندپروازی کودک است و چون این تنه کاملا به خود شاخهها متصل است، از رشد خوب و طبیعی کودک حکایت میکند. کشیدن شاخ و برگهای درخت بهگونهای که به سمت چپ متمایل شدهاند نیاز کودک به همسازی با یک نیاز والدینی را نشان میدهد. یعنی کودک دوست دارد شبیه مادر یا پدر باشد و مثل آنها عمل کند. درخت سمت راست شاخ و برگ دایرهای شکلی دارد که نشانه دلمشغولی کودک نسبت به تصویر شخصی خودش است. در واقع کودک به این وسیله میخواهد دغدغههای شخصیاش را برجسته کند. وجود بیش از یک درخت در نقاشی حاکی از خود (نماینده عقل) و نهاد (نماینده احساس) کودکان است یعنی کودک میخواهد احساسات و تفکرات عقلانیاش را در کنار هم به تصویر بکشد. زمین در این نقاشی متشکل از یک خط است و نشانه تعیین هدف و نظم است و چون رو به بالا تصویر شده حاکی از بلندپروازی کودک است.
خانه در نقاشیهای کودکان نماد پناهگاه، هسته اصلی و گرمی خانوادگی است بنابراین بچهها با به تصویر کشیدن خانههای مختلف با جزئیات متنوع، علاقه یا تنفر خود را نسبت به محیط خانوادگی ابراز میکنند. خانه نماینده بخشی از خود کوک هم هست که نه فقط با گذشته که با آینده او نیز ارتباط دارد. البته معانی گسترده خانه در نقاشی کودکان به این موارد محدود نمیشود چرا که دخترها و پسرها با ترسیم این شکل، نگرش آزمودنی خود در ارتباط با مادرشان را نیز به نمایش میگذارند. همانطور که میبینید هیچ پنجرهای در این خانه وجود ندارد و این میتواند به گوشهگیری کودک یا تمایل او برای انزوا اشاره داشته باشد. در شمارههای قبل شما را با اهمیت وجود دودکش بر بام خانههایی که بچهها روی کاغذ کشیدهاند، آشنا کردیم. چرا که دودکش معرف گرمای شخصی و درجه احساس قدرت کودک است. دقت داشته باشید که دودکش این خانه به سمت راست متمایل شده و این موضوع هم به گرمای روان شناختی این دختر 6 ساله اشاره می کند.
بهطورکلی بام خانه نماد زندگی تخیلی یا بعد ذهنی عملی کودک است. در ورودی شیوه ارتباط کودک با محیط اطرافش را نشان میدهد و بهمنزله نماد ارتباطی و برداشت آزمودنی او از مسیر فردی و خانوادگی است. البته پلهها نیز از تعامل اجتماعی کودک حکایت میکنند؛ انگار که این دختر با کشیدن پلهها قصد دارد به ما بفهماند که « به فضای شخصی من خوش آمدید.»
به آدمکهایی که کودک در سمت چپ کشیده دقت کنید. سر این آدمکها به ویژه آدمکی که پوشش بنفش دارد، بزرگتر از حد معمول است و هیچ کدام از آدمکها پا ندارند. این ویژگیها در کنار فقدان پنجرهها که در بالا به آن اشاره شد، ممکن است حاکی از این باشد که کودک مورد بدرفتاری قرار گرفته است.
چشمان بزرگ آدمک نماد برونگرایی و کنجکاوی است و سر نشانه قدرت تفکر و جاهطلبی این دختر.
منبع:مجله شهرزاد