فرسودگی مدیران؛ بیماری خاموشی که سازمان شما را از داخل می‌خورد
- مجموعه: اطلاعات مشاغل
فرسودگی مدیران دیگر مشکل شخصی نیست؛ بحران سازمانی است
فرسودگی مدیران چیست و چرا یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای سازمانی شده است؟
فرسودگی مدیران (Manager Burnout) حالتی از خستگی شدید جسمی، عاطفی و ذهنی است که مخصوصاً در میان مدیران میانی و ارشد به شکل بسیار حادتری نسبت به کارمندان عادی ظاهر می‌شود. این پدیده دیگر یک «مشکل شخصی» نیست؛ یک بحران سازمانی است که می‌تواند عملکرد کل تیم‌ها، نرخ ترک کار، نوآوری و در نهایت سودآوری شرکت را به خطر بیندازد.
مدیر خسته نمی‌تواند تیم را رهبری کند
چرا مدیران بیشتر از بقیه می‌سوزند؟
مدیران در موقعیت منحصربه‌فردی قرار دارند: آن‌ها همزمان هم مجری هستند و هم مسئول. از یک طرف باید استراتژی‌های اعلام‌شده از بالا را اجرا کنند، از طرف دیگر باید تیم خود را انگیزه بدهند، مربی‌گری کنند، تعارض حل کنند و اغلب خودشان هم بخشی از کار عملیاتی را انجام می‌دهند. این نقش دوگانه، همراه با فشارهای جدید (کار هیبرید و دورکار، تغییرات سریع تکنولوژی، انتظارات بالای همدلی و رهبری تحول‌آفرین و کمبود نیروی متخصص) باعث شده مدیران به طور میانگین ۵۰ تا ۵۳ درصد علائم فرسودگی را گزارش کنند؛ یعنی حتی بیشتر از کارمندان عادی که حدود ۴۲ تا ۴۸ درصد است.
علائم هشداردهنده فرسودگی در مدیران
علائم معمولاً به تدریج ظاهر می‌شوند و گاهی خود مدیر آخرین کسی است که متوجه می‌شود:
• خستگی مزمن جسمی حتی بعد از تعطیلات و آخر هفته
• بی‌خوابی یا خواب بی‌کیفیت
• تحریک‌پذیری، عصبانیت سریع یا برعکس بی‌تفاوتی کامل عاطفی
• کاهش همدلی نسبت به اعضای تیم (از «مربی دلسوز» به «فقط کار را انجام بده»)
• بدبینی و نگاه منفی به آینده شرکت و شغل خود
• افت شدید تمرکز، فراموشی جزئیات مهم، تصمیم‌گیری کند یا اشتباه
• احساس بی‌معنا بودن کار («هر چه تلاش می‌کنم فرقی نمی‌کند»)
• تغییر شخصیت: فرد برون‌گرا منزوی می‌شود یا فرد منظم دائماً کارها را عقب می‌اندازد
مصرف بیش از حد کافئین، الکل یا حتی ترک کامل ورزش و تفریح
خستگی مدیر یعنی کاهش خلاقیت کل سازمان
مهم‌ترین دلایل فرسودگی مدیران
• نقش دوگانه (هم بازیکن، هم مربی بودن)
• حجم کاری غیرقابل مدیریت و اولویت‌های همیشه «فوری»
• کمبود حس کنترل و اختیار واقعی
• انتظارات مبهم یا مدام در حال تغییر از طرف مدیران ارشد
• مدیریت تیم‌های دورکار و هیبرید بدون ابزار و آموزش کافی
• کمبود قدردانی و پاداش معنادار
• فرهنگ سازمانی که «خستگی» را نشانه تعهد نشان می‌دهد.
• نبود حمایت واقعی از طرف مدیران ارشد یا منابع انسانی
• فشار همیشگی برای «همدلی بیشتر» در حالی که خود مدیر حمایت نمی‌شود.
• تغییرات سریع تکنولوژی (به‌ویژه هوش مصنوعی) که حس «عقب ماندن» را تشدید می‌کند
هزینه‌های پنهان فرسودگی مدیران برای سازمان
وقتی یک مدیر می‌سوزد، موج آن کل سازمان را می‌گیرد:
• مدیران فرسوده تا ۲٫۶ برابر بیشتر شرکت را ترک می‌کنند
• اعضای تیم آن‌ها ۶۰ تا ۷۰ درصد بیشتر احتمال ترک کار دارند
• اعتماد در تیم از بین می‌رود (کارکنان با اعتماد پایین ۲۶۰ درصد انگیزه کمتری دارند)
• کیفیت تصمیم‌گیری افت می‌کند و اشتباهات گران‌قیمت افزایش می‌یابد
• نوآوری متوقف می‌شود چون مدیر انرژی و امیدی برای پروژه‌های جدید ندارد
• هزینه جایگزینی یک مدیر میانی گاهی تا ۲ برابر حقوق سالانه او تمام می‌شود
علائم فرسودگی را در مدیرتان زود تشخیص دهید
سوالات متداول
1. آیا فرسودگی مدیران فقط در شرکت‌های بزرگ اتفاق می‌افتد؟
خیر. در استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های کوچک معمولاً شدیدتر است چون مدیر هم مدیرعامل است، هم فروش، هم پشتیبانی و هم منابع انسانی!
2. فرسودگی مدیران با افسردگی فرق دارد؟
فرسودگی نتیجه مستقیم فشار کاری است و با تغییر شرایط کاری قابل بازگشت است؛ افسردگی بالینی بیماری مستقل است و ممکن است نیاز به دارو داشته باشد. ولی فرسودگی درمان‌نشده معمولاً به افسردگی ختم می‌شود.
3. آیا حقوق بالاتر جلوی فرسودگی را می‌گیرد؟
فقط در کوتاه‌مدت. بعد از یک حدی، پول بیشتر تأثیری ندارد؛ حس معنا، کنترل و قدردانی تأثیر واقعی دارد.
4. چرا بعضی مدیرها حتی با ۶۰–۷۰ ساعت کار در هفته نمی‌سوزند؟
چون سه چیز دارند که بقیه ندارند:
اختیار واقعی (می‌توانند «نه» بگویند)
حمایت واقعی مدیر بالادستی
حس قوی معنا و تأثیرگذاری
5. آیا مدیر فرسوده می‌تواند مدیر خوبی بماند؟
فقط برای مدت محدود. بعد از ۳–۶ ماه فرسودگی شدید، کیفیت رهبری به شکل غیرقابل بازگشت افت می‌کند.
حرف آخر
فرسودگی مدیران دیگر یک عارضه جانبی قابل چشم‌پوشی رشد سریع نیست؛ یک زنگ خطر قرمز است که نشان می‌دهد سیستم کاری‌تان دارد انسان‌ها را می‌شکند.
بهترین سرمایه‌گذاری امسال شما این نیست که مدیر جدید استخدام کنید؛ این است که مدیرانی که الان دارید را زنده نگه دارید، انرژی‌شان را برگردانید و به آن‌ها نشان دهید که واقعاً برای سازمان و انسان‌هایش مهم هستند.
چون وقتی مدیران نفس بکشند، کل سازمان نفس می‌کشد.
گردآوری:بخش دانش کسب و کار بیتوته
