برنامهریزی در گرداب آمارهای غلط/«خواهم گفت که چه چیزی تحویل گرفته‌ام.»
- مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 30 -3443 03:25
گزارشی از افزایش نگرانی‌ها درباره ارائه اطلاعات مبهم به‌دست دولت یازدهم
برنامهریزی در گرداب آمارهای غلط
دولت‌های نهم و دهم در کمتر حوزه‌ای کارآمد شناخته شدند، اما از آنجایی که ارائه آمارها، مخصوصا بعد از انحلال سازمان برنامه و بودجه، در اختیار دولت بود، «آمار» پشت «آمار» حکایت از موفقیت‌های «کم‌نظیر» دولت، در همه حوزه‌ها حکایت داشت؛ آمارهایی که بیشتر پس از انتشار، زیر سوال می‌رفت.
چند سال اول دولت اول احمدی‌نژاد، تنها منتقدان دولت نسبت به «آمار»های دولت اعتراض می‌کردند اما به مرور، مجلس اصولگرا نیز نسبت به آنچه «ارائه آمارهای غیرواقع می‌خوانند» نیز اعتراض کردند. اعتراض همه نسبت به «آمار»های دولت کار را به جایی رساند که رییس‌جمهوری منتخب مردم در اولین جلسه رسمی‌اش با مجلس به نماینده‌ها گفت: «دولت آینده فکر آن نخواهد بود که خدای نکرده مجلس را با آمار غیردقیق فریب دهد.» تا شاید کمی نماینده‌ها را آسوده‌خیال کند؛ هرچند رییس‌جمهوری منتخب اصل را بر صداقت گذاشته است اما یک نگرانی دیگر باقی می‌ماند. وزارتخانه‌های دولت یازدهم با استناد به کدام آمار و ارقام باید برای چهار سال آینده برنامهریزی کنند؟
پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری غلامرضا کاتب، سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، با تاکید بر لزوم ارائه آمار صحیح توسط وزارتخانه‌ها پیش از تحویل وزارتخانه به وزیر جدید نشان داده بود که مجلس نگران تاثیر آمار غیرواقعی بر نحوه برنامه‌ریزی‌های دولت برای آینده است؛ هرچند به گفته او، باوجود تاکید قانون بر این‌که وزارتخانه‌ها باید آمار درست ارائه کنند، اما هیچ ضمانت اجرایی برای این موضوع پیش‌بینی نشده است.
تاکنون آمارهای احمدی‌نژاد در حوزه اشتغال، نرخ رشد اقتصادی، عدم وابستگی اقتصاد به نفت، میزان بدهی‌های دولت و... از سوی مجلس یا دیگر نهاد‌های ذی‌صلاح زیر سوال رفته است. با وجود تمام این انتقادات، محمود احمدی‌نژاد با تاکید بر درستی آمارهای اعلام‌شده تمام انتقاداتی را رد کرد که نسبت به عملکرد او و دولتش مطرح می‌شد و به هیات دولتش گفت: «حال وقت آن است که کارهای انجام‌شده را تشریح کنید و اگر جایی بی‌انصافی شده و اخبار دروغ بیان می‌شود، قاطعانه و سریع تکذیب و اخبار درست را ارائه کنید.»
وی از وزرایش خواست تا خودشان وارد صحنه شده و اخبار درست را بیان کرده و خبرها و گزارش‌هایی که به گفته او خلاف و ساختگی ارائه می‌شود برای مردم آشکار کنند. در واکنش به همین پافشاری‌های رییس دولت بر صحت آمارهایش احمد توکلی، نماینده اصولگرای مجلس، به احمدی‌نژاد پیغام داد: «آن کس که نداند و بداند که نداند/ لنگان خرک خویش به منزل برساند.»
وزرایش دستور احمدی‌نژاد را برای ارائه آمار جدی گرفتند. پس از آن «ارائه آمار» از رشد چشمگیری برخوردار شد؛ اما همچنان آمارهای ارائه‌شده از سوی دولت نقد یا حتی تکذیب می‌شدند. برای مثال احمدی‌نژاد در فیلم تبلیغاتی‌اش برای انتخابات ریاست‌جمهوری سال 88 ادعا کرد: «در دوره آقای خاتمی 19هزار پروژه به نتیجه رسیده بود، ولیکن در دولت نهم صدهزار پروژه راه‌اندازی کردیم که 70هزار را به نتیجه رساندیم.»
این آمار به این معنا بود که دولت احمدی‌نژاد در هر ساعت، دو پروژه در کشور راه‌اندازی کرده است. اسحاق جهانگیری، وزیر صنایع و معادن دولت سازندگی، درباره این ادعا گفته بود: «زمانی که از پروژه‌ای نام برده می‌شود ممکن است از تاسیس یک دفتر در روستا به عنوان پروژه تلقی کنند تا یک کارخانه بزرگ پتروشیمی یا فولاد. طبیعی است این دو عنوان در کنار هم جمع‌بندی نمی‌شوند.» همچنین آمار اشتغالی که دولت احمدی‌نژاد ارائه کرد از سوی نماینده‌های مجلس به‌شدت تکذیب شد.
کار «ارائه آمار» در دولت‌های احمدی‌نژاد به جایی رسید که می‌شد ناسالم‌بودن آن‌ها را از میان سخنان رییس هیات دولت و اعضای آن فهمید؛ برای مثال در حالی که محمود احمدی‌نژاد رشد اقتصادی ایران را «بیش از ۱۰درصد» اعلام کرده بود، رییس بانک مرکزی در یک سخنرانی با اعلام رشد اقتصادی «5/5درصدی» در سال ۸۹، عملا سخنان رییس‌جمهوری ایران را تکذیب کرد.
تا پیش از برگزاری انتخابات یازدهم ریاست‌جمهوری، دست دولت در ارائه آمار باز بود؛ مخصوصا این‌که دولت آن‌چنان خود را درگیر پاسخگویی به منتقدان نمی‌کرد؛ اما پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس‌جمهوری یازدهم و دسترسی او به آمار و ارقام واقعی، دولت نمی‌تواند با خیال راحت هرگونه‌ای که خواست آمار و ارقام ارائه دهد و از زیر بار توضیح درباره آن شانه خالی کند.
محمود بهمنی، رییس‌کل بانک مرکزی، در آخرین آماری که ارائه کرده است میزان تورم را تنها 5/30 اعلام کرد؛ آماری که در گذشته تنها می‌توانست اعتراض منتقدان را‌برانگیزد اما رییس‌جمهوری منتخب در اولین سخنرانی‌اش در مجلس میزان تورم را 42درصد اعلام کرد.
احتمالا احمدی‌نژاد و اعضای هیات دولتش زمانی که با اعداد و ارقام هنگام ارائه آمار بازی می‌کردند به روزی فکر نمی‌کردند که مجبور شوند دفتر و دستکشان را تحویل دیگری دهند؛ فردی که به ملت قول داده است: «خواهم گفت که چه چیزی تحویل گرفته‌ام.»/روزنامه بهار
