اجرت المثل ملک مشاع
- مجموعه: نکات و قوانین حقوقی
اجرت المثل
اجرت المثل ملک مشاع: چگونه می‌توان با این مفهوم کار کرد؟
اجرت المثل چیست؟
معنای اصطلاح "اجرت المثل" در حقوق مدنی این است که هرگاه شخصی از مال غیر بهره‌مند شود و این بهره‌برداری بر اساس اذن صریح یا ضمنی صاحب مال باشد، متعهد به پرداخت اجرت معادل به صاحب مال خواهد بود، مگر اینکه ثابت شود اذن مجانی بوده است. این اجرت، مبلغی است که به عنوان پاداش برای استفاده از مال غیر دریافت می‌شود.
ملک مشاع
اموال مشاعی چیست؟
اموال مشاعی به مالی اشاره دارد که متعلق به چندین فرد همزمان است، بدون اینکه مالکیت آن به صورت مجزا تقسیم شده باشد. در این نوع مالکیت، هر فردی که مالک است، حقوق مشترکی در مورد آن مال دارد و این حقوق بر اساس سهم مالکیتی که دارند تقسیم می‌شود. اموال مشاعی می‌توانند مال منقول یا غیرمنقول باشند و مالکیت مشاع می‌تواند به صورت ارادی، غیرارادی یا قهری ایجاد شود. در واقع، این نوع مالکیت به عنوان یک واحد ناشده از مالکیت تعریف می‌شود، که مالکین همه با توجه به سهم خود، در مال مشترک به اشتراک گذاشته‌اند.
در حقوق مالی، مال منقول و مال غیر منقول دو دسته اصلی از اموال هستند که بر اساس ویژگی‌های فیزیکی و جابجایی آن‌ها تفاوت دارند.
مال منقول: این نوع مال به اموالی اشاره دارد که از نظر فیزیکی قابلیت جابجایی دارند. به عبارت دیگر، مالی که می‌توان آن را از یک مکان به مکان دیگر منتقل کرد. این شامل وسایل نقلیه مانند خودروها، موتورسیکلت‌ها، ماشین‌آلات کشاورزی و سایر اجناسی است که معمولاً در کارکرد خود تغییر چشمگیری ایجاد نمی‌کنند.
مال غیر منقول: در مقابل، مال غیر منقول اموالی هستند که از لحاظ فیزیکی قابلیت جابجایی ندارند. به عنوان مثال روشن‌تر، ملک و املاک مانند خانه‌ها، مغازه‌ها، زمین‌ها و سایر ویژگی‌هایی که نمی‌توان آن‌ها را به راحتی از یک مکان به مکان دیگر منتقل کرد، به عنوان اموال غیر منقول شناخته می‌شوند.
درک این تفاوت اساسی بین مال منقول و مال غیر منقول برای حقوقی به ویژه در زمینه مالکیت، انتقال مالکیت و حقوق مالکیتی بسیار اهمیت دارد.
اجرت المثل ملک مشترک
اجرت المثل مال مشاع
اجرت المثل به معنای مقابل اجرت المسمی است. اجرت المسمی، بهایی است که از پیش بر اساس قرارداد یا توافقی میان طرفین تعیین شده است.
به عبارت دیگر، زمانی که یک فرد یا شخص از یک مال منقول یا غیر منقول که متعلق به شخص دیگری است، به دلیل عدم وجود قرارداد یا توافق میان طرفین، برای مدت زمانی از آن مال استفاده می‌کند، باید بهایی به عنوان جبران خسارت یا اجرت روزانه به مالک اصلی پرداخت کند. این مبلغ بر اساس عرف و نظر کارشناس تعیین می‌شود، زیرا میان طرفین هیچ توافقی صورت نگرفته است یا اگر قراردادی وجود داشته باشد ولی باطل شده باشد.
به عنوان مثال، اگر کسی یک تراکتور را اجاره داده ولی هنگام استفاده از آن قراردادی برای تعیین اجرت وجود نداشته باشد یا قرارداد باطل شده باشد، او باید به مالک تراکتور به ازای هر روز استفاده از آن، مبلغی را به عنوان جبران خسارت یا اجرت پرداخت کند، که مبلغ آن بر اساس نظر کارشناس مشخص می‌شود.
بنابراین، در نتیجه، زمانی که قرارداد و اجرت معینی میان طرفین در نظر گرفته نشده است، مبلغ اجرت المثل بر حسب نظر کارشناس معین می‌شود.
ارکان طرح دعوای اجرت المثل
در خصوص طرح دعوای اجرت المثل ایام تصرف مال مشاعی، دو رکن اساسی وجود دارد:
مال اعم از منقول و غیر منقول مشاعی در تصرف شریک دیگر باشد. به عبارت دیگر، برای مطالبه اجرت المثل ملک مشاعی، حتماً باید یکی از مالکین بدون اذن سایر مالکان در ملک مشاعی تصرف کرده باشد. در غیر این صورت، امکان مطالبه اجرت المثل وجود ندارد.
خواهان در دعوی مطالبه اجرت المثل ایام تصرف مال مشترک، ذی‌نفع باشد. به این معنا که خواهان باید مالک قسمتی از آن مال باشد یا ذی‌نفع در استفاده از قسمتی از منافع باشد، مثلاً مستاجر باشد یا به دلیل عقود دیگر شریک در مال شده باشد.
بنا بر این شرایط، در صورتی که یک مال مشاعی، مانند یک کارخانه، توسط یکی از وراث بدون اجازه یا توافق دیگر وراث تصرف شود، سایر وراث می‌توانند به نسبت سهم خودشان اقدام به طرح دعوای اجرت المثل نمایند و اجرت المثل ایام تصرف به نرخ روز مشخص خواهد شد.
همچنین، اگر شرکا در مال مشاعی به اندازه سهم خود از آن مال اجازه تصرف داشته باشند، در صورت عدم توافق در مورد اجرت و مدت زمان استفاده، شرکای دیگر می‌توانند به اندازه سهم خود از مال، اجرت المثل را مطالبه کنند و دادگاه مسئله را به کارشناس مربوطه ارجاع خواهد داد تا اجرت المثل بر اساس روزهای تصرف محاسبه شود.
اجرت المثل ایام تصرف ملک مشاعی
اجرت المثل ایام تصرف ملک مشاعی به مبلغی اشاره دارد که یک شخص، بدون اجازه یا توافق سایر مالکان، به مدتی مال مشاعی را در اختیار داشته و از آن استفاده کرده است. در این صورت، سایر مالکان می‌توانند به اندازه سهم خود در مال مشاعی، اجرت المثل را از این فرد مطالبه کنند.
به عنوان مثال، فرض کنید که یک کارخانه به ارث رسیده و بدون اجازه سایر وراث، یکی از وراث اقدام به تصرف این کارخانه کرده است. در این صورت، سایر وراث می‌توانند از این فرد اجرت المثل ایام تصرف را مطالبه کنند، که مبلغ آن بر اساس نرخ روزهای تصرف شده محاسبه می‌شود.
بنابراین، اجرت المثل ایام تصرف ملک مشاعی به مبلغی اشاره دارد که به توافق یا قرارداد قبلی مبنی بر استفاده از ملک نیست و توسط کارشناس مربوطه بر اساس شرایط موجود و متعارف در نظر گرفته می‌شود.
سوالات متداول درباره اجرت المثل ملک مشاع
۱- اجرت المثل ملک مشاعی چیست؟
اجرت المثل ملک مشاعی به مبلغی اشاره دارد که یک شخص، بدون اجازه یا توافق سایر مالکان، به مدتی مال مشاعی را در اختیار داشته و از آن استفاده کرده است. در این صورت، سایر مالکان می‌توانند به اندازه سهم خود در مال مشاعی، اجرت المثل را از این فرد مطالبه کنند.
۲- چه مواردی اجازه اجرت المثل ملک مشاعی را فراهم می‌کنند؟
مواردی مانند استفاده از مال بدون توافق یا اجازه سایر مالکان، قرارداد منعقد نشده یا قرارداد منقضی شده باعث فراهم شدن شرایط برای مطالبه اجرت المثل می‌شوند.
۳- چگونه می‌توان اجرت المثل ملک مشاعی را محاسبه کرد؟
مبلغ اجرت المثل بر اساس نرخ روزهای تصرف شده از مال مشاعی محاسبه می‌شود و می‌تواند بر اساس توافق یا به طور تعیین شده توسط کارشناس تعیین شود.
۴- آیا لازم است قراردادی برای اجرت المثل ملک مشاعی منعقد شود؟
خیر، قرارداد منعقد نشده یا منقضی شده باعث می‌شود که افرادی که از مال مشاعی استفاده می‌کنند، می‌توانند به اجرت المثل مطالبه کنند بدون اینکه قراردادی وجود داشته باشد.
۵- در صورت مخالفت یا عدم پرداخت اجرت المثل چه اقداماتی باید انجام شود؟
در صورت مخالفت یا عدم پرداخت اجرت المثل، می‌توانید به دادگاه مراجعه کرده و درخواست تعیین اجرت المثل ایام تصرف را ارائه کنید تا از طریق دستور دادگاه، کارشناس مربوطه مسئول محاسبه اجرت گردد.
نکته پایانی مقاله درباره ی اجرت المثل ملک مشاعی
در پایان، لازم به ذکر است که اجرت المثل ملک مشاعی یک مفهوم حقوقی پیچیده است که نیاز به دقت و توجه ویژه دارد. برای دریافت مشاوره حقوقی دقیق‌تر در این زمینه، می‌توانید به وکلا و متخصصان حقوقی مراجعه کرده یا به وب‌سایت‌های معتبری مانند بیتوته مراجعه نمایید.
گرد آوری:بخش علمی بیتوته
