انفجار کپسول آتش‌نشانی: عوامل مختلفی که می‌توانند باعث شوند

مجموعه: تجهیزات ایمنی و بهداشتی

کپسول آتش نشانی چیست 

بررسی دلایل انفجار کپسول آتش نشانی

کپسول آتش نشانی چیست؟

کپسول آتش نشانی یک سیلندر با رنگ قرمز است که از فوم خاموش کننده آتش پر شده است. این سیلندرها در ابعاد و حجم های مختلفی تولید می شوند. در مکان ها و فضاهای کوچک معمولا از انواع بسیار کوچک آن استفاده می شود. مثلاً در کابین های مترو و قطار کپسول ها کوچک هستند و معمولا داخل یک حفاظ شیشه ای نگه داری می شوند تا کسی ناخواسته به آن ها دست نزند. در ساختمان های بزرگ هم معمولا تعداد زیادی از این کپسول ها با ابعاد بزرگتر نگهداری می شود تا در زمان آتش سوزی مورد استفاده قرار گیرند. 

کپسول های آتش نشانی در اکثر مکان ها وجود دارند، چون آتش سوزی هیچ وقت خبر نمی کند و همواره امکان اتفاق افتادن آن وجود دارد. از آنجایی که آتش با رسیدن اکسیژن شعله ور می شود فوم خاموش کننده بر روی آتش قرار گرفته و مانع رسیدن اکسیژن به شعله های آتش می شود و به همین طریق آتش خاموش می شود. البته کپسول های آتش نشانی با توجه به نوع آتش سوزی و منشاء ان انواع گوناگون دیگری به جز فوم خاموش کننده هم دارند که در زمان اتفاق افتادن آتش باید از نوع مناسب استفاده کرد. 

علت های انفجار کپسول آتش نشانی

کپسول آتش نشانی یک تجهیز ایمنی است و برای هنگامی که خطر آتش سوزی رخ می دهد مورد استفاده قرار گرفته و آتش را مهار می کند. اما جالب است بدانید بعضی موارد مانند استفاده نادرست از محصول می تواند باعث شود خود این تجهیز ایمنی ناامن شده و بترکد و حادثه ایجاد کند. 

البته نگران نباشید بروز این اتفاق عموماً نادر است و این طور نیست که همیشه کپسول های آتش نشانی منفجر شوند. تنها با استفاده صحیح و اصولی و نگه داری مناسب می توان سال های سال از آن ها به نحو ایمن نگه داری کرد. در ادامه برخی دلایل انفجار کپسول توضیح داده شده است. 

انفجار کپسول آتش نشانی امر معمولی نیست

شارژ نادرست و غیر اصولی سیلندر

هنگامی که سیلندرهای آتش نشانی خالی می شوند مجددا باید پر و شارژ شوند؛ اما تصور نکنید هر کسی می تواند بدون داشتن دانش کافی از این کار آن را به انجام رساند. کپسول های آتش نشانی باید در شرایط مناسب جوی و فشار مناسب هوا و ضمناً با روشی ایمن شارژ شوند. این کار تنها از عهده متخصصین این کار بر می آید. بسیار اتفاق افتاده که کپسول ها در حین شارژ مجدد منفجر شده اند و علت آن هم رعایت نکردن نکات ایمنی و دیگر شرایط برای شارژ کپسول بوده است.

شارژ بیش از حد کپسول

برای اینکه بدانید میزان شارژ کپسول چقدر است و آیا نیاز به شارژ مجدد دارد یا خیر باید به درجه فشاری که روی سیلندر است نگاه کنید. روی این سیلندر شما دو ناحیه قرمز و یک ناحیه سبز رنگ را مشاهده می کنید. به عقربه نگاه کنید ببینید بر روی ناحیه سبز رنگ قرار دارد یا نواحی قرمز رنگ در دو طرف. ناحیه سبز رنگ که فشار بین 11 تا 18.5 بار است ناحیه مجاز و مناسب است و کپسول نه بیش از حد پر است و نه خالی است. 

حال اگر عقربه بر روی ناحیه اول قرمز رنگ باشد یعنی فشار روی عددی بین 0 تا 11 باشد، یعنی کپسول خالی شده یا مقدار ماده خاموش کننده داخلش ذو به اتمام است یا به عبارتی کپسول نیاز به شارژ مجدد دارد.

اما ناحیه خطر زا ناحیه دوم قرمز رنگ است که فشار را روی اعدادی بین 18.5 تا 28 نمایش می دهد. این بدان معناست که کپسول بیش از حد مجاز شارژ شده و هر آن ممکن است منفجر شده و حادثه بیافریند. پس زودتر آن را تخلیه کرده تا به ناحیه مجاز سبز رنگ برسد. 

شارژ بیش از حد می تواند منجر به انفجار کپسول آتش نشانی شود

ضربه خوردن به بدنه سیلندر

سیلندرهای آتش نشانی همواره باید در مکانی دور از دسترس و یا در یک محافظ نگه داری شوند تا هیچ نوع ضربه ای به آن ها وارد نشود. اگرچه یک ضربه کوچک نمی تواند منجر به انفجار این محصول شود اما ضربه های شدید و متعدد می تواند باعث شود مواد داخل کپسول عکس العمل نشان داده یا فشار داخل سیلندر بالا برود و در ادامه این موضوع می تواند منجر به ترکیدن کپسول شود. 

پوسیدگی و خوردگی بدنه کپسول

بدنه کپسول های آتش نشانی اغلب از جنس فلز و فولاد است و این فلز عموما ضد زنگ نیست یا خیلی مقاومت بالایی در برابر رطوبت یا تغییرات جوی ندارد. بسیاری از کپسول های آتش نشانی در مکان ها و فضاهای بیرونی نگه داری می شوند و ممکن است با مواد مرطوب و آب و باران و مواد خورنده متعددی برخورد داشته باشد. این موارد می تواند به مرور منجر به پوسیدگی بدنه سیلندر شود و همین باعث سوراخ شدن، ضعیف شدن و پوسیدن بدنه شود. این موارد همگی می تواند باعث شود که کپسول منفجر شود. 

برای رفع و جلوگیری از پوسیدگی و خرابی سیلندر باید شرایط نگه داری و مکان نگه داری کپسول تغییر کند یا جنس بدنه مقاوم تر شود. معمولا از اکپسول ها در مکان هایی مانند کشتی ها و مناطق بسیار مرطوب استفاده نمی کنند زیرا احتمال پوسیدگی بدنه بسیار بالا است. با این حال باز هم پوسیدگی و زنگ زدن بدنه اجتناب ناپذیر است. اگر با تمامی مراقبت ها باز هم بدنه خراب شود تنها کاری که شما واجب است انجام دهید آن است که زودتر برای تعمیر سیلندر پوسیده اقدام کنید تا انفجار رخ ندهد.

پوسیدگی سیلندر می تواند منجر به انفجار کپسول آتش نشانی شود

تغییر فشار هوا 

کپسول هایی که از CO2 برای اطفاء حریق استفاده می کنند به شیوه خفه کردن اکسیژن آتش آن را خاموش می کنند. این ماده باید در دمای ثابتی مورد استفاده قرار گیرد و در واقع اختلاف فشار می تواند منجر به انفجار این ماده و در نهایت انفجار کپسول های CO2 شود. اگر فشار هوا در منطقه ای که کپسول نگه داری می شود تغییر ناگهانی و زیادی داشته باشد کپسول ها منفجر می شوند. 

مثلا در هواپیماها که به جهت قرار گرفتن در جو و آسمان اختلاف فشار بسیار زیاد می شود احتمال ترکیدن این کپسول ها بسیار بالا است و به همین جهت داخل هواپیما از این کپسول ها برای اطفاء حریق استفاده نمی کنند. در واقع با بالا رفتن و افزایش فشار هوا، فشار داخل بدنه کپسول هم افزایش می یابد و همان طور که گفتیم فشار بالای سیلندر به معنای ان است که سیلندر در معرض انفجار است. 

تفاوت فشار هوا می تواند موجب انفجار کپسول آتش نشانی co2 شود

کلام پایانی 

در گذشته ها تنها از آب برای مهار آتش استفاده می شد اما کم کم با فهم منشاء های مختلف آتش سوزی مواد خاموش ساز بسیار بیشتری کشف شد که به روش های مختلفی آتش را مهار می کردند. کپسول های آتش نشانی از این محصولات  هستند که از مواد مختلفی مانند فوم و کف و گاز های مهار کننده و بخار آب پر می شوند تا آتش را خاموش کنند. انفجار کپسول آتش نشانی یک اتفاق نادر است اما غیر ممکن نیست و باید مراقبت های لازم برای جلوگیری از این اتفاق انجام شود. 

گردآوری: بخش دانش کسب و کار بیتوته