اختلال شخصیت اسکیزوئید (از علائم تا درمان)

مجموعه: مشاوره خانواده

اختلال شخصیت اسکیزوئید

اختلال شخصیت اسکیزوئید

اختلال شخصیت اسکیزوئید الگویی از بی تفاوتی نسبت به روابط اجتماعی است. فرد دارای اختلال شخصیت اسکیزوئید حطیه ابراز و تجارب هیجانی اش شدیدا محدود می باشد. 

تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید در بیمارانی مطرح می‌شود که الگوی همیشگی زندگیشان انزوای اجتماعی بوده‌است. درونگرایند و حالت عاطفی‌شان کند و محدود است. آنچه در آن‌ها بسیار مشهود است، این است که تمایلی به تععاملات انسانی نداشه و یا حتی از تعامل‌ با انسان‌ها ناراحت می‌شوند.

آن‌ها ممکن است شیفته اشیای بی‌جان یا مفاهیم ماورای طبیعی باشند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید را دیگران، آدم‌هایی نامتعارف، عجیب، منزوی و تکرو می‌دانند. این اختلال اواخر نوجوانی و اوایل جوانی خود را نشان می دهد. و مثل همه اختلالات شخصیت دیرپاست، اما الزاماً مادام‌العمر نیست.

آی‌کیوی (IQ) و ایکیو (EQ) در افراد مبتلا به اسکیزوئید

وضعیت هشیاری و شناخت این‌گونه بیماران سالم است؛ حافظه‌شان خوب کار می‌کند؛ هر چند از هوش هیجانی و اجتماعی پایینی EQ برخوردارند اما از سوی دیگر از سطح هوش آی‌کیوی (IQ) بسیار بالایی نسبت به افراد دیگر برخوردارند که معمولاً آنان را افرادی تنها اما خلاق و مبتکر بار می‌آورد. به امور انتزاعی و فکری بسیار علاقمند بوده و به خوبی می توانند از پس مسائل انتزاعی برآیند.

نحوه‌ی ارتباط افراد اسکیزوئید با دیگران

فرد مبتلا به اختلال اسکیزوئید از دیگران به لحاظ هیجانی و اجتماعی فاصله می گیرد و حالت عاطفی این افراد محدود، سرد، یا به نحو نابجایی جدی است. آن‌ها به ندرت تماس چشمی را تحمل می‌کنند. آن ها معمولا تنها هستند، دوست صمیمی ندارند.

در ازای این تنهایی، آن ها ممکن است دلبستگی عجیبی به یک حیوان خانگی پیدا کنند یا تخیلاتی در مورد صمیمی شدن با کسانی که دارای آشنایی کمی هستند، دارند. حتی ممکن است دوستان خیالی هم داشته باشند.

شغل و جایگاه اجتماعی افراد مبتلا به اسکیزوئید

افراد مبتلا به این اختلال، بیشتر جذب مشاغل انفرادی می‌شوند که مستلزم حداقل تماس با دیگران است مثل نگهبانی شبانه، کار با کامپیوتر و اشیا، کارمند بخش بایگانی و...

علائم افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید

گسستگی از روابط اجتماعی و محدود بودن طیف احساسات و هیجان‌های ابراز شده در روابط بین فردی به صورت الگویی نافذ و فراگیر که از اوایل بزرگسالی شروع شده باشد و در زمینه‌های مختلف به چشم آید، که علامتش وجود لااقل چهار تا از موارد زیر است:

- نه میلی به برقرار کردن روابط صمیمی و نزدیک داشته باشد و نه از این‌گونه روابط لذت ببرد، از جمله عضویت در یک خانواده.

- تقریباً همیشه فعالیت‌های انفرادی را ترجیح می‌دهد.

- به داشتن روابط جنسی با کس دیگر هیچ علاقه‌ای نداشته باشد یا علاقه بسیار کمی داشته باشد.

- از هیچ کاری لذت نبرد، یا فقط از کارهای معدودی خوشش بیاید.

- بجز بستگان درجه اول هیچ دوست صمیمی یا مورد اطمینانی نداشته باشد.

- به تمجید، تشویق یا خرده‌گیری و حرف دیگران بی اعتنا و بی‌تفاوت به نظر برسد (بعضاً وضع پوشش خاص یا ژولیده این افراد را توضیح می‌دهد).

- سردی هیجانی، بی اعتنایی، یا حالت عاطفی تخت از خود نشان دهد.

گسستگی از روابط اجتماعی از بارزترین نشانه‌های اسکیزوئید است

علل اختلال شخصیت اسکیزوئید

علت بروز اختلال شخصیت اسکیزوئید به درستی مشخص نیست. هم علل ژنتیکی و ارثی در به وجود آمدن این اختلال دخیل هستند و هم عوامل تربیتی-محیطی. در واقع یک دوره کودکی سرد که در آن هیچ گونه ابراز هیجانی وجود نداشته می تواند زمینه ساز این اختلال شود.

وجود اختلال اسکیزوئید و هم چنین اسکیزوفرنی در بستگان نزدیک افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید نشان دهنده ارثی بودن این اختلال می باشد. اسکیزوفرنی یک بیماری روانی جدی است که با علائمی مانند تجربه توهم یا تصوراتی که ارتباطی با واقعیت ندارند مشخص می شود، یکی از راههای تشخیص اسکیزوفرتی انجام تست اسکیزوفرنی می باشد.

عوارض و پیامدهای منفی اسکیزوئید

فقدان تعامل اجتماعی مشکل اصلی اختلال شخصیت اسکیزوئید است. افراد مبتلا به این نوع اختلال شخصیت ندرتا خشمگین و عصبانی می‌شوند زیرا ترجیح می‌دهند که با دیگران تعاملی نداشته باشند در نتیجه شرایطی مشابه مثل اختلالات خلقی، اختلالات اضطرابی و دیگر اختلال‌های شخصیتی در این افراد رایج تر از سایرین است.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نوع اسکیزوئید در معرض افزایش خطر بروز مواردی مانند افسردگی، اضطراب، مشکلات کاری، مدرسه و ارتباط‌‌های اجتماعی، دیگر اختلالات شخصیتی، اعتیاد به الکل یا مواد مخدر، اقدام به خودکشی و... هستند.

تشخیص و درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید

افراد مبتلا به اختلالات شخصیت به ندرت به درمانگر مراجعه می کنند، مگر اینکه توسط اطرافیان مجبور به این کار بشوند. 

روان‌درمانی

درمان پیشنهادی برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید، جلسات روان درمانی می باشد. آن ها ممکن است با درمانگر ارتباط هیجانی برقرار نکنند ولی در جریان درمان همکاری لازم را انجام می دهند.

درمان بیماران دچار اختلال شخصیت اسکیزوئید شبیه درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید است. با این تفاوت که تمایل و استعداد بیماران اسکیزوئید برای درون نگری با انتظارات درمانگر همخوانی دارد و اینها گرچه ممکن است با درمانگر رابطه‌ای صمیمی برقرار نکنند، اما در روان‌درمانی فعالانه شرکت می‌کنند.

به تدریج که بیمار اسکیزوئید به درمانگر اعتماد پیدا می‌کند، با دلشوره و هیجان بسیار، ترس فراوان خود را از اینکه به نحو غیرقابل تحمل وابسته شود و حتی به تدریج با درمانگر یکی شود، و نیز خیالات و دوستان تصوری فراوان خود را بر ملا می‌کنند.

گروه درمانی

گروه درمانی هم گزینه درمانی خوبی برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید می باشد. ممکن است ابتدای امر ورود فرد به گروه موفق به نظر نرسد ولی بعد از مدتی اعضای گروه برای فرد مهم می شوند. در گروه درمانی، این‌گونه بیماران ممکن است تا مدت‌ها ساکت بمانند، اما بالاخره مشارکت می‌کنند.

در برابر حملات پرخاشگرانه سایر اعضای گروه به این بیماران – که چرا این قدر ساکت مانده‌اند – باید از بیمار دفاع کرد. به تدریج اعضای گروه برای بیمار اسکیزوئید اهمیت پیدا می‌کنند و او که در جاهای دیگر انزوا پیشه می‌کند، ممکن است تنها تماس اجتماعی خود را در همین گروه برقرار کند.

دارو درمانی

از دارو هم می توان برای درمان بهره برد ولی اثرات دارودرمانی برای بهبود آن ها چندان چشمگیر نمی باشد ولی ممکن است جریان درمان را تسهیل کند. درمان با مقادیر کمی داروهای ضدّ روان پریشی، ضد افسردگی و محرک روانی در برخی از بیماران مؤثر بوده‌است. داروهای سروتونرژیک ممکن است از حساسیت بیمار به طرد کم کند. بنزودیازپین‌ها می‌توانند به کاهش اضطراب بین فردی کمک کنند.

گروه‌درمانی اختلال شخصیت اسکیزوئید

اختلالاتی که علائم مشترکی با اختلال شخصیت اسکیزوئید دارند و گاها اشتباه تشخیص داده می‌شود:

تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید و اسکیزوفرنی

اختلال شخصیت اسکیزوئید به‌راحتی با تشخیص اسکیزوفرنی اشتباه گرفته می‌شود. علیرغم وجود شباهت بین اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت اسکیزوئید این دو اختلال متفاوت از هم بوده ولی در برخی از اوقات اختلال شخصیت اسکیزوئید پیش درآمدی بر اسکیزوفرنیا می باشد.

اسکیزوفرنی بیماری روانی شدیدی است که در آن فرد مبتلا ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهد و نوعی جنون محسوب می‌شود، در حالی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت نوع اسکیزوئید نیز ممکن است دچار دوره‌های کوتاهی از جنون همراه با توهمات و پندار غلط شوند که طول مدت زیاد یا شدت زیاد مانند آنچه در اسکیزوفرنی دیده می‌شود را ندارند.

دیگر کلید تشخیصی این اختلال و تفاوت آن با اسکیزوفرنی این است که افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید به تفاوت میان واقعیت و افکار تحریف‌شده آگاه هستند، ولی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب تحت‌تاثیر توهمات خود قرار می‌گیرند. با وجود این تفاوت‌ها، افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید می‌توانند با درمان‌هایی که برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی گذاشته می‌شود، بهبود یابند و از آنها استفاده کنند.

وجه تمایز شخصیت اسکیزوئید با شخصیت اجتنابی

شخصیت اجتنابی خواهان برقراری روابط با دیگران است، اما به‌دلیل ترس از طرد شدن و عدم پذیرش از طرف دیگران از برقراری ارتباط با دیگران اجتناب می‌کند، اما شخصیت اسکیزوئید اصولا به برقراری روابط علاقه‌ای ندارد و به تنهایی تمایل دارد.

تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید و اختلال شخصیت پارانوئید

اختلال شخصیت پارانوئید معمولا با یک بی‌اعتمادی فراگیر مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال شخصیت فرض می‌کنند که دیگران به آنها آسیب می‌رسانند، از آنها سوء‌استفاده می‌کنند یا به شکل‌های مختلف آنها را تحقیر می‌کنند، در حالی که چنین نیست.

آنها به تلاش زیادی برای دفاع از خود و حفظ فاصله خود از دیگران می‌پردازند. حتی برای پیشگیری از این موارد ممکن است به دیگران حمله کنند. به نظر می‌رسد آنها کینه‌ای، اهل دعوا و خیلی حسود هستند.

تفکر در آنها به طور آشکار تحریف شده است. درک این افراد از محیط اطراف شامل کشف نیات بدخواهانه و رفتارهای تحقیرآمیز دیگران است. به این دلایل، آنها به دیگران اعتماد ندارند و از روابط نزدیک با دیگران دوری می‌کنند. زندگی عاطفی آنها تحت‌سلطه تمایل به بی‌اعتمادی و خصومت است.

 گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته