پروتکل لیر زیرو؛ انقلابی در اتصال بلاک‌چین‌ها

مجموعه: سرمایه های دیجیتالی

پروتکل لیر زیرو یک زیرساخت بین‌زنجیره‌ای است 

پروتکل لیر زیرو (LayerZero) و ارز ZRO: راهنمای جامع

در دنیای رو به رشد بلاک‌چین‌ها، یکی از چالش‌های اصلی، نبود ارتباط مؤثر بین شبکه‌های مختلف است. بلاک‌چین‌های متعدد با کاربردها و ویژگی‌های خاص خود، اکوسیستم‌هایی جدا از هم ایجاد کرده‌اند که منجر به تکه‌تکه شدن صنعت و کاهش نقدینگی شده است. لیر زیرو (LayerZero) به‌عنوان یک پروتکل قابلیت همکاری اُمنی‌چین، راه‌حلی نوآورانه برای این مشکل ارائه کرده و با ایجاد شبکه‌ای یکپارچه، امکان ارتباط مستقیم بین بیش از ۱۲۵ بلاک‌چین را فراهم کرده است. در این مقاله، به بررسی کامل پروتکل لیر زیرو، نحوه عملکرد آن، ارز ZRO، کاربردها، مزایا و چالش‌های آن می‌پردازیم.

پروتکل لیر زیرو امکان ارتباط مستقیم بلاکچین‌های مختلف را فراهم می‌کند

لیر زیرو چیست؟

لیر زیرو یک پروتکل قابلیت همکاری اُمنی‌چین است که برای انتقال پیام‌های سبک و امن بین بلاک‌چین‌های مختلف طراحی شده است. برخلاف بلاک‌چین‌های مستقل یا پل‌های سنتی که تنها جفت‌های خاصی از زنجیره‌ها را متصل می‌کنند، لیر زیرو شبکه‌ای کاملاً متصل ایجاد می‌کند که در آن تمام بلاک‌چین‌های پشتیبانی‌شده می‌توانند مستقیماً با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این پروتکل به‌عنوان «اینترنت بلاک‌چین‌ها» شناخته می‌شود، زیرا مشابه پروتکل TCP/IP در اینترنت، زیرساختی برای ارتباط یکپارچه فراهم می‌کند.

لیر زیرو بر سه اصل اساسی استوار است:

• تغییرناپذیری: قراردادهای اصلی قابل تغییر نیستند.

• مقاومت در برابر سانسور: پیام‌ها نمی‌توانند به‌صورت گزینشی مسدود شوند.

• دسترسی بدون مجوز: هر فرد یا نهادی می‌تواند از پروتکل استفاده کرده یا زیرساخت آن را اجرا کند.

ویژگی کلیدی لیر زیرو، گره‌های فوق سبک (Ultra Light Nodes یا ULNs) است. این گره‌ها قراردادهای هوشمندی هستند که روی هر بلاک‌چین اجرا می‌شوند و به‌عنوان نقاط پایانی برای ارسال، تأیید و دریافت پیام‌ها عمل می‌کنند. ULNها با استفاده از هدرهای بلاک و اثبات تراکنش‌ها، امنیت و کارایی را تضمین می‌کنند. لیر زیرو از بلاک‌چین‌های متنوعی مانند اتریوم، BNB Chain، آوالانچ، پالیگان، آربیتروم، اپتیمیزم، فانتوم و حتی زنجیره‌های غیر EVM مانند آپتوس پشتیبانی می‌کند.

نحوه عملکرد لیر زیرو

لیر زیرو مانند یک سیستم پستی پیشرفته عمل می‌کند که پیام‌ها و دارایی‌ها را بین بلاک‌چین‌های مختلف منتقل می‌کند. نسخه دوم معماری آن از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

نقاط پایانی (Endpoints): 

هر بلاک‌چین دارای یک نقطه پایانی است که پیام‌ها و توکن‌ها را دریافت، در قالبی استاندارد بسته‌بندی و به مقصد تحویل می‌دهد.

این نقاط به‌عنوان گره‌هایی در شبکه توری لیر زیرو عمل می‌کنند و ارتباط مستقیم بین تمام زنجیره‌های پشتیبانی‌شده را ممکن می‌سازند.

شبکه‌های تأیید (Oracles): 

اوراکل‌ها مانند بازرسان امنیتی عمل می‌کنند که هدرهای بلاک را از زنجیره مبدأ خوانده و به زنجیره مقصد ارسال می‌کنند تا اعتبار پیام تأیید شود.

لیر زیرو از اوراکل‌های غیرمتمرکز مانند چین‌لینک و بند پروتکل استفاده می‌کند.

اجراکنندگان (Relayers): 

ریلِیِرها اثبات تراکنش را از زنجیره مبدأ جمع‌آوری کرده و پیام را به زنجیره مقصد منتقل می‌کنند. اوراکل و ریلِیِر باید مستقل از یکدیگر باشند تا امنیت پیام تضمین شود.

مثال عملی: انتقال ۱۰۰ USDC از اتریوم به BNB Chain

کاربر از طریق کیف پول خود درخواست انتقال ۱۰۰ USDC از اتریوم به BNB Chain را به نقطه پایانی اتریوم ارسال می‌کند.

نقطه پایانی اتریوم توکن‌ها را قفل کرده و پیام انتقال را ایجاد می‌کند.

اوراکل (مثلاً چین‌لینک) هدر بلاک را بررسی می‌کند و ریلِیِر اثبات تراکنش را ارائه می‌دهد.

پس از تأیید هر دو، پیام به نقطه پایانی BNB Chain ارسال می‌شود.

نقطه پایانی BNB Chain پیام را پردازش کرده و ۱۰۰ USDC در کیف پول کاربر ظاهر می‌شود.

این فرآیند تأیید فوری (Instant Finality) را تضمین می‌کند، به این معنی که تراکنش‌ها به‌محض ثبت در زنجیره مبدأ تأیید می‌شوند، بدون نیاز به انتظار برای تأیید در زنجیره مقصد.

لیر زیرو از بیش از ۵۰ زنجیره مانند اتریوم، سولانا و آوالانچ پشتیبانی می‌کند

تاریخچه و بنیان‌گذاران لیر زیرو

لیر زیرو توسط لیر زیرو لبز (LayerZero Labs) در سال ۲۰۲۱ در ونکوور، کانادا تأسیس شد. این پروژه توسط سه هم‌بنیان‌گذار با تجربه گسترده در فناوری و بلاک‌چین هدایت می‌شود:

• برایان پلگرینو (Bryan Pellegrino) - مدیرعامل: بازیکن حرفه‌ای سابق پوکر و محقق هوش مصنوعی با تجربه در پلتفرم‌های هوش مصنوعی.

• رایان زاریک (Ryan Zarick) - مدیر فنی: فارغ‌التحصیل علوم کامپیوتر با تخصص در قابلیت همکاری بلاک‌چین.

• کالب بنیستر (Caleb Banister) - مهندس اصلی: متخصص قراردادهای هوشمند سالیدیتی و حسابرسی امنیتی.

ایده لیر زیرو از نیاز عملی برای انتقال NFTها در یک بازی بلاک‌چینی شکل گرفت. در سال ۲۰۲۰، این تیم در تلاش برای انتقال NFTها از اتریوم به زنجیره هوشمند بایننس (BSC) با مشکلات پل‌های موجود (گران، کند و ناامن) مواجه شد و تصمیم گرفت راه‌حلی بهتر ایجاد کند.

توکن ZRO چیست؟

توکن ZRO توکن بومی اکوسیستم لیر زیرو است که در ژوئن ۲۰۲۴ راه‌اندازی شد. این توکن کاربردهای متعددی دارد:

• حاکمیت: دارندگان ZRO می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های پروتکل مشارکت کنند.

• پرداخت کارمزد: برای پوشش هزینه‌های تراکنش‌های بین‌زنجیره‌ای استفاده می‌شود.

• پاداش استیکینگ: کاربران می‌توانند ZRO را استیک کرده و پاداش دریافت کنند.

• مزایای آینده: کاربردهای جدید ممکن است در آینده معرفی شوند.

لیر زیرو لبز ایردراپی برای توزیع ZRO به ۱.۲۸ میلیون کیف پول واجد شرایط انجام داد، که نشان‌دهنده تلاش برای غیرمتمرکزسازی و گسترش جامعه است.

توکن بومی پروتکل لیر زیرو ZRO نام دارد

کاربردهای لیر زیرو

لیر زیرو در بخش‌های مختلفی از اکوسیستم بلاک‌چین کاربرد دارد:

دیفای (DeFi):

پشتیبانی از ۶۱.۲٪ استیبل‌کوین‌ها (۱۵۰ میلیارد دلار تا می ۲۰۲۵)، از جمله USDe Ethena با عرضه ۵.۳ میلیارد دلار.

استارگیت: پل دارایی که امکان مبادله توکن‌های بومی مانند USDC به USDT را بدون توکن‌های واسطه فراهم می‌کند.

رادیانت کپیتال: بازار پولی اُمنی‌چین برای سپرده‌گذاری و وام‌دهی.

بازی‌ها و NFT: 

Heroes of Mavia: بازی وب۳ که از لیر زیرو برای قابلیت همکاری استفاده می‌کند.

Sharpnel: انتقال دارایی‌های بازی بین بلاک‌چین‌ها.

Pudgy Penguins: استفاده از استاندارد اُمنی‌چین برای انتقال NFTها.

پل‌های بلاک‌چینی: 

Aptos Bridge: انتقال دارایی‌ها بین آپتوس و شبکه‌هایی مانند اتریوم و پالیگان.

BTC.B: اتص personally identifiable information (PII) اتصال بیت‌کوین به شبکه آوالانچ.

Testnet Bridge: امکان انتقال دارایی‌ها و مبادلات مستقیم در شبکه‌های آزمایشی مانند Goerli.

پذیرش سازمانی: 

شرکت‌هایی مانند جی‌پی مورگان از لیر زیرو برای دارایی‌های دیجیتال اُنیکس (Onyx) استفاده می‌کنند.

لیر زیرو تاکنون بیش از ۸۰ میلیون پیام و ۵۰ میلیارد دلار ارزش را منتقل کرده و با بیش از ۵۰ شبکه و ۸۰ برنامه غیرمتمرکز ادغام شده است.

مزایای لیر زیرو

مزایای لیر زیرو در سه دسته اصلی قرار می‌گیرند:

1. مزایای فنی

امنیت ماژولار: برنامه‌ها می‌توانند سطح امنیت خود را با انتخاب اوراکل‌ها و ریلِیِرها تنظیم کنند.

هسته تغییرناپذیر: قراردادهای اصلی غیرقابل تغییر برای ثبات بلندمدت.

توسعه یکپارچه: کد یکسان در تمام بلاک‌چین‌های پشتیبانی‌شده کار می‌کند.

2. مزایای تجربه کاربری 

سادگی: کاربران تنها در زنجیره مبدأ هزینه گس پرداخت می‌کنند.

بدون توکن رپد: انتقال دارایی‌های بومی بدون پیچیدگی.

تراکنش‌های یکپارچه: عملیات پیچیده به‌صورت تراکنش‌های ساده نمایش داده می‌شوند.

3. مزایای اکوسیستم 

دسترسی بدون مجوز: هر کسی می‌تواند زیرساخت را اجرا کند.

پشتیبانی گسترده: بیش از ۱۲۵ بلاک‌چین، از جمله لایه‌های اول و دوم و زنجیره‌های غیر EVM.

ZRO برای حاکمیت، استیکینگ و پرداخت کارمزد استفاده می‌شود

معایب و چالش‌های لیر زیرو

با وجود مزایا، لیر زیرو با چالش‌هایی مواجه است:

1. نگرانی‌های امنیتی و متمرکزسازی

پیچیدگی پیکربندی: انتخاب نادرست اوراکل‌ها یا ریلِیِرها می‌تواند به آسیب‌پذیری منجر شود.

امنیت ناهماهنگ: تفاوت در پیکربندی‌های امنیتی برنامه‌ها.

تمرکز پیش‌فرض‌ها: تنظیمات پیش‌فرض توسط لیر زیرو لبز کنترل می‌شود.

2. محدودیت‌های فنی 

مقیاس‌پذیری: محدود به ظرفیت زنجیره مقصد.

وابستگی خارجی: مشکلات اوراکل‌ها یا ریلِیِرها می‌تواند اختلال ایجاد کند.

پیچیدگی عملیاتی: مدیریت بیش از ۱۲۵ زنجیره چالش‌برانگیز است.

3. موانع پذیرش 

دشواری یادگیری: توسعه‌دهندگان باید پیکربندی‌های امنیتی را به‌خوبی درک کنند.

رقابت: رقابت با پروژه‌های تثبیت‌شده مانند پولکادات و کازماس (با پروتکل IBC و پروژه‌هایی مانند THORChain).

لیر زیرو با وجود قدمت کم (از سال ۲۰۲۱)، هنوز در حال آزمایش است و نسبت به رقبای قدیمی‌تر مانند پولکادات و کازماس پذیرش کمتری دارد. بااین‌حال، استفاده از خدمات معتبر مانند چین‌لینک و جایزه باگ ۱۵ میلیون دلاری نشان‌دهنده تعهد به امنیت است.

لیر زیرو امکان انتقال NFT بین زنجیره‌ها را نیز دارد

سؤالات متداول 

1. لیر زیرو چیست و چه تفاوتی با پل‌های سنتی دارد؟

لیر زیرو شبکه‌ای کاملاً متصل ایجاد می‌کند که تمام زنجیره‌های پشتیبانی‌شده می‌توانند مستقیماً ارتباط برقرار کنند، برخلاف پل‌های سنتی که جفت‌های خاصی را متصل می‌کنند.

2. آیا لیر زیرو امن است؟

بله، با سابقه امنیتی قوی، جایزه باگ ۱۵ میلیون دلاری و استفاده از اوراکل‌های معتبر مانند چین‌لینک، لیر زیرو ایمن تلقی می‌شود.

3. توکن ZRO چه کاربردی دارد؟

حاکمیت، پرداخت کارمزد، پاداش استیکینگ و کاربردهای آینده.

4. آیا شرکت‌ها می‌توانند از لیر زیرو استفاده کنند؟

بله، شرکت‌هایی مانند جی‌پی مورگان از آن برای دارایی‌های دیجیتال استفاده می‌کنند.

جمع‌بندی

لیر زیرو با ایجاد یک لایه پیام‌رسانی بنیادین، مشکل تکه‌تکه شدن بلاک‌چین‌ها را حل کرده و امکان ارتباط یکپارچه بین بیش از ۱۲۵ شبکه را فراهم کرده است. با ارزش‌گذاری ۳ میلیارد دلاری، انتقال ۵۰ میلیارد دلار ارزش و پشتیبانی از بیش از ۸۰ برنامه غیرمتمرکز، این پروتکل جایگاه خود را به‌عنوان پیشرو در قابلیت همکاری اُمنی‌چین تثبیت کرده است. توکن ZRO نیز نقش کلیدی در حاکمیت و اقتصاد اکوسیستم ایفا می‌کند. بااین‌حال، چالش‌هایی مانند پیچیدگی پیکربندی، رقابت با پروژه‌های تثبیت‌شده و نیاز به پذیرش گسترده‌تر همچنان وجود دارد. آینده لیر زیرو به نوآوری مداوم و گسترش اکوسیستم آن بستگی دارد. برای کاربران ایرانی، خرید ZRO از صرافی‌های داخلی معتبر و ذخیره‌سازی در کیف پول‌های امن توصیه می‌شود.

گردآوری:بخش سرمایه های دیجیتال بیتوته