چرا کودک من استفراغ می کند؟
- مجموعه: بیماری های شایع کودکان
سوال : چرا کودک دو و نیم ساله ام هر چند وقت یکبار استفراغ می کند؟
پاسخ : استفراغ در كودكان بعلل مختلفی به وجود می آید. ذیلا هفت علت شایع و راههای درمان آن می آید (لازم به ذکر است که مراجعه به پزشک و رعایت توصیه های ایشان به همه توصیه های زیر ارجحیت دارد):
1. اشكال در نحوه تغذیه
در ماههای اول احتمالا استفراغ به علت اشكال در تغذیه نظیر غذا دادن بیش از حد، سوء هاضمه و یا آلرژی نسبت به پروتئین موجود درشیر مادر یا شیر خشك است. شما براحتی می توانید استفراغ كردن را از بیرون دادن غذا (كاری كه كودك زیاد انجام می دهد) افتراق دهید زیرا میزان مایع دفع شده در استفراغ خیلی بیشتر است. وقتی كودك غذا را بیرون می دهد تنها حجمی معادل 2 تا سه قاشق چایخوری از دهانش بیرون آمده و روی چانه براه می افتد. استفراغ برای كودك ترسناك نیز هست بنابراین به احتمال زیاد گریه هم می كند.
راه چاره: اگر كودك شما به فاصله كمی بعد شیر خوردن مقداری از آنرا فقط بیرون می دهد، سعی كنید تعداد دفعات غذا را بیشتر كنید و از مقدار آن در هر نوبت بكاهید. بلع هوا و افزایش فشار معده می تواند باعث پس زدن شیر شود بنابراین به او كمك كنید تا هوای معده را تخلیه كند. در ضمن تا نیم ساعت پس از غذا دادن، بازی های شدید با او نكنید و او را كاملا مستقیم نگه دارید تا غذا فرصت هضم شدن داشته باشد.
2. بازگشت غذا از معده یا ریفلاكس
اگر كودك شما بلافاصله پس از غذا خوردن بالا می آورد به احتمال زیاد در حركت غذا از معده به مری اختلال دارد. ریفلاكس زمانی پیش می آید كه عضلات بین مری و معده به درستی كار نكنند و در نتیجه محتویات معده به حلق باز می گردد. كودك احتمالا دچار دل درد و سوزش یا تحریك سینه و حلق است ولی قادر به ابراز ناراحتی نیست. این اختلال در اكثر موارد تا اولین سالگرد تولد از بین می رود زیرا تا آن زمان عضلات تقویت می شوند.
راه چاره: نوزاد را می توانید به مدت 30 دقیقه پس از غذا در حالت نیمه نشسته قرار دهید؛ مانند وضعیتی كه در صندلی اتومبیل یا كاریر دارد. وی می تواند در همین حال بخواب رود. اگر او را كاملا سر پا نگه دارید ممكن است به شكمش فشار وارد آید و مجددا بالا بیاورد. نوزاد را تكان تكان ندهید و اجازه ندهید پس از غذا فعالیت زیادی داشته باشد.
بعضی از نوزادان كه دچار ریفلاكس هستند وقتی روی شكم و یا بر روی پهلوی چپ درحالیكه تخت تا 30 درجه بالا آورده شده است خوابانده می شوند، كمتر استفراغ می كنند. قبل از اقدام به انجام این عمل با پزشك مشورت كنید زیرا خوابیدن بر روی شكم احتمال خطر سندرم مرگ ناگهانی كودك را افزایش می دهد. بنابراین بهتر است در مورد مزایا و خطرات این روش با پزشك صحبت كنید.
اگر ریفلاكس در پایان سال اول از بین نرود باید با پزشك كودك مشورت كرد. ادامه ریفلاكس باعث كاهش وزن، كاهش آب بدن و سایر بیماریها می شود. ممكن است پزشك برای درمان، جراحی را پیشنهاد كند.
3. عفونت معده
ویروس ها در كودك چند ماهه شایعترین علت استفراغ محسوب می شوند بخصوص اگر او به مهد كودك برود و یا خواهر و برادر بزرگتری داشته باشد كه ویروس را به خانه می آورند. با مجبور ساختن تمام اعضای خانواده به شستشوی دست ها پس از رفتن به دستشویی یا تعویض پوشك كودك می توانید از انتشار ویروس پیشگیری كنید. تا آنجا كه ممكن است دستهای كودك را تمیز نگه دارید. كودكی كه مبتلا به بیماری ویروسی معده است ممكن است علاوه بر استفراغ، به اسهال، از دست دادن اشتها و تب نیز دچار شود.
راه چاره: كودك با هر نوبت استفراغ میزان زیادی آب از دست می دهد و جایگزین كردن آن حائز اهمیت شایانی است. كاهش آب بدن می تواند برای كودك مشكل جدی بحساب آید. برای این منظور می توانید از دستور العمل زیر پیروی كنید:
وقتی كه كودك به مدت 2 تا 3 ساعت استفراغ نداشت هر نیم تا یك ساعت یكبار 30 تا 60 سی سی از محلول الكترولیت (مثل ORS) به او بخورانید. معمولا تحمل محلول الكترولیت از شیر مادر یا شیر خشك راحت تر است. اگر كودك فقط از شیر مادر تغذیه می كند می توانید محلول را با قطره چكان یا فنجان كوچك به او بدهید تا دچار مشكل شناسایی سر پستانك نشود.
اگر تا 4 نوبت متوالی بتواند محلول الكترولیت را تحمل كند و بالا نیاورد یك نوبت (30 تا 60 CC )دیگر نیز به او بدهید. پس از 30 دقیقه CC 30 شیر مادر یا شیر خشك همراه با 30 سی سی محلول الكترولیت به او بدهید.
بعد از آنكه دو نوبت مخلوط شیر و محلول الكترولیت را تحمل كرد و استفراغ نكرد شیر مادر یا شیر خشك خالص به او بدهید و میزان آن را تا 90 تا 120 سی سی در هر 3 تا 4 ساعت افزایش دهید.
زمانی كه استفراغ به مدت 12 ساعت متوقف شود می توانید برنامه غذایی عادی او را از سر بگیرید.
خوابیدن نیز ممكن است به تنظیم بدن او كمك كند؛ معمولا در طول زمان خواب محتویات معده به روده تخلیه شده و استفراغ كم می شود. اگر كودك قادر است به پهلو بغلتد و یا بطور طبیعی بر روی شكم می خوابد این حالت برای او راحت تر از خوابیدن به پشت است. اگر هنوز قادر به غلتیدن نیست او را به پشت بخوابانید تا احتمال خطر سندرم مرگ ناگهانی كودك كاهش یابد. اگر هنوز با هر نوبت غذا دادن پس از مدت طولانی استفراغ می كند به پزشك اطلاع دهید. ممكن است كودك شما نیاز به تزریق سرم های داخل وریدی داشته باشد تا از خطر كاهش آب بدن در امان باشد.
4. سرما خوردگی یا سایر عفونت های تنفسی
التهاب یا عفونت تنفسی نیز می تواند به استفراغ منجر گردد زیرا خلط زیاد در كودكان باعث استفراغ می شود.
راه چاره: سعی كنید كه از تجمع خلط در بینی كودك بكاهید. ترشحات را با كمك سرنگ های حباب دار از بینی او خارج سازید بدون اینكه به مخاط بینی آسیب بزنید. از پزشك متخصص كودكان در مورد مصرف داروهای ضد احتقان به منظور كاهش ترشحات سوال كنید.
5. گریه یا سرفه بیش از حد
گریه یا سرفه به مدت طولانی موجب تحریك واكنش استفراغ می شود.
راه چاره: علیرغم آنكه استفراغ برای كودك و مادر ناراحت كننده است ولی خطر جدی ندارد. اگر بعد از گریه یا سرفه، كودك استفراغ كرد سریعا او را تمیز كنید، او را به تخت بازگردانید و سعی كنید موضوع را زیاد بزرگ نكنید. توجه بیش از حد به كودك پس از این نوع استفراغ به او یاد می دهد كه این روش خوبی برای پیشبرد اهدافش است. اگر كودك از سایر جنبه ها سالم است دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.
6. مواد سمی
ممكن است علت استفراغ خوردن موادی نظیر دارو یا گیاهان سمی یا مواد شیمیایی باشد.
راه چاره: اگر مشكوك هستید كه كودك ماده ای سمی خورده است و حتی اگر فكر می كنید كه از نوع ماده مصرف شده اطلاع دارید (مثلا اگر یك شیشه داروی خالی پیدا كردید) فورا با اورژانس تماس بگیرید.
7. عفونت یا بیماریهای خطرناك
گاهی استفراغ می تواند نشانه ای از عفونت دستگاه تنفسی، دستگاه ادراری یا حتی گوش باشد. استفراغ حتی ممكن است در موارد نادر علامت پنومونی، مننژیت یا سندرم ری باشد. اگر كودك شدیدا بیمار به نظر می رسد و یا سایر علائم بیماریهای فوق الذكر را دارد ممكن است استفراغ او به علت یك بیماری خطرناك باشد.
راه چاره: بلافاصله به پزشك اطلاع دهید.
چگونه می توانم بفهمم كه علت استفراغ كودك، یك بیماری جدی است؟
استفراغ می تواند نشانه ای از یك بیماری جدی باشد. در صورتیكه كودك علاوه بر استفراغ دارای یكی از علائم زیر است بلافاصله به پزشك اطلاع دهید:
• شكم متورم و حساس: این ممكن است علامت تجمع مایع و گاز در اثر انسداد روده یا مشكلات دیگری در دستگاه گوارشی باشد.
• تشنج: تشنج در اثر افزایش تكانه های الكتریكی مغز به وجود می آید و ممكن است در اثر تب شدید، عفونت خطرناك و یا صرع ایجاد شود.
• استفراغ شدید و تكرار شونده و یا استفراغی كه هنوز پس از 24 ساعت متوقف نشده است
• استفراغ شدید و مداوم در یك ساعت پس از غذا:
هر چه سریعتر به پزشك اطلاع دهید.
• خستگی بیش از حد یا تحریك پذیری شدید
منبع:tebyan.net