مجلس اصولگرا; چرخش به سمت افراط / پیامد «عدم‌اعتماد»
- مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25
اخبار سیاسی - مطهری: حساسیت مجلس به حوادث سال 88 مانع رای اعتماد به نیلی شد
کارت قرمز «بهارستان» به نیلی «پاستور»
از همه‌چیز سخن به میان آمد، الا، صلاحیت و توانایی علمی و مدیریتی محمود نیلی‌احمدآبادی برای برعهده‌گرفتن مسوولیت وزارت علوم. البته این‌بار کمتر شبنامه‌ای در میان نمایندگان پخش شد. برخی گوش‌به‌زنگ بودند و به‌سرعت، خبر پخش برخی کاغذهای نامربوط را به گوش علی لاریجانی رساندند و او هم از پشت تریبون تاکید کرد که کاغذ و برگه‌ای بدون مجوز هیات‌رییسه پخش نشود. اما سوای کاغذ و شبنامه، بسیاری از مباحث مطرح شده در جلسه روز گذشته صحن علنی مجلس از جنس «برچسب‌زنی» بود.
اصولگرایان این بار ترفندهای تازه‌ای رو کردند، حالا دست‌دادن خانمی با آقایی در یکی از اداره‌های زیرمجموعه هم می‌تواند دلیلی باشد برای عدم رای‌اعتماد به وزیر و تحت‌الشعاع‌قرار‌دادن تمام کارنامه سپاهی و علمی وزیر پیشنهادی. وقتی پای بهانه‌گیری در میان باشد، از برگزاری کنسرت و برپایی مراسم ورودی‌های جدید دختر و پسر هم می‌شود ایراد فنی گرفت، آن‌هم در شرایطی که هنوز بیش از 90درصد از دانشگاه‌های ایران تفکیک جنسیتی نشده و به‌عبارتی مختلط اداره می‌شوند.
البته به همه اینها باید ترجیع‌بند مکرر «فتنه» را هم اضافه کرد؛ بی‌توجه به اینکه کارنامه کاری وزیر پیشنهادی و برنامه‌های او برای پیشبرد و توسعه وزارتخانه چه باشد. روز گذشته بیش از آنکه دعوت حسن روحانی به «رای فراجناحی از نمایندگان» به گوش نمایندگان برسد، کماکان واکنش به سخنان روز گذشته حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی مجلس در بهارستان دهان‌به‌دهان می‌چرخید.
جلسه رای‌اعتماد به «نیلی‌احمدآبادی» نشانه‌های فراوانی از تغییر و تحول در بهارستان را نشان می‌داد؛ از تحکیم روابط اصولگرایان گرفته تا نگرانی پیرامون استیضاح‌هایی که حالا به حدنصاب رسیده و به‌زودی در نوبت صحن علنی قرار خواهد گرفت. جبهه اصولگرایان حالا به جبهه پایداری پیوسته و برخی از اعضای «فراکسیون رهروان» هم به شیوه‌هایی روی آورده‌اند که پیش از این بیشتر در انحصار «پایداری»های مجلس بود.
ماجرای حرکات موزون دانشجویان در پردیس کرج
نمونه‌اش عزیز اکبریان، نماینده‌ای که در شورای مرکزی «فراکسیون رهروان ولایت» هم عضویت دارد و چندروزی است که در مجلس درباره فیلمی از پردیس کشاورزی کرج با نمایندگان حرف می‌زند. خبری از اکران فیلم در صحن مجلس نیست اما گویا آنطور که خودش روایت کرده در آن فیلم دانشجویان حرکات موزونی از خود نشان داده‌اند و برخی شوونات رعایت نشده و عکسی از نخست‌وزیر امام هم رویت شده.
ادعای اکبریان در تریبون علنی مجلس در شرایطی مطرح شد که نه سندی در این‌باره به نیلی ارایه کرده و نه اصل ماجرا تایید شده، حتی شخص وزیر پیشنهادی به کنایه می‌گوید که من از ایشان خواستم اسناد مرتبط را ارایه کنند و هنوز چیزی به دستم نرسیده. نکته دیگر اینکه به‌گفته جعفرزاده‌ایمن‌آبادی؛ مجوز صادرشده برای این برنامه از سوی رییسی بوده که به دلایل مختلف امکان برکناری آن از سوی وزارت علوم فراهم نشده و شخص رییس دانشکده به جریان دولت دهم متصل است.
در زیرمجموعه همه آدم‌ها تخلف وجود دارد
«محمود نبویان» از فعالان محوری «جبهه پایداری» به مساله اردوی مختلط ترکیه اشاره دارد و دست‌دادن خانمی در یکی از نهادهای تابع دانشگاه با چند آقا و در نهایت گله از برگزاری کنسرت‌های موسیقی در دانشگاه. همچنین او دوباره به جعفر میلی‌منفرد و جعفر توفیقی صفت اهل فتنه می‌دهد و از اینکه چرا فرجی‌دانا آنها را در زمان وزارت خود به کار گرفته گله دارد و اینکه چرا آقای روحانی باید فردی مرتبط با همان جریان را به مجلس معرفی کند.
البته قسیم عثمانی در مقام دفاع از وزیر و نقد سخن نبویان چنین می‌گوید: «مخالفان گفتند یک خانمی در زیرمجموعه مدیریتی نیلی‌احمدآبادی با یک آقا دست داده؛ این موضوع چه ربطی به او دارد، مگر در جاهای دیگر این‌گونه اتفاقی نیفتاده، اینکه بگوییم به دلیل اینکه در زمان ریاست او در پردیس دانشکده‌های فنی تهران، خانمی تخلفی کرده و الان ایشان را محاکمه کنیم در حالی که در زیرمجموعه همه آدم‌ها تخلف است، کار درستی نیست. اگر قرار باشد به خاطر تخلف یک نفر در زیرمجموعه، یک مسوول را برکنار کنیم، کسی در کشور باقی نمی‌ماند.»
شاید برنامه‌های نیلی به دست برخی از مخالفان او نرسیده
او همچنین به نقد اکبریان اشاره دارد که گفته وزیر علوم برنامه‌ای ندارد؛ و این‌طور توضیح می‌دهد: «شاید برنامه‌های نیلی‌احمدآبادی به برخی از مخالفان او نرسیده، اتفاقا دقیق‌ترین و کارشناسی‌ترین برنامه را او به مجلس ارایه کرده که اگر عملیاتی شود وزارت علوم، پیشرفت زیادی می‌کند.» سیاست تازه اصولگرایان و برخی تندروترها این است که برچسب موردنظر را به طرف مقابل بچسبانند و آن وقت توپ در زمین دیگری است تا از خود دفاع کرده یا در مقام «انکار» برآید.
همان سیاستی که چندی پیش از سوی «کریمی‌قدوسی» در قالب یک عبارت نادرست به «مجید انصاری»، معاون پارلمانی روحانی نسبت داده شد و در نهایت به تکذیب نقل قول کریمی از سوی خبرگزاری فارس منجر شد. اما حجت‌الله درویش‌پور در تحلیل سیاست تازه اصولگرایان می‌گوید: «این سیاست موجب می‌شود تا نماینده از تریبون مجلس برای بیان حرف خلاف واقع استفاده کند و در نهایت فرصت لازم برای دفاع طرف مقابل هم وجود ندارد. این امر اخلاقی نیست و ادامه این روند اعتبار ما را پیش مردم خدشه‌دار می‌کند.»
امان از دست مشاوران؛ و ما ادراک‌المشاوران
روز گذشته هم بارها و بارها ادبیات عجیبی از سوی نمایندگان مطرح شد، «محمود نبویان» به امضای نامه‌ای از سوی «محمدعلی نجفی» علیه نظام اشاره کرده و از سوی دیگر وزیر پیشنهادی را دخیل در «فتنه» دانست. برخی دیگر او را باعث و بانی جمع‌آوری امضا دانستند و انکار وزیر و رد این مساله هم راه به جایی نبرد. الیاس نادران، وزیر پیشنهادی را از جمله افرادی توصیف می‌کند که روی «فتنه» بنزین ریخته‌اند اما غلامرضا تاجگردون، رییس «کمیسیون برنامه و بودجه» تاکید دارد که نمایندگان در جلسه رای اعتماد به وزیر باید به اعتبار علمی و مدیریتی او ارجاع دهند نه کوبیدن بر طبل «فتنه»
. نادران که در سخنوری یکی از مهره‌های تاثیرگذار اصولگرایان است و در ماجرای استیضاح فرجی دانا هم سنگ تمام گذاشت، این بار به کنایه به شخص روحانی می‌گوید: «امان از دست مشاوران؛ و ما ادراک المشاوران، زمان استیصاح فرجی‌دانا گفتند نفر بعدی، بدتر است، اتفاقا دولت در این زمینه صادق بود. دولت راستگویان که می‌گویند، همین است.»
منشأ «فتنه»، لشکرکشی نیروهای غیردانشگاهی به دانشگاه بود
مجلس در طول نیم‌ساعت دفاع وزیر پیشنهادی، در گفت‌وگو و همهمه فرو رفته و کمتر نماینده‌ای به او گوش می‌کند. درباره ابهامات و مسایل مطرح‌شده درباره نامه‌ای که او و جمعی از استادان دانشگاه در سال 88 به رهبری نوشتند، توضیحاتی ارایه می‌کند: «نامه سال 88 جمعی از استادان مانع از جدایی جوانان از کشور و انقلاب شد.»
البته قسیم عثمانی، نماینده بوکان هم در دفاع از نیلی می‌گوید: «در آن نامه به برخورد خشن با دانشگاهیان اشاره شده، مگر برخورد خشن نشد؟ در نامه به حمله شبانه به خوابگاه اشاره شده، مگر به خوابگاه‌ها در شب حمله نشد؟ گفته شده لشکرکشی نیروهای غیردانشگاهی، مگر لشکرکشی نشد؟ آیا اینها به معنی فتنه نیست؟ منشأ فتنه همین‌ها بود.» علی مطهری هم از حساسیت بیش از حد نشان دادن به حوادث سال 88 گله دارد: «این حساسیت مانع رای اعتماد به وزیر پیشنهادی شد که این درست هم نیست، مثل نامه استادان دانشگاه به رهبری در مورد حوادث آن روزها که تظلم و دادخواهی کردند. در آن زمان رهبری هم از حادثه کوی دانشگاه ناراحت بود و گفت که دل انسان را خون می‌کند. این نکته مثبتی بود که وزیر پیشنهادی، این نامه را امضا کرده بود اما آن را به عنوان جرم مطرح می‌کنند که درست نیست.»
مطهری البته دولت را نیز در کسب این نتیجه بی‌تقصیر نمی‌داند و با اشاره به اینکه دولت حتی با حامیان خود در مجلس تعامل خوبی برقرار نمی‌کند، می‌گوید: «یک علت اینکه گزینه‌ها رای نمی‌آورند رفتار دولت هم است. ضرورتی ندارد رییس‌جمهور به مجلس گوشه و کنایه بزند؛ اینها در رای نمایندگان تاثیر می‌گذارد، اگر روابط قدری دوستانه‌تر بود شاید همین گزینه رای می‌آورد زیرا مشکل اساسی نداشت.»
این درحالی است که حسن روحانی بیش از آنکه به معرفی وزیر بپردازد بر همدلی میان مجلس و دولت تاکید کرد و در نهایت به حاشیه‌سازی‌هایی پاسخ داد که چند روز گذشته علیه دولت در رسانه‌های مشخصی منتشر می‌شود که گزینه موردنظر وزارت علوم «نیلی» نیست و دولت مجلس را سر کار گذاشته. روحانی به صراحت از گزینه پیشنهادی‌اش دفاع کرد و از کارنامه علمی، پژوهشی و فعالیت‌های «نیلی» در سپاه گفت.
دوره‌کردن نماینده موافق وزیر علوم
قسیم عثمانی، نماینده موافق وزیر پیشنهادی علوم است و همان ابتدای سخن به وضعیت کشور اشاره دارد و ضرورت همبستگی نیروهای سیاسی. اینکه دولت و مردم آنقدر مشکلات متعدد دارند که باید از سر همراهی با دولت وارد شد، آن هم دولتی که میراث هشت سال قانون‌شکنی‌های دولت محمود احمدی‌نژاد را به ارث برده و انواع بدهی‌ها و ورشکستگی‌های اقتصادی را.
او به تجربه حضور نیلی در سپاه اشاره دارد و می‌گوید: «اگر پاسدارهای گذشته را قبول نداشته باشیم، چه چیزی می‌ماند که قبول داشته باشیم.» او به شیوه نقد وزیر پیشنهادی از سوی نمایندگان نقد دارد و در نطقی پرحرارت به دفاع از نیلی می‌پردازد: «آقایان طوری سخن می‌گویند که انگار در جامعه ایران زندگی نمی‌کنند، اینجا، هم دانشگاه‌ها مختلط است و هم مراسم ورودی‌های جدید مختلط برگزار می‌شود. در کشور ما همین حالا هم کنسرت‌های مختلفی برپا است و طوری سخن نگوییم که گویی امری خلاف عرف اتفاق افتاده.» عثمانی تاکید دارد «نگاه سیاسی از وزیر برداشته شود، به دلیل اینکه اگر با عینک سیاسی نگاه کنیم، هیچ وزیر پیشنهادی رای اعتماد نمی‌آورد.»
اما نطق عثمانی تمام می‌شود و تازه جدال مخالفان در چند قدمی‌اش آغاز می‌شود. او در مسیر بازگشت به صندلی‌اش در صحن با برخورد تند حجت‌الاسلام ناصری نماینده بابل مواجه است و مسایلی را به تندی به او خاطرنشان می‌کند. صدای حسین طلا از جایگاه خبرنگاران به راحتی شنیده می‌شود وقتی با فریاد خطاب به عثمانی می‌گوید «چرا گفتی همه را زدند و کشتند؟!» نصرالله پژمان‌فر، نبویان و اسداللهی هم به جمع اضافه می‌شوند. همه تقریبا هم‌فکرند و عثمانی را دوره کرده‌اند. نبویان با کاغذی به دست می‌آید و توضیحاتی برای عثمانی می‌دهد و حتی تا ساعتی پس از پایان‌یافتن نطق او، تلاش نمایندگان برای مجاب‌کردن این نماینده ادامه می‌یابد.
لاریجانی: نادران «رجال الغیب» است
شمارش آرا چندان معطوف به رای‌اعتماد به وزیر پیشنهادی نیست. تقریبا هنوز آرا به شمارش در نیامده همه می‌دانند که نیلی با این اوصاف رایی از مجلس نخواهد گرفت اما عدد رای عدم اعتماد به وزیر از جهات مختلفی تعیین‌کننده است. 160رای مخالف در برابر 79رای موافق و هشت‌رای ممتنع، نمایانگر اتفاق جدیدی در بازی‌های سیاسی بهارستان است؛ اتفاقی که مفهوم آن را بیش از حسن روحانی، علی لاریجانی می‌فهمد. تلاش پایداری‌ها به سرانجام رسیده. آنها مدام دور میز حدادعادل می‌چرخند و کار به جایی رسیده که الیاس نادران در لفافه به مخالفت ضمنی علی لاریجانی هم اشاره دارد. اگرچه لاریجانی، به آنچه «رجال الغیب» بودن نادران نقد دارد و به خنده از مساله می‌گذرد اما از همان روز گذشته مشخص بود که این بار، «فراکسیون رهروان»، نه «رای به اختیار» بلکه در مخالفت با وزیر رای خواهد داد.
چرخش به سمت افراط
160رای مخالف به وزیر پیشنهادی کابینه یازدهم درست در شرایطی مطرح است که با تلاش فراوان حمید رسایی و چند نماینده دیگر نزدیک به «جبهه پایداری» نامه استیضاح علی جنتی، وزیر ارشاد هم به حدنصاب رسیده و تازه باید منتظر موج‌آفرینی‌های تازه آنها در بهارستان بود.
پاییز تهران و کدری آب‌وهوای وارونه شهر در میدان بهارستان نمای غریبی به خود گرفته، این‌روزها در داخل صحن علنی مجلس جواد کریمی‌قدوسی و حمید رسایی با لبخندهای معنادار در صحن علنی عبورومرور می‌کنند. مسعود میرکاظمی هم بیش از گذشته دوروبر صندلی حداد عادل می‌چرخد و تغییرات زیرپوستی در فراکسیون‌های بهارستان خودنمایی می‌کند. آن‌هم در آستانه چالش‌ها کلیدی اصولگرایان برای رسیدن به وحدت.
حداد عادل و باهنر با حرکاتی آهسته و پیوسته این‌روزها بیش از دیگر بازیگران نبض رفتارهای سیاسی بهارستان را به دست گرفته‌اند و این نشانه‌ها، نه برای فراکسیون حامی علی لاریجانی پیامد خوبی دارد و نه دولتی که در برهه‌های حساس دیگر به رای و نظر مجلس نهم نیازمند است. مهلت سرپرستی نجفی بر وزارت علوم 29 آبان پایان می‌یابد و حسن روحانی باید تا دوهفته دیگر وزیر پیشنهادی دیگرش را به مجلس معرفی کند.
--------------------------
پیامد «عدم‌اعتماد»
دیروز بهارستانی‌ها یکی از کم‌افت‌وخیز‌ترین جلسات بررسی «رای‌اعتماد» به وزیر پیشنهادی دولت را تجربه کردند. در مقابل نیز شوروشوق چشمگیری برای دفاع قاطع و تاثیرگذار از محمود نیلی‌احمدآبادی دیده نمی‌شد. در نهایت هم نمایندگان مجلس با رای‌منفی بالایی (160 رای مخالف، 79رای موافق و هفت‌رای ممتنع) نیلی‌احمدآبادی را بدرقه کردند.
این‌بار، نه‌تنها اقلیت «پایداری»ها بلکه «فراکسیون رهروان» به‌عنوان فراکسیون اکثریت مجلس نیز در شکل‌گیری آن سهیم بودند و دولت هم در رقم‌خوردن چنین نتیجه‌ای، عاری از قصور نبود. به‌هرحال؛ خروجی جلسه دیروز، هزینه‌هایی برای هر دوقوه مقننه و مجریه درپی داشت که قابل‌تامل است:
1- نمایندگان مجلس شورای اسلامی طی یک‌سال اخیر با اقلیت پرهیاهوی «پایداری»ها مواجهند که می‌کوشند اکثریت اصولگرا را با انگشت‌گذاردن روی نقاط حساس آنان با خود همراه کنند.
«پایداری»ها با طرح ادعای همراهی وزرای پیشنهادی روحانی در حوادث سال 88 توانسته‌اند مثلث اولیه مردان روحانی برای مدیریت وزارت‌علوم یعنی جعفر توفیقی، جعفر میلی‌منفرد و رضا فرجی‌دانا را از ستاد مدیریتی این وزارتخانه دور کنند. آنان برای رسیدن به هدف خود، اتهاماتی مانند ورود جناحی به پرونده بورسیه‌ها، نگرانی از به‌هم ریختن نظم ساختگی کنونی در دانشگاه آن‌هم به‌دلیل حضور عناصر سیاسی در وزارت‌علوم را نیز مطرح کرده‌اند.
دولت با انتخاب نیلی‌احمدآبادی گزینه‌ای را به مجلس فرستاده که برچسب‌های رایج مخالفان به او نمی‌چسبید. اما واکنش مجلس در روزگذشته نشان داد، حتی گزینه غیرسیاسی دولت هم باب‌طبع آنان نیست و مشکل جای دیگری است. به طوری‌که این واکنش روزگذشته مجلس می‌تواند این فرضیه را تقویت کند که طیف پرهیاهوی مجلس، به‌دنبال تحمیل گزینه خود برای تصدی پست وزارت‌علوم است.
از سوی دیگر اتفاق دیروز بیش‌ازپیش مجلس را در معرض قضاوت افکارعمومی و جامعه دانشگاهی کشور قرار داد. مجلس تاکنون گام‌هایی همچون تلاش و زمینه‌سازی برای عدم‌معرفی جعفر توفیقی، عدم‌رای‌اعتماد به جعفر میلی‌منفرد، دادن رای‌اعتماد شکننده به فرجی‌دانا و پس‌گرفتن او و همچنین عدم‌رای‌اعتماد به گزینه غیرسیاسی دولت برداشته است و این اقدامات همگی مجلس را متحمل هزینه‌های زیادی در افکارعمومی می‌کند.
شاید به همین دلیل بود که روحانی در نطق خود، قضاوت را به افکارعمومی سپرد، آن‌هم در یکی، دوسال مانده به انتخاب مجلس. علاوه‌بر این، عدم‌رای‌اعتماد به نیلی می‌تواند چوب خط استیضاح در مجلس را پرتعداد‌تر کند و حاشیه امنیت نسبی‌ای برای سایر وزرا (به‌خصوص وزیر فرهنگ‌وارشاداسلامی) طی ماه‌های آینده ایجاد کند، زیرا تعدد استیضاح‌ها، آن‌هم برای دولتی که از رای اکثریت مردم برخوردار است وجهه سیاسی مناسبی را برای مجلس ترسیم نخواهد کرد. هرچند، مجلس نهم نشان داده چندان هم قابل پیش‌بینی نیست و از قواعد رایج پیروی نمی‌کند.
2- بخش دیگر هزینه‌های عدم‌رای‌اعتماد به نیلی‌احمدآبادی، متوجه هزینه‌هایی است که به دولت تحمیل می‌شود. دیروز گمانه‌زنی‌های راهرو مجلس به تریبون‌ها آمد و مخالفان نیلی‌احمدآبادی را گزینه دولت ندانستند.
حتی برخی منتقدان دولت گام‌های بلند‌تری برداشتند و این اقدام را همچون مشی جریان انحرافی در تعامل با مجلس خواندند. ادعایی که باوجود تکذیب صریح روحانی، در رای منفی بالا به نیلی بی‌اثر نبود. نتیجه رای‌گیری دیروز؛ می‌تواند قدرت مانور اقلیت منتقد دولت در مجلس را افزایش دهد و در احتمال همکاری مجلس با گزینه‌های محتمل‌تر دولت اثر‌گذار باشد.
این مساله در کنار کم‌توجهی دولت به لابی با نمایندگان می‌تواند به چالش مهمی برای دولت تبدیل شود. مصادیق این بی‌توجهی حالا به جایی رسیده که علی مطهری، نماینده مردم تهران در مجلس که یکی از حامیان اصلی دولت در مجلس است نیز لب به انتقاد بگشاید. او روزگذشته اعلام کرد: «یکی از علل رای‌نیاوردن نیلی‌احمدآبادی رفتار دولت با مجلس بود، چراکه لزومی ندارد رییس‌جمهور در حین سخنان خود، به مجلس گوشه‌وکنایه بزند.» و همچنین تاکید کرد: «مجلس حساسیت بیش از حدی به حوادث سال88 دارد و ارتباط دولت با نمایندگان حتی با نمایندگان حامی خود کامل نیست.»
مجموعه این مسایل می‌تواند برای هر دوقوه
«هزینه/ فرصت» قابل‌تحمیل و بخش زیادی از توان اجرایی کشور را مستهلک کند و بازی سیاسی‌ای که از اقلیت آغاز شد و با برچسب‌های سیاسی به افراد داغ شد را، داغ‌تر از قبل کند. آنچه در این کنش و واکنش‌ها در زمین وزارتخانه‌ای کلیدی و آموزشی، هم ازسوی دولت و هم ازسوی مجلس کمتر موردتوجه قرار می‌گیرد، در وهله اول قضاوتی است که دانشگاهیان نسبت به دولت و مجلس می‌کنند و در وهله دوم بلاتکیفی در مدیریت کلان آموزش‌عالی و تلنبارشدن پرونده‌های آموزشی در مجلس است. فارغ از اینکه دولت در انتخابات سال1392 بخش مهمی از پیروزی خود را مدیون این طبقه اثر‌گذار در تاریخ سیاسی کشور بود و نمایندگان مجلس در ادامه برای انتخاباتی با مشارکت بالا چشم امید به دانشگاهیان برای گرم‌کردن تنور انتخابات دارند.
اخبار سیاسی - شرق
