آشنایی با ویژگی های انواع فرش طرح شاه عباسی

مجموعه: فرش و گلیم

فرش طرح شاه عباسی چیست؟

آشنایی با تاریخچه، طرح و رنگ‌های محبوب فرش شاه عباسی

در ابتدا بافت این فرش در استان اصفهان و در دوره ی صفویه و زمان پادشاهی شاه عباس صفوی شروع شد و کم کم به شهرهای دیگری همچون، شهرهای مشهد و تبریز، کشیده شد که در حال حاضر یکی از زیباترین نقش های فرش ایرانی بشمار می رود. این فرش دارای انواع مختلفی است که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

انواع فرش طرح شاه عباسی 

به طور کلی پایه و اساس تمام فرش های شاه عباسی، طرح گل شاه عباسی معروف است. در اغلب نقشه ی این فرش ها یک گل شاه عباسی بر روی بند ختایی یا تلفیقی و یا اسلیمی وجود دارد که سبب شده این فرش در طرح و نقش های مختلفی بافته شود. از جمله طرح های فرش شاه عباسی شامل طرح های درختان، حیوانات، مدور گوشه ای، منحنی های پیچ خورده، مجموعه ای از مناره های کوچک و مناره های پیزلی می باشد.

عامل دیگری که سبب می شود فرش طرح شاه عباسی دارای انواع مختلفی باشد انواع گره موجود در فرش است. این فرش دارای گره های فرعی مختلفی همچون لچک و ترنج، شیخ صفی شاه عباسی، افشان شاه عباسی، شاه عباسی جانوری و شاه عباس درختی می باشد. 

آشنایی با انواع فرش طرح شاه عباسی

ویژگی های فرش طرح شاه عباسی؛ شاه عباسی افشان

این مدل از فرش های شاه عباسی دارای زمینه هایی از آرایه های اسلیمی و ختایی و همچنین در برخی از مواقع دارای حیواناتی در لا به لای این گل و برگ ها می باشد. این مدل از فرش طرح شاه عباسی، یک باغ پر از گل را برای بیننده ترسیم می کند. این نقش شاه عباسی دارای خط های مدور، کمانی و هندسی می باشند. از دیگر ویژگی های این طرح، داشتن حاشیه های پهن و باریک است. این نوع فرش شاه عباسی، ترنج مرکزی و لچک های چهار گوشه ای ندارد. این نوع فرش ها بهترین فرش برای فضای نشیمن شما هستند.

ویژگی های فرش شاه عباسی با طرح جانوری

این طرح از فرش های شاه عباسی، ترکیبی از نقش ها و خطوط سنتی و حیوانات می باشند. یک گل شاه عباسی و یا ختایی در مرکز این فرش ها وجود دارد. از دیگر ویژگی های این طرح از فرش های شاه عباسی، حاشیه ی آن ها است که از نقش های ترکیبی حیوانات استفاده شده است. از رایج ترین حیواناتی که در نقش این فرش ها بافته می شود می توان به گوزن، غزال، گرگ و شیر اشاره کرد. 

فرش طرح شاه عباسی

در واقع طراحی این حیوانات به گونه ای است که با استفاده از خطوط اسلیمی و چرخش شاخه ها در جست و جوی یکدیگر هستند و گل شاه عباسی که در مرکز فرش وجود دارد را محاصره کرده اند. از ویژگی های خارق العاده ی این نقش فرش شاه عباسی این است که طرح حیوانات، به صورت کاملا هنرمندانه ای در حاشیه و اطراف فرش به صورت قرینه می باشد.  

فرش شاه عباسی با طرح لچک و ترنج

در واقع لچک و ترنجی به طرحی از فرش ها می گویند که یک دایره یا لوزی و یا بیضی به نام ترنج در مرکز فرش است و چهار لچک، در اطراف و گوشه های فرش، می باشند. یکی از مهم ترین خصوصیات طرح لچک و ترنج این است که داخل آن ها را می توان با نقش و نگارهای مختلفی پر کرد. به همین دلیل، این طرح دارای انواع مختلفی است و هر کدام از این انواع، بر اساس نقوش خود، نامگذاری می شوند. 

به عنوان مثال اگر در فرش های لچک و ترنج، طرح شاه عباسی اجرا شود و این دو نقش با هم ترکیب شوند به این طرح فرش ها، فرش لچک و ترنج شاه عباسی می گویند. مهم ترین شاخصه ی طرح لچک و ترنج شاه عباسی این است که گل شاه عباسی، بر روی بندهای ختایی و به همراه دیگر نقش ها قرار دارد.

آشنایی با فرش طرح شاه عباسی

فرش شاه عباسی با طرح طره دار

این طرح از فرش های شاه عباسی، دارای یک ترنج ظریف در متن و زمینه ی فرش است. علاوه بر این، سایر فضای متن فرش، با گل ها و برگ های شاه عباسی و همچنین قوس های اسلیمی پوشیده شده است. مهم ترین عاملی که سبب شد این نوع فرش شاه عباسی، به فرش شاه عباسی طٌره دار، معروف شود وجود یک طره ی سلسله وار، دور تا دور متن فرش است. به این صورت که در این فرش ها، لچک ها فقط در اطراف فرش نیستند بلکه به صورت یک طره، در سر تا سر متن فرش، قرار دارند.

فرش شاه عباسی با طرح شیخ صفی

این طرح فرش شاه عباسی، الهام بخش آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی می باشد. در این مدل فرش شاه عباسی، مدالیون مرکزی توسط گل های زیادی که عموما گل های خرمالو هستند احاطه شده است.

در نهایت باید بگوییم نه تنها تنوع طرح، بلکه تنوع رنگ در این مدل فرش ها که شامل رنگ های لاکی، کرم، سبز، آبی، سرمه ای، عنابی، نیلی، بژ و فیروزه ای می باشد سبب شده این فرش به یکی از پرطرفدارترین فرش های ایرانی تبدیل شود. 

گردآوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته