خواندنی‌ها و رازهای کمتر شنیده شده از جنگ‌جهانی دوم در سالروز پایان آن

مجموعه: اخبار گوناگون

جنگ جهانی دوم در اول سپتامبر 1939 میلادی با حمله آلمان به لهستان آغاز شد. هر چند نیروهای اصلی در جنگ شامل متحدین (آلمان، ایتالیا و ژاپن) و متفقین (انگلیس، شوروی، آمریکا، فرانسه و چین) به 10کشور هم نمی‌رسند اما کمتر کشوری بود که در پایان این دوره، از این جنگ خسارتی ندیده باشد. این جنگ شش سال و یک روز به طول انجامید و بیشتر نبردها در دو بخش اروپا و آسیا محدود شد. البته در این بین چند نبرد در شمال آفریقا و آمریکا نیز اتفاق افتاد. بخش اروپایی جنگ چند روز بعد از سقوط آلمان و خودکشی هیتلر در تاریخ 8 می به پایان رسید. اما بخش آسیایی تا اواخر تابستان ادامه پیدا کرد و بعد از بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی بود که ژاپن تسلیم شد و دنیا روی آرامش را دید.به مناسبت این روز نگاهی به چهار نقطه عطف جنگ جهانی دوم که بر اساس آن‌ها فیلم‌های سینمایی معروفی ساخته شده است، انداخته‌ایم. در کنار آن مروری داریم بر چند نکته‌ کمتر شنیده شده از این جنگ.

چند نکته جالب و کمتر شنیده شده از جنگ جهانی دوم

از فرار هیتلر به آرژانتین تا 2500 زن تک تیرانداز روس!

بارها و بارها جنگ‌جهانی دوم، مورد بررسی و تحلیل کارشناسان تاریخ قرار گرفته است اما هنوز برش‌هایی از این جنگ وجود دارد که کمتر به آن‌ها توجه شده است. در ادامه به چند نکته جالب و کمتر شنیده شده از جنگ‌جهانی دوم اشاره خواهد شد.

  هیتلر به آرژانتین فرار کرده است!

هیتلر در آخر آوریل 1945 در برلین خودکشی کرد اما هنوز یک هفته از مرگ او نگذشته بود که شایعات زنده بودن او جان گرفت. این شایعات از نشست مطبوعاتی یکی از سران ارتش شوروی و حدود 10روز بعد از خودکشی هیتلر آغاز شد. یک ماه بعد هم این استالین بود که مدعی شد هیتلر زنده است و جایی در اسپانیا یا آرژانتین زندگی می‌کند. این شایعات آن‌قدر قوی شدند که یک سال بعد گروهی محقق این موضوع را بررسی و در نهایت نتیجه‌گیری کردند که هیتلر خودکشی کرده و مرده است. اما با این حال افکار عمومی قانع نشد. یک سال بعد از انتشار نتایج این تحقیق، هنوز 51درصد مردم آمریکا باور داشتند که هیتلر زنده است. البته شواهدی که بتواند مرگ او را تایید کند، محدود بود چرا که جسد او بعد از مرگ در آتش سوزانده شده بود. به هر صورت بخشی از استخوان فک و تعدادی دندان که در محل سانحه پیدا شده بود، با سوابق دندان پزشکی هیتلر مقایسه و تایید شد که متعلق به او بوده است. اما به رغم تایید چند باره این موضوع توسط کارشناسان متعدد، هر چند وقت یک بار داستان فرار هیتلر به آرژانتین مطرح می‌شود. تا به امروز چند مجموعه تلویزیونی و کتاب‌ این ادعا را مطرح کرده و جزئیاتی برای این داستان در نظر گرفته‌اند که البته این جزئیات بیشتر بر مبنای تخیل تولیدکنندگان بوده تا شواهد تاریخی.

    این جنگ چهره زنانه داشت!

به واسطه طولانی شدن جنگ و تلفات زیاد نیروها، نیاز به مشارکت زنان در بخش‌های مختلف در زمان جنگ شدت گرفت. البته در بیشتر کشورهای درگیر جنگ، زنان در فعالیت‌های کشاورزی، اقتصادی یا خدمات بخش مهندسی و پزشکی ارتش مشارکت می کردند اما در برخی موقعیت‌ها زنان در خط مقدم نیز حضور داشتند. به عنوان مثال در ارتش شوروی نزدیک 2هزار و 500 زن به عنوان تک تیرانداز در عملیات‌ها شرکت داشتند و تعدادی زن، اغلب بسیار جوان، به عنوان نیروهای جاسوسی و خرابکاری برای ارتش شوروی کار کردند. بخشی از داستان‌های این زنان بعدها در قالب کتاب منتشر شد. کتاب «جنگ، چهره زنانه ندارد» داستان همین گروه از زنان است.

  پایانی بر 6 سال سیاه‌بختی

پایان جنگ جهانی دوم در اروپا را هشتم «می» در نظر می‌گیرند یعنی یک هفته بعد از مرگ هیتلر. در طول این زمان، هر روز بخشی از ارتش آلمان خود را تسلیم نیروهای متفقین می‌کرد. با توجه به موقعیت جغرافیایی نیروها، بخش‌هایی تسلیم نیروهای روس شدند، بخشی خود را تسلیم نیروهای انگلیس کردند و بخشی نیز با آمریکایی‌ها به توافق رسیدند. این توافق‌ها توسط فرماندهان میانی ارتش آلمان برنامه‌ریزی می‌شد و بدون هماهنگی با فرماندهی عالی ارتش بود. در نهایت در روز هشتم «می»، آتش‌بس سراسری توسط فرمانده عالی ارتش آلمان صادر شد و بر این مبنا این روز به عنوان روز پایان جنگ در اروپا در نظر گرفته می‌شود.

جنگ جهانی دوم در آینه اعداد

25-اتحاد جماهیر شوروی بیشترین تلفات جنگ جهانی دوم را داشت؛ 20 تا 27 میلیون کشته که البته حداقل 13 میلیون نفر آن ها را غیرنظامیان تشکیل می‌دادند. اما اگر نسبت جمعیت را در نظر بگیریم، بلاروس (که بخشی از شوروی در آن زمان بود) با از دست دادن 25درصد جمعیت خود طی جنگ و لهستان با از دست دادن نزدیک به 22درصد جمعیت، در این زمینه رکورددار هستند.

18-ارتش آلمان از 18 میلیون نفر تشکیل می‌شد که بیش از پنج میلیون نفر آن‌ها در طول جنگ کشته شدند. با توجه به جمعیت 69 میلیونی آلمان، این به آن معناست که 25درصد جمعیت آلمان به صورت کلی یا به عبارتی حدود نیمی از مردان آلمانی در این بازه زمانی، برای آلمان جنگیده‌اند.

19-حداقل 34 کشتی آمریکایی با حملات 2هزار و 800 خلبان ژاپنی به روش کامی‌کازه از بین رفتند. کامی‌کازه، اصطلاحی ژاپنی به معنای «توفان الهی» است و منظور از آن، کوبیدن هواپیما در قالب عملیات انتحاری به کشتی‌های دشمن است. این روش در ماه‌های پایانی جنگ، یکی از تاکتیک‌های اصلی ژاپنی‌ها در مقابله با نیروهای آمریکایی بود. البته تنها حدود 19درصد عملیات‌ها موفقیت‌آمیز بود و در بیشتر موارد هواپیما پیش از برخورد با کشتی، هدف اصابت توپ قرار می گرفت و سقوط می‌کرد.

20-هر چند در جنگ جهانی دوم نام چین کمتر شنیده می‌شود اما در بخش آسیایی، نبرد بین ژاپن و چین تلفات زیادی به دنبال داشت. 15 تا 20 میلیون کشته، تعداد تلفات چین در این جنگ برآورد می‌شود. از این تعداد تنها حدود سه میلیون نفر نظامی بودند و بقیه غیرنظامیانی بودند که قربانی جنگ شدند.

1-ساخت انواع هواپیماهای جنگی در کشورهای درگیر، در طول این جنگ رشد عجیبی داشت و از 33 هزار تولید در سال اول جنگ، به حدود 231 هزار تولید در سال پنجم جنگ رسید. آمریکا رکورددار بود و در طول این شش سال، حدود 300 هزار هواپیما تولید کرد. این موضوع باعث شد صنایع هوایی آمریکا که در ابتدای جنگ رتبه 41 را بین صنایع مختلف داشت، در سال 1944، به رتبه یک صنایع در این کشور تبدیل شود.

شاخص ترین اتفاقات جنگ جهانی دوم به روایت سینما 

شاید بتوان گفت صدها فیلم ساخته شده که به گونه‌ای به جنگ جهانی دوم پرداخته‌ یا به نوعی به آن اشاره کرده اند. در ادامه به چند فیلم سینمایی مشهور که به نقاط عطف جنگ جهانی دوم پرداخته‌اند، اشاره می کنیم. نکته مهم این جاست که بهترین فیلم ها توسط طرف پیروز جنگ تولید شده  است و برای همین جنایاتی مثل ماجرای هیروشیما در سینما مغفول مانده است.

  دانکرک، از فاجعه تا معجزه

ماه می 1940، شهر بندری دانکرک محل وقوع اتفاقی تاریخی شد که بعدها عده‌ای از آن به عنوان «معجزه دانکرک» یاد کردند. در حالی که آلمان‌ها، بلژیک و هلند را به تصرف درآورده بودند و پیش می‌رفتند، حدود 400 هزار نفر از نیروهای متفقین در ساحل دانکرک از بقیه نیروها جدا مانده بودند. پیش‌بینی می‌شد به زودی این نیروها توسط نیروی هوایی جنگنده ارتش نازی تار و مار شوند، اتفاقی که البته هرگز نیفتاد. ژنرال «فون رون» از اعضای ستاد ارتش آلمان درباره این واقعه و تصمیم عجیب هیتلر می‌گوید: «هیتلر وقتی به ۶۰ کیلومتری انگلستان رسید، یادش آمد که نقشه‌ای برای این کار (تصرف انگلستان) ندارد». در ۴ ژوئن ۱۹۴۰ وقتی مردم سواحل شرقی انگلیس باخبر شدند که نیروهای انگلستان در غرب فرانسه گرفتار شده‌اند با حداقل وسایل، سوار قایق‌ها‌ی کوچک ماهی‌گیری و کشتی‌ها شدند و خودشان را به بندر دانکرک رساندند. آن‌ها کمک خوبی برای نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا بودند تا این نیروها از آن منطقه تخلیه شوند. کریستوفر نولان، فیلم‌ساز مشهور انگلیسی در سال 2017 فیلم «دانکرک» را درباره همین واقعه دراماتیک و تاریخی ساخت. فیلمی که بنا بر اظهار بسیاری از تاریخ‌دانان در به تصویر کشیدن صحنه درگیری کشتی‌ها با نیروی هوایی آلمان و همچنین جزئیات فنی مربوط به عملیات تخلیه دانکرک و بازگشت سربازان به انگلستان، بسیار خوب عمل کرده است.

  استالینگراد، نبردی طولانی و سرنوشت‌ساز

استالینگراد از جمله شهرهای صنعتی شوروی و نزدیک به ساحل رود ولگا بود که در آن کارخانه‌های بزرگ ساخت تسلیحات نظامی وجود داشت. فتح این شهر برای آدولف هیتلر، اتفاق بزرگی به حساب می‌آمد چون موجب گسستن مسیرهای حمل و نقل شوروی در جنوب روسیه از مسیر رود ولگا می‌شد. از نبرد استالینگراد به عنوان یکی از طولانی‌ترین، مهلک‌ترین و سرنوشت سازترین نبردهای جنگ جهانی دوم و تمام تاریخ بشر نام برده می‌شود. در این نبرد ارتش آلمان نازی و متحدانش به‌ منظور فتح استالینگراد به آن یورش بردند که پس از چندین ماه درگیری خونین، در سوم فوریه ۱۹۴۳ سرانجام آلمان‌ها شکست خوردند. فیلم «دشمن پشت دروازه‌ها» به کارگردانی «ژان ژاک آنو» به همین واقعه تاریخی می‌پردازد. این فیلم قصه «واسیلی زایتسف» تک تیرانداز ماهر روسی را روایت می‌کند که با حمایت دانیلف افسر تبلیغات به یک قهرمان محلی تبدیل می‌شود، اما با آمدن سرگرد کونیگ آلمانی که یک تیرانداز زبده است، مهارت او به چالش طلبیده می‌شود. 

نبرد نرماندی، نبرد بر خط ساحلی

نیروهای متفقین به رهبری آمریکا و انگلستان در ۶ ژوئن ۱۹۴۴ میلادی برای آزادسازی اروپای اشغالی در سواحل نرماندی فرانسه، بزرگ ترین عملیات آبی-خاکی جهان را اجرا کردند. استیون اسپیلبرگ در سال 1998 فیلم «نجات سرباز رایان» را ساخت که قصه آن بر بستر همین واقعه تاریخی اتفاق می‌افتد و چند دقیقه نفس‌گیر ابتدایی آن به پیاده شدن ارتش متفقین در ساحل نرماندی اختصاص دارد. این فیلم ماجرای جست‌وجوی یک تیم عملیاتی را روایت می‌کند که به دنبال پیدا کردن «جیمز رایان» سرباز آمریکایی هستند که به وسیله چتر در آن منطقه فرود آمده و اکنون از سرنوشتش خبری وجود ندارد.

  انیگما، ماموریت غیرممکن

یکی از ابداعات و امتیازاتی که در جنگ جهانی دوم در اختیار آلمان نازی قرار داشت استفاده از ماشین «انیگما» بود. ماشینی که موجب می‌شد آلمان‌ها بتوانند اطلاعات سری خودشان را از دست دشمن ایمن و مخفی نگه دارند. آن‌ها خیال می‌کردند هیچ کس مهارت، دانش ریاضی و البته زمان کافی برای رمزگشایی پیغام‌های ارسالی از انیگما را ندارد اما این همه واقعیت نبود. شاید بتوان دقیق‌ترین روایت از جریان رمزشکنی انیگما را در فیلم سینمایی «بازی تقلید» ساخته مورتن تیلدام در سال ۲۰۱۴ مشاهده کرد. در داستان این فیلم تعدادی از ریاضی‌دانان و نخبگان از طرف دولت انگلیس به کار گرفته می‌شوند تا کاری به ظاهر غیرممکن را انجام دهند: «شکستن کدهای ماشین انیگما». آلن تورینگ ریاضی‌دان انگلیسی یکی از همین افراد است که داستان درگیری او با دیگران در راه انجام این پروژه سنگین، به خوبی در فیلم تیلدام به نمایش درآمده است.

 روزنامه خراسان