آشنایی با رشته مهندسی صنایع

مجموعه: معرفی رشته های تحصیلی

رشته مهندسی صنایع

آنچه باید درباره رشته مهندسی صنایع بدانید

رشته مهندسی صنایع برای چه اشخاصی مناسب است؟

رشته مهندسی صنایع مجموعه بزرگی از دانش ها و مهارت ها را در بر می گیرد که همه این ها برای طراحی و بهبود فرآیندها در صنعت، مدیریت افراد و باقی امور مربوط به صنایع ضرورت دارند. در صورتی که مهندسین صنایع در هر صنعتی وجود نداشته باشند، می تواند منجر به کاهش شدید راندمان کاری و همچنین تحمیل هزینه های بسیار بالا به آن ها شود.

در صورتی که رشته های مختلفی مانند: مهندسی برق، مهندسی مکانیک، کامپیوتر، عمران، مواد، شیمی و غیره را همانند مصالح ساختمانی در نظر بگیریم که صنعت کشور را می سازند، رشته مهندسی صنایع مانند ماده ای چسبنده است که باعث شده این مصالح به هم بچسبند و سبب شده صنعت استحکام بیشتری پیدا کند.

رشته مهندسی صنایع برای اشخاصی مناسب است که به رشته مباحثی مثل مدیریت، مالی و اقتصادی، کنترل تولید و موجودی ها، کنترل پروژه های بزرگ، برنامه ریزی و مدیریت واحدهای بزرگ و کوچک صنعتی علاقه مند می باشند و قصد دارند در طراحی و بهینه سازی های ممکن در صنایع مختلف شرکت داشته باشند. چنین بهینه سازی هایی به وسیله مهندسین صنایع در بخش های مختلفی مانند منابع انسانی، کاهش ضایعات تولید، بهبود زمان بندی ها، فرآیندهای کاری، بهبود کیفیت تولید، طراحی سیستم ها و بهبود کارکرد و اثر بخشی آن ها شکل می گیرد.

تاریخچه مهندس صنایع

در ابتدای انقلاب صنعتی قرن 19 افراد به پیدایش مهندسی صنایع فکر کردند. همانگونه که کارخانه ها بزرگ تر می شدند، احتیاج به مدیریت و تفکر مدیریتی نیز بیشتر حس می شد؛ چون اشخاص سعی داشتند تا کیفیت و مرغوبیت محصولات خود را بالاتر ببرند. در طراحی و ساختن ابزار آلات و ماشین ها از روش هایی مانند: تحلیل و تفسیر کارهای علمی، آزمایش و اثبات علمی استفاده کردند و سبب شدند اثر گذاری این دگرگونی ها در تفکر سازمانی مدیریت، سبب شود مدیریت علمی به شکل یک نگرش و روشی حرفه ای شناخته شود.

چه دروسی از دوره دبیرستان در رشته مهندسی صنایع کارآیی بالاتری دارند؟

دروس رشته مهندسی صنایع کدامند؟

مباحث درس حساب دیفرانسیل و انتگرال (حسابان) در این رشته به شکلی بسیار پیشرفته تر و همچنین دروسی مثل ریاضی1، ریاضی2، محاسبات عددی و غیره باز هم وجود خواهد داشت؛ البته این مباحث، برای برخی از دروس این رشته پایه بسیار پر اهمیت به حساب می آیند. این درس ها عبارتند از: آمار و احتمالات مهندسی، تحقیق در عملیات 1 و 2 و بیشتر دروس تخصصی رشته مهندسی صنایع که به مباحثی مانند توابع، حد و پیوستگی، مشتق، انتگرال، انتگرال دوگانه و سه گانه و غیره نیازمند می باشد.

در رشته مهندسی صنایع درس جبر خطی نیز به شکلی بسیار پیشرفته تر وجود دارد. لازم به ذکر است که این درس پایه دروس بسیار پر اهمیتی مانند: تحقیق در عملیات 1 و 2 می باشد. البته این را هم بگوییم که مباحث ریاضیات گسسته و احتمال هم در دروس آمار و احتمالات مهندسی، مبانی برنامه نویسی و غیره دوباره تکرار خواهند شد.

بیشتر مباحث فیزیک دبیرستان مانند: الکتریسیته، مغناطیس، مکانیک، ترمودینامیک و ... به صورتی بسیار پیشرفته تر و به شکل دروسی مثل فیزیک 1، فیزیک 2، استاتیک، مقاومت مصالح، مبانی مهندسی برق و غیره وجود دارند. همچنین به طور تقریبی همه مباحث شیمی دبیرستان باید به شکل دروسی مثل شیمی1، علم مواد و ... البته به صورتی کامل تر تدریس و مطالعه شود.

همچنین خوب است که بدانید دروس عمومی مثل ادبیات فارسی، زبان انگلیسی و دروس گروه معارف اسلامی هم در رشته مهندسی صنایع وجود دارد و دانشجویان این رشته باید حدود 24 واحد از این گونه دروس را مانند: بقیه دروس رشته مهندسی صنایع پاس کنند.

رشته مهندسی صنایع برای ادامه تحصیل چه گرایش هایی دارد؟

در ادامه این مطلب به گرایش های مختلفی که در رشته مهندسی صنایع وجود دارد اشاره کرده و هر کدام از آن ها را به صورت مختصر شرح داده ایم.

گرایش بهینه سازی سیستم ها: شامل طراحی سیستم ها و ایجاد بهینه سازی در فرآیند آن ها. 

گرایش سیستم های سلامت: طراحی سیستم هایی که با سلامت ارتباط دارند مانند: سیستم های بیمارستانی، درمانگاهی و ... .

گرایش مدیریت نوآوری و فناوری: مدیریت در بخش نوآوری، فناوری، پارک های علم و فناوری، اختراعات و ... .

گرایش مدل سازی سیستم های کلان: شامل مدل سازی سیستم ها به شکل کلان و همچنین سیاست گذاری های عمومی در عرصه های اجتماعی، اقتصادی و ... و همچنین کشف اینکه چه ارتباطی میان اجزای گوناگون یک سیستم وجود دارد و کشف رابطه بین سیستم های مختلف.

گرایش آینده پژوهی: آینده پژوهی درباره موارد اجتماعی، اقتصادی، صنعت و... .

گرایش سیستم های مالی: داشتن تخصص در حوزه سیستم های مالی و اقتصادی، مهندسی مالی و مدیریت مالی و اقتصادی.

گرایش لجستیک و زنجیره تامین: بهتر شدن فرآیندهای لجستیک و زنجیره تامین کردن محصولات فیزیکی و نیز غیر فیزیکی، همچنین محصولاتی که فساد پذیر و فساد ناپذیر هستند. همچنین کاهش ضایعات محصولات هنگام رد شدن از مراحل زنجیره تامین و کاهش دیر کرد و همین طور هزینه های لجستیک.

گرایش مدیریت پروژه: شامل داشتن دانش مدیریت پروژه های بزرگ و کوچک، بهینه سازی پروژه ها از نظر زمانی، کیفیت و هزینه.

گرایش مدیریت مهندسی: مدیریت انواع مهندسی های مشغول به کار در صنعت.

گرایش مدیریت و بهره وری: مدیریت سیستم های مختلف برای بالا بردن بهره وری و کارایی اشخاص و فرایندهای موجود در سیستم ها البته با تعریف ورودی و همچنین فرآیند خروجی برای هر کدام از سیستم ها.

دروس‌ تخصصی این رشته در‌ گرایش‌ ایمنی‌ عبارتند از:

ایمنی‌ در برق‌، اعلام‌ و اطفاء حریق‌، دیگ‌ها و ظروف‌ تحت‌ فشار، عوامل‌ شیمیایی‌ محیط‌ کار، عوامل فیزیکی محیط کار، حفاظت‌ صنعتی‌ (ایمنی‌ صنعتی‌)، مهندسی‌ احتراق‌، گازرسانی‌.

اشخاصی که در رشته مهندسی صنایع فارغ التحصیل شده در چه کارها و صنایعی مشغول به کار می شوند؟

چه مشاغلی در انتظار مهندسین صنایع است

بزرگ ترین شغل ها و صنایعی که فارغ التحصیلان در رشته صنایع می تواند در آن ها مشغول به کار شوند عبارتند از:

مدیریت واحدهای صنعتی بزرگ و کوچک مانند: کارخانه ها، کارگاه ها، شرکت ها و ... ، مدیریت و کنترل پروژه مدیریت و برنامه ریزی و کنترل موجودی ها، مدیریت و کنترل کیفیت کار آفرینی و موارد بازاریابی، استراتژی، منابع انسانی، مالی و ... استارتاپ های تحلیل مالی و اقتصادی پیش از پروژه، حین پروژه، تولید و ... برنامه ریزی و مدیریت زمان بندی های واحد صنعتی، تحلیل و مدل سازی سیستم ها و فرآیندها و بهبود بخشیدن به آن ها، تحلیل اقتصاد خرد و همچنین کلان مدیریت سازمان ها و نهادهای دولتی و رفتارهای صنعت لجستیک و زنجیره تامین کردن آینده پژوهش اقتصادی، اجتماعی و ... مهندسی فاکتورهای انسانی و HSE مدیریت، برنامه ریزی و کنترل تولید به صورت کلی برای هر گونه شغلی که به مهارت ها و دانش یک مهندس صنایع نیازمند است.

در ادامه به مهم ترین نرم افزارهای تخصصی و کابردی رشته مهندسی صنایع می پردازیم:

در رشته مهندسی صنایع از چه نرم افزارهایی استفاده می شود

این نرم افزار ها عبارتند از:

• MSP – Microsoft Project

• TL6 – Time Line

• HPM-Harvard Project Manager

• COMLAD

• Factory Flow

• Minitab

• SPSS

• Statistica

• GAMS – General Algebraic Modeling System

• LINDO

• LINGO

• QSB

• AutoMod

• Siman

• Taylor

• VISIO – Visio For Business Graphics

• MS PowerPoint

بازار کار رشته مهندسی صنایع چه شکل و حالتی دارد؟

این رشته یکی از رشته های تحصیلی می باشد که از لحاظ بازار کار بسیار متنوع و گسترده است. به موارد جزئی تر اطراف این مطلب در پاسخ سوال پیشین اشاره شد. البته ناگفته نماند که بازار کار در هر شرایطی به تعدادی مهندس صنایع نیازمند است و از آن ها استفاده می کنند. زیرا کارهایی مثل ارزیابی اقتصادی، مدیریت پروژه ها، طراحی و بهینه سازی فرایند ها، سیستم ها و ... از کاری هایی محسوب می شوند که در هر صورت مورد نیاز صنایع مختلف هستند.

لازم به ذکر است که برای فارغ التحصیلان رشته مهندسی صنایع حقوق و مزایای ماهیانه دریافتی در سال 1398، طبق میزان مسئولیت کاری، میزان مهارت، سابقه کار، صنعت، محل کار و غیره بین 15 میلیون ریال یا حتی بیشتر از 500 میلیون ریال متغییر است.

مهندسان رشته مهندسی صنایع در کشور چه مشکلاتی دارند؟

مشکلات مهندسین این رشته عبارتند از:

یکنواختی و نبودن تنوع کاری در بعضی از گرایش های آن، ورود افراد زیادی از مهندسین صنایع به رشته مدیریت صنعتی به دلیل آسانی کار، بروز نبودن و آگاهی نداشتن بیشتر مهندسین صنایع از آخرین پیشرفت های علمی و اختراعات جدید در این رشته، حمایت نکردن مدیران برخی کارخانه ها و سازمان ها از مهندسین این صنایع به دلیل رقابت بالا، محدود بودن شدید واحدهای علمی در این رشته و درون دانشگاه.

شرایط ادامه تحصیل در رشته مهندسی صنایع در داخل ایران به چه شکل است؟

شرایط تحصیل در خارج از کشور در رشته مهندسی صنایع

رشته مهندسی صنایع در کشورمان ایران در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری قابل ادامه دادن است که البته گرایش های آن کمی پیشتر در سوالی جداگانه توضیح داده شدند.

بهترین دانشگاه های ایران برای ادامه تحصیل در این رشته در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری عبارتند از: دانشگاه های صنعتی شریف، علم و صنعت ایران، دانشگاه تهران، صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک)، تربیت مدرس، صنعتی اصفهان و صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی.

آیا این امکان وجود دارد که افراد بتوانند در رشته مهندسی صنایع در خارج از کشور به تحصیل بپردازند؟

به دلیل اینکه رشته مهندسی صنایع در بیشتر دانشگاه های کشورهایی مانند: ایالات متحده آمریکا و کانادا تدریس می شود و بهترین دانشگاه های جهان برای این رشته در این کشورها وجود دارند، بیشتر اشخاصی که علاقه مند به ادامه تحصیل در رشته مهندسی صنایع در خارج از کشور هستند به این دو کشور سفر می کنند.

البته عده ای هم به کشورهای اروپایی مثل: بلژیک، انگلستان، فرانسه یا برخی کشورهای آسیایی مانند: چین، ژاپن، سنگاپور، کره جنوبی، هندوستان و حتی کشورهایی از قاره های دیگر مثل: برزیل و آفریقای جنوبی جهت ادامه تحصیل در این رشته می روند. در چنین کشورهایی، دانشگاه هایی برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی صنایع یا رشته های مشابه رشته مهندسی صنایع در مقاطع کارشناسی ارشد و حتی دکتری وجود دارد.

استخدام و به کارگیری مهندسین این رشته در سایر کشورهای جهان چه وضعیتی دارد؟

چه مشاغلی برای فارغ التحصیلان رشته مهندسی صنایع وجود دارد

بنابر تحقیقات اخیر، احتمالا نرخ استخدام و به کارگیری مهندسان این رشته تا سال 2020، 6 درصد افزایش می یابد. این در حالیست که افزایش درصد برای سایر شغل ها حدود 14 درصد است. این درصدها مربوط به کشور آمریکا است. در کشور استرالیا در طی پنج سال اخیر رشد استخدام مهندسان این رشته چهل و پنج و نیم درصد رشد داشته است.

دروس دانشگاهی رشته مهندسی صنایع تا چه اندازه می توانند احتیاجات بازار کار را کاهش دهند؟

دروس دانشگاهی رشته مهندسی صنایع، علاوه بر اینکه دروسی بسیار کاربردی و مفید برای استفاده در صنعت هستند، در زندگی شخصی نیز به درد فارغ التحصیلان می خورد.

دروس دانشگاهی رشته مهندسی صنایع به مهندسان کمک می کند که امور مالی و اقتصادی خود را به خوبی مدیریت کنند و بتوانند به آسانی درباره خرید و عدم خرید یک کالا، سرمایه گذاری روی امور گوناگون کاری و ... به راحتی تصمیم گیری کنند؛ چون مهندسین صنایع با مباحث مالی و اقتصادی به خوبی آشنا هستند و مدام به دنبال بهینه سازی در زندگی شخصی خودشان می باشند. آن چیزی که مهندسین این رشته آن "دید صنایعی" می نامند و اعتقاد دارند.

این دید در تصمیم گیری های خرد و کلان زندگی خود، زندگی کاری، چند وجهی تر، همه جانبه گرایانه تر و بهینه تر از نگاه بقیه افراد است.

برای حضور هر چه بهتر در بازار کار و یاد گیری مهارت های عملی از چیزی که در دانشگاه درس داده می شود، لازم است که دانشجویان این رشته حدود 6 ماه الی یک سال به شکل کار آموزی در صنایع، کارخانجات و شرکت های موجود در کشور، به کار مشغول شوند تا بتوانند مهارت های عملی بازار کار را بهتر یاد بگیرند و بین دانش های نظری (تئوریک) آنها که در دانشگاه آموخته اند و مهارت های عملی بازار کار اتصال ایجاد کنند. 

گردآوری: بخش علمی بیتوته