نماز در آیین زرتشت

مجموعه: متفرقه دینی

نماز در آیین زرتشت

نحوه ی نماز خواندن در آیین زرتشت

نماز در آیین زرتشت

آیین زرتشت با قدمتی تقریباً دو هزار و پانصد تا سه هزار ساله از ادیان بسیار کهن جهان به شمار می رود. این آیین، ماهیّتی عمدتاً اخلاقی دارد و رشد و پرورش فضایل اخلاقی، نقش اساسی در زندگی دینی افراد ایفا می کند؛ و سه اصل «پندار نیک»، «گفتار نیک» و «کردار نیک» از دستورات اخلاقی بسیار مهمّ این آیین است. پرستش «اهورا مزدا» جلوه های گوناگونی دارد که بارزترین جلوه آن نمازگزاردن به پیشگاه اوست. 

به عقیده زرتشتیان، مهم ترین فایده و حکمت به جای آوردن نماز، نه برای بخشودگی گناهان، بلکه یاد "اهورامزدا" و عمل به دستورات دینی مانند راستی، سازندگی، کار و کوشش، و سرانجام نیل به اندیشه، گفتار و کردار نیک است؛ زیرا زرتشتی بودن به کردار است، نه به گفتار. 

نمـاز رسمی ترین راه ارتباط فرد با اهورامزدا و یکی از راههای سپاسگذاری از بخششهای بی کران خداوندی است که در آئین زرتـشتـی عاشقانـه همواره مورد توجه بوده و هر زرتشتـی در اوج پاکی اندیشه روزانـه پنـج بار به نیایش اهورا مزدا می پردازد و ضمن سپـاس و ستـایش اهورا مزدا بر آفریده های نیک خداوندی نیز درود می فرستد و ضمن قدرشناسی خود را به خدا نزدیکتر می گرداند تا از بخشش نیک اندیشی برخوردار گردد و بر نیکی های جهان هستی بیفزاید.

امروزه نماز پنجگانه را معمولاً موبدان می‌گزارند و بیشتر زرتشتیان به خواندن دعاهای صبحگاه و شامگاه اکتفا می‌کنند.

هنگامی که کودکی در یک خانواده زرتشتی به سن «رشد فکری» می‌رسد و دین زرتشت را می‌پذیرد، پس از سدره‌پوشی به تکلیف می‌رسد. سن رشد فکری معمولاً میان ۸ تا ۱۵ سالگی (بیشتر ۹ تا ۱۱ سالگی) است.

آیین نماز در دین زرتشت

نحوه خواندن نماز پیروان زرتشت:

نماز در دین زرتشت به اینصورت است که آتشی افروخته می‌شود و در حالی که دست‌ها به سوی آسمان بلند است و سر نیز به احترام تعظیم الهی خم شده، برگرد اهورا مزدا می­ چرخند و سرودها و شعرهایی نیز با آوازی رسا و زیبا خوانده می‌شود.

این نماز، نمازی بی‌پیرایه و همراه با تفکر در وجود خود و اهورا مزدا است که شخص را به اهورا مزدا نزدیک‌تر می­ کند. شخص زرتشتی در هنگام نماز، آتش سوزان مادی را نمی‌بیند و به آن توجهی نمی‌کند؛ بلکه چیزی که توجه او را جلب می‌کند، آتش فروزان مینوی است که در دل همهٔ افراد وجود دارد.

بنابر سنت زرتشتی، پنج بار در شبانه روز نماز خوانده می‌شود که خواندن آن نیز بر آنها واجب است. هر نماز با این مضامین آغاز می‌شود: «خشن‌اتره، اهورامزدا» یعنی خشنود می‌گردانم اهورا مزدا را. و آنگاه ادامه می‌دهند: «ایمان دارم به کیش مزدا پرستی که آوردهٔ زرتشت است. پیرو آموزه‌های اهورایی هستم که از دروغ و دوگانه پرستی به دور است».

انواع نماز در دین زرتشتی

الف-  نماز روزانه که در پنج گاه ( زمان ) در شبانه روز انجام می شود.

زرتشتیان هر ۲۴ ساعت را به ۵ دوره یا گاه تقسیم می کنند و در هر دوره یا گاه، نماز آن دوره یا گاه را به جای می آورند و دعاهای مخصوص آن دوره یا گاه را می خوانند. به عبارت دیگر، اینان روزی پنج نوبت نماز و پرستش خدای یگانه را به جای می آورند که، به ترتیب، عبارتند از:

1- گاه هاوَن:

از طلوع خورشید  تا نیمروز:

«ایمان دارم به کیش مزدا پرستی که آوردهٔ زرتشت است. پیرو آموزه‌های اهورایی هستم که از دروغ و دوگانه پرستی به دور است».

من می ستایم و ارج می گذارم و خشنود می کنم فرشته پاسبان بامداد پاک و سازنده را (هاون)

من می ستایم و ارج می گذارم و خشنود می کنم آن سرور دهکده(ویس) را که پاک و دادگستر و سازنده است.

من همآره و در همه حال اهورا مزدا، پروردگار یکتا را می ستایم .

2- گاه رَیپتوَن:

از نیمروز تا ساعت ۳ بعد از ظهر 

«ایمان دارم به کیش مزدا پرستی که آوردهٔ زرتشت است. پیرو آموزه‌های اهورایی هستم که از دروغ و دوگانه پرستی به دور است».

من می ستایم و ارج می گذارم و خشنود می کنم فرشته پاسبان نیمروز را (رپتون)

من می ستایم و ارج می گذارم و خشنود می کنم آن سرور شهر (زنتو) را که پاک و دادگستر و سازنده است.

من همآره و در همه حال اهورا مزدا، پروردگار یکتا را می ستایم . ( معمولاً در فصل تابستان، گاهِ رپیتون که هنگام گرما است؛ خوانده نمی‌شود.)

3- گاه اُوزیرَن:

از ساعت ۳ بعد از ظهر  تا غروب خورشید

«ایمان دارم به کیش مزدا پرستی که آوردهٔ زرتشت است. پیرو آموزه‌های اهورایی هستم که از دروغ و دوگانه پرستی به دور است».

من می ستایم و ارج می گذارم و خشنود می کنم فرشته پاسبان پسین پاک را (ازیرن)

من می ستایم و ارج می گذارم و خشنود می کنم آن سرور کشور (دخیو) را که پاک و دادگستر و سازنده است.

من همآره و در همه حال اهورا مزدا، پروردگار یکتا را می ستایم .

4- گاه اسروثرم یا ایویس روتریم گاه (سروثَرم):

از غروب خورشید تا نیمه شب

«ایمان دارم به کیش مزدا پرستی که آوردهٔ زرتشت است. پیرو آموزه‌های اهورایی هستم که از دروغ و دوگانه پرستی به دور است».

من می ستایم و ارج می گذارم و خشنود می کنم فرشته پاسبان شب (ایوی سروثرم) پاک را.

من می ستایم و ارج می گذارم و خشنود می کنم همه ی رهروان راه اشویی زرتشت را و سرور اشوان را.

من همآره و در همه حال اهورا مزدا، پروردگار یکتا را می ستایم .

5- گاه اوشهی ناای ـ اشمن یا اوشهین گاه:

از نیمه شب  تا طلوع خورشید 

«ایمان دارم به کیش مزدا پرستی که آوردهٔ زرتشت است. پیرو آموزه‌های اهورایی هستم که از دروغ و دوگانه پرستی به دور است».

من می ستایم و ارج می گذارم و خشنود می کنم فرشته پاسبان پگاه (اوشهی ناای) پاک را.

من می ستایم و ارج می گذارم و خشنود می کنم آن سرور خانه (نمانا) که پاک و دادگستر و سازنده است.

من همآره و در همه حال اهورا مزدا، پروردگار یکتا را می ستایم.

ب-  نماز گروهی

خواندن نماز گروهی یا همازور شدن در ستایش بر سه روش می‌باشد:

1- موبـد قسمتی از اوستا را خوانده و دیگران آن را تکرار می‌کنند.

2- گروهی یک قسمت از اوستا و یا نیایش را با هم با صدای بلند می‌خوانند.

3- ضمن خواندن اوستا توسط چند موبد، دیگران بی صدا با حالت واج گوش داده و آن را زمزمه می‌کنند.

نماز گروهی معمولا به هنگام  حضور در زیارتگاه‌ها و همچنین آتشکده و... انجام می شود.

نماز زرتشت

آمادگی برای نماز در دین زرتشت

پیش از نماز گزاردن، باید کارهای زیر را انجام داد:

1- پاکی تن در هنگام آغاز نماز

2- پوشیدن سِدره و کُشتی

3- پاک بودن لباس از آلایش

4- شستن دست و رو

5- رو نمودن به قبله

وضو در آیین زرتشت:

در طریقه وضو گرفتن آنان دست ها تا مچ و صورت تا بناگوش و بالاى پیشانى و نیز پاها تا قوزک را سه بار با آب تمیز شستشو مى دادند. و در صورت عدم دسترسى به آب یا به خاطر زخم دست و صورت و یا علل دیگر سه بار دست را بر روى خاک پاک مى زنند و سپس به پشت دست و صورت مى کشند که آن را تیمم مى گویند.

قبله در آئین زرتشت:

قبله زرتشتیان نور و روشنایی است. آنان می‌توانند در روزها به سوی خورشید و شب‌ها در برابر نور ماه، آتش، شمع یا چراغ روشن نماز بخوانند. زرتشتیان تنها در آتشکده رو به آتش نماز می‌گزارند. زرتشتیان معتقدند نمی‌توان برای خدا حدود و جهاتی قایل شد، و به دستور زرتشت نور را به عنوان نمادی از فروغمندی اهورامزدا نماز می‌گزارند.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته