تقویم تاریخ - 4 اسفند

مجموعه: تقویم تاریخ

تيپ قزاق پس از ديدار و مذاكرات ژنرال «آيرون سايد» انگليسي با ژنرال رضاخان روانه تهران شده بود و نمايندگان احمد شاه را كه براي مذاكره با رضاخان و انصراف تيپ از ورود به تهران به شاه آباد آخرين محل استقرار آن رفته بودند بازداشت كرده بود. واحدهاي تيپ پس از شنيدن سخنان مهيج سيد ضياء و دريافت پولهايي را كه باخود به شاه آباد (امامزاده حسن ـ نزديك تهران وقت) برده بود وارد پايتخت شدند و شهررا كه تنها در دو نقطه مختصر مقاومتي كرده بود متصرف شدند. مقاومت از سوي پليس بود كه با تحمل چند كشته كنار رفت.

احمدشاه كه با صدور فرمان نخست وزيري سيد ضياء عملا به كودتا تسليم شده بود در حكم نخست وزيري وي اعتراف به غفلت و لاقيدي كابينه هاي قبلي و عدم امنيت دركشور و بلاتكلبفي ملت كرده بود. سيدضياء طباطبايي يزدي تحصيلكرده فرانسه قبلا در تهران روزنامه منتشر مي كرد.

در همين روز ژنرال رضاخان اعلاميه «حكم مي كنم» را صادر كرد كه بر ديوارهاي تهران الصاق شد و فهرستي از كساني را كه بايد دستگير شوند به قزاقها داده و شهررا جز نانوايي ها و قصابي ها به حالت تعطيل در آورده بود.

سيد ضياء كه درباطن از ژنرال رضاخان (ميرپنج = سرتيپ) واهمه داشت، براي نشان دادن اقتدار خود و بدون جلب رضايت قبلي رضاخان، سرهنگ كاظم خان افسر ژاندارم را فرماندار نظامي تهران كرد و از همين لحظه آتش دشمني ژنرال رضا خان را نسبت به خود روشن ساخت. سيدضياء همچنين با انتصاب سرهنگ علي خان از افسران مورد اعتماد خود به فرماندهي ژاندارمري بر رنجش و دشمني ژنرال رضاخان افزود. هدف سيد ضياء از اين انتصابات، علم كردن نيرويي در برابر قواي قزاق بود كه پادگان تهران (سربازان كم تجهيزات ارتش) را هم به خود ضميمه كرده بود و نيرومندتر شده بود. ژنرال رضاخان با اعمال قدرت بعدا همه نيروهاي مسلح را تحت فرمان خود در آورد و سيد ضياء در نقشه اش شكست خورد.

از تحليل مورخان چنين بر مي آيد كه انگلستان با هدف سلطه انحصاري بر ايران و ذخائر و منابع آن و بستن راه نفوذ روسيه شوروي كه داشت جان مي گرفت در جهت جنوب، نه تنها از اجراي طرح كودتا حمايت كرده بود بلكه از گسترش تفرقه و ايجاد دشمني ميان سران كودتا (رضاخان، سيدضياء و ...) راضي بنظر مي رسيد و عملا به آن دامن مي زد. روسيه شريك قبلي انگلستان در سلطه بر ميهن ما در پي انقلاب بلشويكي اكتبر 1917 از ميدان ايران خارج شده بود. بيم انگلستان در آن زمان همچنين از كمونيست شدن ايران و انتقال كمونيسم از طريق ايران به كشورهاي عربي بود كه پس از جنگ جهاني اول و انهدام عثماني عمدتا به لندن سپرده شده بودند و فاصله غني و فقير در مناطق عربي و در نتيجه آمادگي براي پذيرش افكاري سوسياليستي فراهم بود. انگلستان براي مبارزه با گسترش كمونيسم در ايران كه به دليل وجود طبقه و كلاس در جامعه و غيردولتي بودن تاسيسات و منابع توليد و درآمد هواداران فراوان هم پيدا كرده بود راهي جز احياء نيم خيز ناسيوناليسم ايراني نمي ديد و براي اين كار ژنرال رضاخان مناسب بنظر رسيده بود.

تنها رجلي كه در آن زمان با اين تحولات و انتصاب سيد ضياء به رياست الوزرايي علنا مخالفت مي كرد دكتر مصدق والي (استاندار) وقت فارس بود كه سيدضياء را عامل اجنبي خواند و كودتا را يك نقشه خارجي اعلام داشت. دكتر مصدق حاضر نشد حكم نخست وزيري سيد ضياء را به ادارات فارس ابلاغ كند و به همين سبب سيد ضياء چند روز بعد ضمن مخابره تلگرامي او را تهديد كرد. با وجود اين تهديد، سيد ضياء از دكتر مصدق خواست كه در سمت خود باقي بماند كه وي نپذيرفت و به تهران آمد.

1332ش:يكي از طرح هاي جالب دوران حكومت دكتر مصدق درست شش ماه پس از برانداخته شدن اين حكومت با كودتاي 28 امرداد 1332، به بايگاني سپرده شد كه اگر عملي شده بود به مسئله اي كه سهمي بزرگ در عقب ماندگي ايران دارد و زاينده مسائل ديگر است پايان داده مي شد.

طبق اين طرح كه در اجراي تحقق دمكراسي واقعي، تامين پيشرفت كشور، پايان يافتن فساد اداري و خارج شدن امر انتخاب و بركناري مديران دولتي از دست وزيران و مقامات سياسي با مدتها مطالعه تهيه شده بود قرار بود يك شوراي دائمي خبرگان كه اعضاي آن از ميان كارشناسان بنام كشور بر حسب ضوابط دستچين و پس از تاييد مجلس منصوب شوند ايجاد گردد و كار آن، يافتن مديران شايسته، ميهندوست (نگران و در انديشه ملت) و ماهر در کار مربوط براي دستگاههاي عمومي پايين تر از معاون وزير باشد. مطابق اين طرح، قراربود اين مديران ازميان بهترين داوطلبان كه شايستگي آنان پس از بررسي كارشناسانه بر شورا محرز مي شد انتخاب و جهت انتصاب به دولت معرفي شوند و عزل آنان نيز به خواست دولت و ذكر دليل، از سوي همين شورا صورت گيرد. شورا اين اختيار را مي داشت كه پس از بررسي كامل دلايل دولت براي عزل با تشكيل جلسات علني حرفهاي فرد مورد نظر را بشنود و سپس تصميم بگيرد و اين اختيار را داشت كه با اكثريت آراء خواست دولت مبني بر عزل را رد كند و حكم به ادامه كار و ابقاء مدير بدهد. مرجع رسيدگي به شكايات مردم و كاركنان از عدم لياقت مدير نيز همين شورا بود كه قرار بود برحسب مورد و تخصص كميسيونهاي متعدد داشته باشد. اختيارات شورا اداري بود و تداخل در كار دادگستري به عنوان مرجع رسيدگي به تظلمات و اعلام جرم ها نبود.

اگر اين طرح به همان صورت به اجرا درآمده بود، يك مدير دولتي ( مدير كل، مدير عامل و ...) مي توانست در برابر تصميم يك وزير و معاون وزير كه آن را خلاف قانون و قاعده و زيان آور به منافع كشور تشخيص مي داد بايستد و «اطاعت محض به دليل ترس از بركناري» از ميان مي رفت كه عامل انواع فساد اداري بوده است. به علاوه، مدير دولتي كه از سوي شورا معرفي مي شد، ضمن كار انتصاب خود را مديون وزير و مقامي ديگر احساس نمي كرد تا كور كورانه و نسنجده از دستورها اطاعت كند.

دولت ژنرال زاهدي 29 بهمن 1332 تصميم گرفت از آنجا كه تهيه پيشنويس يك لايحه استخدام كشوري و قانون شوراي دولتي در دست تهيه است كه جانشين قانون سال 1301 استخدام و اصلاحيه هاي بعدي آن خواهند شد فعلا بررسي طرح ديگري در ميان نخواهد بود!.

لايحه قانون استخدام كشوري که در بهمن 1332 به آن اشاره شده بود تا طرح زمان حكومت مصدق بايگاني شود، 13 سال بعد در خرداد 1345 به تصويب رسيد و در آن به شوراي مستقل «يافت، نصب و عزل مديران» هم اشاره نشده بود و مسائل اداري همچنان باقي ماند و پيچيده تر شد. در قانون مصوب 1345 عنوان ايجاد سازمان استخدام كشوري و بازنشستگي كه قبلا ضميمه وزارت دارايي بودند به ميان آمده بود كه اين سازمان راه حل مسئله استخدام و عزل و نصب مقامات نشده است كه مورد نظر طرح دوران دولت مصدق بود. لايحه قانوني سال 1345 قرار بود به صورت آزمايشي اجرا شود كه ماندگار شده است. در كشورهاي پيشرفته دقت در انتخاب مديران مياني كه مورد نظر در طرح زمان حكومت دكتر مصدق بود بسيار زياد است و هر انتصابي به صورت دادن اعلان در رسانه ها و پس از بررسي دقيق امتيازات داوطلبان و مصاحبه با آنان و اعلام نام برنده پيش از نهايي شدن انتصاب در جرايد، صورت مي گيرد تا مردم فرصت اظهار نظر داشته باشند و .... اصحاب فرضيه هاي مديريت هم نظر داده اند كه آسيب وارده از يك انتصاب نادرست براي جامعه بسيار وسيع و گاهي غير قابل جبران در طول يك نسل خواهدبود.

2005م:در انتخابات نيمه فوريه 2005 اسپانيا باز هم اكثريت اسپانيايي ها نسبت به مشاركت در راي گيري بي اعتنايي كرده بودند. در رفراندم قانون اساسي اتحاديه اروپا تنها 42 درصد اسپانيايي هاي واجد شرايط راي دادن شركت كرده بودند كه آراء 17 درصد شان هم منفي (نه) بود. مشارکت 42 درصد در دمکراسي تعبيري جز زدگي از تمرين دمکراسي ندارد که مدتهاست از مسير واقعي منحرف شده است. کاهش مشارکت هشداري است که بايد ضوابط تازه اي براي تمرين دمکراسي تدوين شود تا مطابق خواست مردم قرن 21 باشد که از اين همه دغلکاري خسته و بيزار شده اند. رويگردان شدن از رسانه ها هم تا حدي به همين دليل است زيرا که ابزاري براي به حکومت رسانيدن تني چند و يا ابقاء گروهي ديگر شده اند.

در انتخابات پيش از رفراندم فوريه 2005 اسپانيا هم تنها 45 درصد اسپانيايي ها شركت كرده بودند. تفسير اين آمار چيزي جز اين نمي تواند باشد كه اسپانيايي ها بمانند ساير اروپاييان از روشهاي انتخاباتي كه از افكار نظريه پردازان دمكراسي دور شده است ناراضي اند و اين عدم رضايت را به صورت بي اعتنايي نسبت به انتخابات منعکس مي کنند. راي دهندگان اروپايي بارها گفته اند كه نامزدها را ديگران تعيين مي كنند و تصميمات را خودشان پشت درهاي بسته مي گيرند و سپس به آنان مي گويند كه بياييد راي بدهيد!. سالهاست كه برخي از جامعه شناسان عدم مشاركت در انتخابات را نوعي راي منفي به روش تعيين وکيل و مدير مي پندارند كه بايد مورد ملاحظه قرار گيرد. سالهاست که در گوشه و کنار جهان، مردم - مردمي که سواد استفاده از کامپيوتر به دست آورده اند و وب لاگ ها را مي خوانند و از نظرات همگان آگاه مي شوند حتي خواستار مروري کلي بر اصول دمکراسي هستند چه رسد به دغلکاري ها و حزب بازي هاي مکّارانه شش دهه اخير.

1332م:اوايل اسفند 1332 (فوريه 1954) «جان بروس» روزنامه نگار آمريكايي كه به سمت وابسته مطبوعاتي سفارت آمريكا در تهران منصوب شده بود در نطقي در انجمن ايران و آمريكا و در برابر يک جمع، اين تعجب خودرا ابراز كرده بود كه چرا روزنامه هاي تهران رفتن نخست وزير به آبعلي (محل اسکي و تفريحگاه زمستاني) را در تعطيل آخر هفته، خبر صفحه اول قرار مي دهند! و اخبار مورد نياز مردم را كه بخشي از زندگاني روزه مره آنان شده اند ناديده مي گيرند و ....

جان بروس كه چنين به صراحت انتقاد كرده بود سالها در روزنامه هاي كاليفرنيا قلم زده بود و نمي توانست كار غير حرفه اي را در روزنامه ها - صرف نظر از کدام کشور تحمل كند و شايد ورود دو استاد روزنامه نگاري در سه چهار سال بعد به ايران براي آشنا ساختن روزنامه نگاران وطن به اصول و روش هاي روزنامه نگاري و «تعريف خبر» به توصيه او صورت گرفته بود. اولويت انتخاب چند خبر از ميان اخبار متعدد براي چاپ در محلي محدود، صرف نظر از اهميت و درصد توجه مخاطبان، بر اين پايه است كه هرچه به زمان انتشار و محل انتشار (محل سكونت مخاطب) نزديكتر باشند بهترند. اما اين اصل نيز پس از انقلاب 1357 در برخي از روزنامه هاي ايران رعايت نمي شود.

1820م:پلیس لندن 23 فوریه 1820 توطئه گروهی از رادیکالهای انگلیسی را کشف کرد که می خواستند «لیورپول» نخست وزیر و وزیران اورا در مهمانی خانه «لرد هاروبی» با ایجاد انفجار بکشند و انقلابی مشابه انقلاب فرانسه در انگلستان براه اندازند. پنج نفر از سران توطئه که دستگیر شده بودند اعدام و بقیه به زندان محکوم شدند. هدف از توطئه؛ تغییر ساختار دولت و نظام انتخابات بود. این گروه در پی شکست تظاهرات 16 آگوست 1819 منچستر و قتل 15 معترض به نظام انتخاباتی تشکیل شده بود. درپی کشف توطئه، پارلمان انگلستان بمنظور جلوگیری از تکرار آن یک رشته قوانین معروق به قوانین ششگانه تصویب کرد که با اجرای آنها خرید اسلحه، تمرین تیراندازی و جلسات زیرزمینی (محرمانه) محدودشد و روزنامه های عمومی (غیر حزبی) از انتشار صرفا مقاله و بدون چاپ اخبار روز منع شدند. طبق این مصوبات، روزنامه های انگلستان باید در کنار خبر و مطالب عام المنفعه دیگر، مقاله (نظر) چاپ می کردند نه فقط و صرفا مقاله و مطالب تفسیرگونه.

1884م: 23فوريه سال 1884 «هيرام ماكسيم» تكنيسين آمريكايي كه در لندن كار مي كرد اختراع خود «تيربار» را به معرض نمايش گذارد كه مي توانست هر دقيقه تا 600 گلوله شليك كند. اختراع ماكسيم كه سلاح مرگبار نام گرفت تلفات در جنگ را بيش از گذشته كرد. بسياري از دولتها پس از آگاه شدن از اختراع ماكسيم در صدد به دست آوردن تيربار شدند و مهندسان خود را وادار به ساختن آن كردند.

2005م:دوشنبه شب 21 فوريه 2005 شبكه تلويزيوني «سي بي اس» آمريكا نوار اعترافات جورج بوش، پيش از رئيس جمهوري شدنش را پخش كرد. اين اعترافات در دو ـ سه روز پيش از پخش از اين شبكه، به صورت خبر در روزنامه ها چاپ شده بود. بوش اين مطالب را در يك گفت و گوي خودماني با يكي از دوستانش مطرح كرده بود، غافل از اين كه دوست قديمي او با ضبط صوت جيبي كه باخود داشت آنها را ضبط مي كرد، چرا؟. معلوم نيست.

طبق اين نوار، بوش به تجربه ماده مخدر «ماري جوانا» اعتراف كرده بود. اين نوار همچنين اختلاف نظر بعدي او با آن زمان در زمينه همجنسبازي را نشان مي داد . جورج دبليو بوش در دوران حکومت هشت ساله، خودرا از مخالفان شديد آن عمل نشان مي داد و آن را گناهي بزرگ مي خواند تا از حمايت مذهبيون برخوردار باشد.

در اين مكالمه، جورج دبليو بوش نسبت به نقاط قوت سناتور مك كين (جمهوريخواه) كه در افكار عمومي از او به عنوان نامزد احتمالي احراز مقام رياست جمهوري (در انتخابات نوامبر 2008) صحبت مي شد ترديد كرده و گفته بود که نقطه قوتّي در او نمي بيند.

ضبط نوار كه توسط «داگلاس ويد» صورت گرفته مربوط به سال 1998 است.

سخنگوي وقت كاخ سفيد، بدون اظهار نظر درباره محتواي اين نوار گفته بود كه جورج بوش تصور مي كرد كه «ويد» هميشه دوست او خواهد بود كه با وي بدون پرده پوشي و رعايت ملاحظات سخن گفته بود و باور نمي كرد كه حرفهاي محفل دوستانه ضبط شوند و ....

همين جورج دبليو بوش در جريان مبارزات انتخاباتي سال 2008 از مبلغّان مک کين بود!.

جامعه شناسان ضمن اظهار نظر درباره اقدام داگلاس ويد گفته بودند که "دوست جاني (دوست با تمام وجود)" با "دوست سياسي (دوست لحظه اي)" فرق دارد و فردي که نتواند ميان اين دو نوع دوست فرق بگذارد و آنها را از هم متمايز کند با وضعيت جورج دبليو بوش رو به رو خواهد شد.

1514: 22 سال پس ازرسيدن كريستوف كلمب به قاره غربي ( آمريكا ) و تصرف مناطقي را كه به آنجا رسيده بود به نام پادشاه اسپانيا ، اين دولت به فرمانداران خود در نقاط متصرفه دستور داد به بوميان ( سرخپوستان ) هشدار دهند كه اگر مسيحي نشوند اعدام خواهند شد.

1884: طلاق بارديگر در فرانسه قانوني شد. انقلاب فرانسه در دهه آخر قرن 18 طلاق را آزاد كرده بود كه بعدا بر اثر فشار كليساي كاتوليك دوباره ممنوع شده بود.

1939: دولت فرانسه درخواست پناهندگي « تروتسكي » رقيب استالين را رد كرد. ابن اقدام نقطه ضعفي در تاريخ فرانسه شده است كه به مامن پناهجويان شهرت يافته است.

1945: اعلام شد كه 900 سرباز ژاپني در جبهه ظرف دو روز توسط تمساحها كشته و خورده شده اند.

1963: دولت شوروي رسما اعلام كرد كه هرگونه حمله نطامي به كوبا را به منزله حمله به خاك خود تلقي خواهد كرد . همان روز نسخه اي از اين اعلاميه به دولت آمريكا تسليم شد.

منبع:iranianshistoryonthisday.com