لزوم استفاده از منبع انبساط در سیستم های گرمایشی ساختمان

مجموعه: خدمات فنی و تاسیسات

منبع انبساط برای کنترل فشار سیستم های گرمایشی

لزوم استفاده از در سیستم های گرمایشی ساختمان

عملکرد منبع انبساط

علت اینکه از یک منبع انبساط در سیستم های گرمایشی خود استفاده می کنیم آن است که فشار آب را تنظیم کرده و از کم شدن حد آب در سیستم گرمایشی جلوگیری کنیم. در حقیقت برای عملکرد صحیح و جلوگیری از نقص و ترکیدگی در لوله ها و مخزن از این منبع استفاده می کنیم. 

هنگامی که آب گرم از سیستم مرکزی گرمایشی داخل لوله ها جریان پیدا می کند همواره امکان بالا رفتن فشار آب وجود دارد. به این دلیل که حجم آب در اثر حرارت همیشه بالا می رود. اگر این فشار تنظیم نشود و به مقدار لازم نرسد می تواند باعث ترکیدگی و نشت از لوله ها شود و حتی منجر به ترکیدن مخزن اصلی سیستم گرمایش بشود. مخزن انبساط روی سیستم گرمایش شما نصب می شود تا این فشار را کم کند. 

اگر چه بر روی مخازن سیستم گرمایشی شیرهای اطمینان وجود دارد که با بالا رفتن فشار می تواند باز شود و با کاهش دادن حجم آب فشار را به تعادل برساند اما به جهت اینکه نقص هایی در آن وجود دارد مانند خرابی و نشتی و باز نشدن در زمان لازم منبع انبساط به عنوان یک راه حل جایگزین و بهتر پیشنهاد خوبی است. 

منبع انبساط کمبود آب در سیستم گرمایشی را جبران می کند

انواع منبع انبساط 

منبع انبساط از لحاظ ظاهری به یک دیگ شباهت دارد که ممکن است سر باز یا سر بسته باشد. خب سرباز یعنی بخشی از آن باز است و در معرض هوای آزاد است و سربسته هم که مشخص است یعنی کاملا بسته است و هیچ ارتباطی با هوای آزاد ندارد. هر کدام از این دو نوع مخزن کارکردهای خاص و مزایا و معایبی دارند که ما قصد داریم آن ها را در این قسمت توضیح دهیم. 

منبع انبساط باز

منبع انبساط باز یک مخزن سر باز است. سیالات داخل این مخزن مستقیما با فشار هوای آزاد در ارتباط هستند. در واقع فشار هوا بر سیال موجود در این منبع وارد شده و بر سیستم گرمایشی که مستقیما به منبع انبساط متصل است تاثیر می گذارد.

به همین جهت می تواند فشار داخل سیستم را تنظیم کند. این مخزن انبساطی باید از سطح سیستم های گرمایشی استفاده شده در ساختمان بالاتر نصب شود. یعنی مثلا روی پشت بام نصب شود و از طریق لوله کشی از بالا به سیستم مرکزی وصل شود. 

با نصب کردن این سیستم روی پشت بام هم اجازه می دهیم منبع به شکل مستقیم با هوای آزاد در ارتباط باشد و هم تفاوت ارتفاع لازم آن با سیستم گرمایش مرکزی در حد مطلوب باشد. از آنجایی که فشار لازم در این سیستم از طریق هوای آزاد تامین می شود باید از مخزن باز برای سیستم های گرمایشی با فشار کم استفاده کرد. 

عملکرد منبع باز خیلی ساده است. خب همان طور که گفتیم با افزایش دما در سیستم های گرمایشی حجم آب از حدی که در ابتدا بوده بالاتر می رود. وقتی حجم آب از حد نرمال بالاتر برود مسلما جا برای این حجم آب داخل لوله ها کم می آید در واقع حجم مخزن اصلی برای حد معینی آب تعریف شده و وقتی در اثر گرما این حجم افزایش پیدا می کند به سیستم فشار می آید و می تواند موجب سوراخ شدن و ترکیدن لوله ها و مخزن اصلی شود. حال مخزن انبساط اینجاست تا این مساله را حل کند. 

فشاری که از سمت هوا بر سیال داخل مخزن اثر می گذارد از طریق لوله های متصل به سیسم گرمایشی وارد آن شده و آب اضافی را که در یک جا جمع شده را وادار به حرکت می کند. در واقع آن را در داخل کل سیستم به جریان می اندازد تا فشار حاصله کم شود.

در صورت اضافه بودن هم به شکل خودکار شیر اطمینان را باز می کند تا آب اضافی خارج شود. ضمنا اگر در جایی هم با کمبود سطح آب سیستم مواجه شدیم از طریق اتصالی که به آب شهری دارد این کمبود آب را در سیستم گرمایشی جبران می کند. 

منبع انبساط باز با هوای آزاد در ارتباط است

منبع انبساط بسته

این منبع انبساط کاملا سرپوشیده است و در واقع هیچ محل بازی برای ارتباط با هوای آزاد ندارد. در مکان هایی که به جهت محدودیت فضا امکان نصب منبع انبساط باز روی پشت بام نیست می توان از منبع باز استفاده کرد.

توجه کنید که در نوع باز فشار لازم برای تبادل در سیستم گرمایشی از طریق هوای آزاد تامین می شد. حال این منبع که با فشار هوا تعاملی ندارد باید بخشی برای تنظیم فشار داشته باشد.

مخزن کنترل فشار در این منبع انبساط بالشتک های گاز بی اثر مانند ازت یا بالشتک های هوا است که در قسمتی از منبع تعبیه شده. این قسمت با تبادل یافتن بین سیال موجود در مخزن باعث تنظیم فشار سیستم های گرمایشی می شود.

درباره محل نصب این سیستم هم باید گفت که اغلب داخل موتورخانه در کنار مخزن و بویلر با فاصله کمی از بالا نصب می شود یا در سیستم پکیج در کنار تجهیزات پکیج نصب می شود. این مخزن مانند نوع باز نیاز به لوله کشی های گسترده برای ارتباط بین منبع انبساط با سیستم گرمایشی ندارد و در کنار سیستم قرار می گیرد. 

منبع انبساط بسته با توجه به گازی که در آن استفاده می شود به دو نوع کلی تقسیم می شود. منبع انبساط قابل تنظیم و منبع انبساط دیافراگمی. در ادامه این قسمت این دو نوع را هم برای شما معرفی خواهیم کرد. 

منبع انبساط بسته از طریق بالشتک های هوا یا گاز تنظیم فشار انجام می دهد

منبع قابل تنظیم

منبع انبساط قابل تنظیم این قابلیت را دارد که اندازه فشار آب داخل آن به طور مرتب اندازه گیری شود. عملکرد این سیستم به این شکل است که هنگامی که دمای آب داخل سیستم گرمایشی بالا می رود و حجم آب افزایش می یابد یا زمانی که دمای آب کاهش یافته و حجم آب کاهش می یابد هوای داخل منبع انبساط هم تحت تاثیر این افزایش و کاهش قرار می گیرد. با بالا رفتن دما و افزایش حجم آب باید فشار برداشته شود تا منجر به ترکیدگی لوله ها نشود. بدین ترتیب مخزن وارد عمل شده و هوای اضافی را خارج می کند. 

این خروج هوا تا جایی ادامه پیدا می کند که فشار داخل سیستم به حد تعادل برسد. بعد از آن شیر خروجی هوا بسته می شود. این زمانی است که تعادل در سیستم ایجاد شده است. در ادامه اگر مخزن با افزایش یا کاهش حجم آب هم مواجه شود مخزن انبساط این کسری و یا اضافه بودن حجم آب را جبران می کند و سیستم گرمایشی را به تعادل می رساند. 

منبع دیافراگمی 

نوع دوم منبع های بسته تیوپی یا دیافراگمی هستند. به این جهت به این نوع مخزن تیوپی گفته می شود که داخل آن یک تیوپ لاستیکی وجود دارد که مخزن را به دو بخش تقسیم می کند. در قسمت بیرونی این تیوپ لاستیکی گاز یا لایه هوا قرار گرفته و در فضای داخلی هم آب لازم در سیستم گرمایشی موتورخانه.

در قسمت بیرونی که گاز یا هوا وجود دارد آب منبسط شده جمع شده است. حال زمانی که سیستم شروع به گرم کردن آب می کند و حجم آب افزایش می یاید این تیوپ کم کم افزایش حجم می یاید یا به اصطلاح باد می شود.

وقتی تیوپ به آخرین حد افزایش حجم برسد یعنی دیگر بیش از این قادر به تحمل فشار نباشد در اینجا منبع انبساط کار خود را آغاز می کند. در این حالت شیر خروجی منبع باز می شود تا این فشار اضافی که از طریق آب سیستم به وجود آمده خارج شود.

این منبع انبساط در نوع خود برای تنظیم فشار سیستم گرمایشی خوب است اما ایرادی که دارد این است که تیوپ چون از جنس پلاستیک است ممکن است بعد مدتی خاصیت خود را از دست بدهد و فرسوده شود یا پاره شود. 

منبع انبساط بسته دو نوع است

ارزیابی حجم مورد نیاز برای مخزن انبساط

اگر می خواهید برای سیستم گرمایشی ساختمان خود یک منبع انبساط تهیه کنید لازم است اول از همه به این مساله توجه کنید که متراژ محیط شما چقدر است و چه حجم مخزنی نیاز دارید.

در درجه دوم به حداکثر دما و فشار سیستم توجه کنید. همچنین لازم است بدانید مقدار و حجم آبی که داخل سیستم گرمایشی شما در جریان است چقدر است. سطح انبساط منبع و پتانسیل دمایی آن هم باید هنگام محاسبه حجم مورد نیاز منبع مورد توجه قرار گیرد. 

برای خرید منبع انبساط به متراژ ساختمان توجه کید

کلام پایانی

منبع انبساط یک دیگ از جنس های مختلف و اغلب فلزی است که برای تنظیم میزان فشار داخل سیستم های گرمایشی ساختمان و همچنین برای جبران کسری آب داخل مخزن یا کاهش سطح آب مخزن مورد استفاده قرار می گیرد. منبع انبساط بر حسب فضای در دسترس و نیاز محیط می تواند باز یا بسته باشد. این سیستم ها از لحاظ شکل تنظیمات فشار و منبع تنظیم فشار با یکدیگر متفاوت هستند.

گردآوری: بخش دانش کسب و کار بیتوته