تقویم تاریخ - 3 اسفند

مجموعه: تقویم تاریخ

1828م:پس از چند روز مذاكره، با ميانجگيري انگلستان! ــ رقيب استعماري روسيه در فلات ايران ــ 22 فوريه 1828 در روستاي تركمن چاي قرارداد ترك مخاصمه ايران و روسيه به امضاء رسيد كه بر پايه آن، وطن ما قسمتهاي ديگري از قلمرو خود (بخشهاي اصلي) را از دست داد و رود ارس مرز ايران و روسيه تعيين شد.

طبق اين قرارداد كه مورخان ايراني بر آن صفت «ننگين» را اضافه كرده اند، نخجوان و ايروان را هم از ايران جدا كردند. ارتش ايران با همه ضعف آموزش و تجهيزات از ايروان جانانه دفاع كرده بود. از زمان تاسيس كشور ايران تا آن روز، قفقاز جنوبي (اران) گوشه اي از خاك اصلي ايران بود.

جنگ دوم ايران و روسيه از سال 1825 آغاز شده و سه سال طول كشيده بود. نخستين جنگ ايران و روسيه با قرار گلستان در 1813 پايان يافته بود. اين دو جنگ ضعف نظامي ــ اداري، نا آگاهي رجال وقت و مديران كشور از ديپلماسي اروپايي، بي خبري از تحولات جهان و رويدادهاي روز و ناتوان بودن از تحليل آنها و نيز ضعف روانشناسي، بي خيالي و خودخواهي و داشتن مشغله وقتگير و فرصت سوز از جمله بسر بردن در حرمسراها و دشمني كردن و رقابت شخصي با يكديگر را آشگار ساخت و تهران را به ميدان رقابت اروپائيان مبدل كرد.

همه تلاش انگلستان اين بود كه روسها در ايران نفودي بيش از خودشان به دست نياورند و افغانستان، حائل ميان متصرفات دو قدرت (انگلستان و روسيه) باشد.

قراردادهاي گلستان و تركمن چاي و قرارداد تخليه هرات نتيجه سوء حكومت 131 ساله قاجارها بر ايران بشمار مي رود. هراتي ها و تاجيكها پس از سقوط دولت ساسانيان به خود عنوان پارسي بان (پارسي وان) داده و به پاسداري از زبان فارسي و فرهنگ و تمدن ايراني پرداخته بودند. دهم فوريه 2008 بي بي سي از خود هارون نجفي زاده از مزار شريف گزارشي مفصل تحت عنوان «مجازات براي بكارگيري زبان فارسي (در افغانستان)» منتشر كرده بود كه نشان مي داد مقامات دولت كابل چند خبرنويس و مسئول خبر در منطقه بلخ كه واژه هاي پارسي دانشگاه، دانشكده و دانشجو را بكار برده بودند توبيخ كرده اند كه عملي تاسف آور است.

رويدادها و تحولات قرن 20 به ويژه انحلال امپراتوري روسيه (يك طرف قرارداد) و بعدا اتحاد شوروي و نيز فتنه طالبان و جنگ داخلي افغانها فرصت هاي مغتنم و متعدد به دست تهران داد تا قراردادهاي گلستان، تركمن چاي، هرات و ... را كه طبق عرف تاريخ، تحميلات نظامي بشمار مي روند و قابل اعراض و اعتراض هستند ـ دست كم روي كاغذ ـ ابطال و كان لم يكن اعلام كند كه چنين نشد و اوايل انقلاب و آن هم به دلايلي تنها قرارداد سال 1921 ايران و روسيه شوروي به طور يكجانبه لغو شد!.

1299ش:تيپ قزاق سوم اسفند1299 تهران را متصرف و فتح الله اكبر (معروف به سپهدار رشتي) رئيس الوزراء به سفارت انگلستان كه اين دولت خود حامي كودتا بود پناه برد!.

تيپ قزاق پس از ديدار و مذاكرات ژنرال «آيرون سايد» انگليسي با ژنرال رضاخان روانه تهران شده بود و نمايندگان احمدشاه را كه براي مذاكره با رضاخان و انصراف تيپ از ورود به تهران به شاه آباد آخرين محل استقرار آن رفته بودند بازداشت كرده بود. واحدهاي تيپ پس از شنيدن سخنان مهيج سيد ضياء و دريافت پولهايي را كه باخود به شاه آباد (واقع در نزدیکی کوی امامزاده حسن و میدان شمشیری کنونی ـ حاشیه تهران وقت) برده بود وارد پايتخت شدند و شهررا كه تنها در دو نقطه مختصر مقاومتي كرده بود متصرف شدند. مقاومت تنها از سوي پليس شهر بود كه با تحمل چند كشته كنار رفت و روز بعد (چهارم اسفند1299 = 23 فوريه 1921) سلطان احمدشاه قاجار همراه با صدور اعلاميه اي حكم رياست الوزرايي سيد ضياءالدين طباطبايي يزدي و سرداري سپه ژنرال رضاخان را صادر كرد. احمدشاه كه با صدور این دو حکم عملا به كودتا تسليم شده بود در اعلامیه خود اعتراف به غفلت و لاقيدي كابينه هاي قبلي و عدم وجود امنيت دركشور و بلاتكلبفي ملت كرده بود. سيدضياء طباطبايي يزدي تحصيلكرده فرانسه قبلا در تهران روزنامه منتشر مي كرد.

1383ش:از گزارش بهمن ماه 1383 هجري خورشيدي مركز پژوهشهاي مجلس چنين بر مي آيد كه طبق ارقام بودجه سال 1384، نمايندگي هاي ايران در خارج از كشور، بر حسب تناسب كار پرهزينه ترين بخش دولتي براي ملت هستند. بايد دانست كه هفت سال پيش از آن قرار بود اين هزينه با حذف و تعديل كاركنان اين نمايندگيها كاهش يابد كه اين گزارش، عكس قضيه را نشان داد.

اين گزارش به نقل از خبرگزاري مهر، دست كم در يك روزنامه چاپ تهران انتشار يافته بود و اين خبر، طبق روال عادي ژورناليسم تازه وطن، حاوي توضيحات و ارقام و آن چه كه فن خبر نويسي روي آن تاكيد دارد نبود. اگر چنين سرنخي در كشوري ديگر به دست روزنامه ها داده شده بود آن را هفته و ماهها دنبال مي كردند و هزينه هاي يكايك اين نمايندگي ها و كارمندان لازم و غير لازم آنها را به دست مي دادند و ريز هزينه هاي آنها از جمله سنجاقهايي را كه بكار برده بودند مي نوشتند تا مردم كه اين هزينه را مي پردازند روشن شوند كه آيا لازم است اين هزينه ها تصويب و پرداخت شود؟. دمكراسي يعني اين، يعني داشتن روزنامه حرفه اي و تمام عيار، و تا ما از اين روزنامه ها نداشته باشيم محكوم هستيم كه اين هزينه هاي غير ضروري را بپردازيم. ممكن است گفته شود كه بايد كارهاي گذرنامه، وكالت، تصديق امضاء و ... اين همه ايراني مقيم خارج انجام شود و .... پاسخ اين است كه طبق يك رسم بين المللي دو برابر اين هزينه را بايد فرد ذينفع بپردازد تا كارش انجام شود. به عبارت ديگر؛ اين نمايندگي ها براي دولت (ملت) بايد پولساز باشند نه هزينه تراش.

به نظر پروفسور «رابين جورج كالينگوود» تاريخدان و فيلسوف انگليسي، تا يك ملت روزنامه نگار خوب و ماهر و وفادار به اصول اين حرفه را نداشته باشد ازمسئله و دشواري تهي نخواهد شد. وي تاريخنگاري را ادامه روزنامه نگاري دانسته و تاكيد بر افزودن سابقه خبر (تاريخچه رويداد، نه نظر و تفسير) را بر آن دارد كه از آن زمان (گرچه مورد سوء استفاده هم قرارگرفته) رواج يافته است.

اگر سردبير اجرايي همان روزنامه كه خبر اسراف در نمايندگي ها را منتشر ساخته بود از خبرنگار خود خواسته بود كه سابقه بر اين خبر بنويسد مي ديديم كه يكي از انتقادهاي انقلابيون سال 1357 از نظام حكومتي وقت همين ولخرجي هاي خارجي بود و پس از پيروزي انقلاب، بسياري از مقاماتي كه چنين ولخرجي و استخدامهاي فاميلي را در نمايندگي هاي خارج ميسر ساخته بودند و دوستان را به هزينه ملت به سفر خارج فرستاده بودند جان و اموال خود را از دست دادند كه باز «كالينگوود» توصيه كرده است: سياستمداران و دولتمردان بايد «تاريخ ، يعني خبرهاي ديروز» را مطالعه كنند تا اشتباهات تكرار نشود و با اين عمل (پيشگيري از تكرار اشتباه) از خود نام نيك باقي بگذارند. وي كه مي دانسته ممكن است يك سياستمدار درخواندن خبرهاي ديروز (تاريخچه قضيه) تنبلي كند، اين را به صورت تكليف بر عهده روزنامه نگار قرار داده كه به صورت سابقه بر خبر بنويسد. همين سابقه، مخاطب را روشن و او را مجبور مي كند كه از روزنامه بخواهد قضيه را دنبال كند و بشكافد تا به نتيجه برساند. مخاطب به زور و اجبار متوسل نمي شود و وقتي ببيند يك روزنامه مسئله اي را دنبال نمي كند و يا اينکه خبر، به صورت ناقص منتشر مي سازد براي خواندن، روزنامه ديگري را انتخاب مي كند و به تدريج فقط روزنامه هاي بهتر يعني حرفه اي در صحنه باقي مي مانند.

221856م: فوریه 1856 حزب جمهوریخواه آمریکا نخستین نشست خودرا در شهر پیتسبورک ایالت پنسیلوانیا تشکیل داد. این حزب در 28 فوريه 1854 با هدف مخالفت با برده داری و تمرکز اختیارات دولتی در واشنگتن و نیز کاهش هزینه های دولت مرکزی و ... در اجتماع شهر ریپان Ripon ایالت ویسکانسین پا به عرصه وجود گذارده بود. این حزب که ماهیتا راستگراست و از اقتدار جهانی ایالات متحده و اصحاب صنایع بزرگ و بانکداران جانبداری می کند خودرا «GOP = Grand Old Party حزب بزرگ قدیمی» می خواند حال آنکه حزب دمکرات آمریکا قدیمی تر از آن است و در دهه 1790 به نام حزب دمکراتیک جمهوریخواه توسط توماس جفرسون و جیمز مدیسون تاسیس شده بود تا پاسدار رعایت قانون اساسی و حافظ رفاه عمومی، برضد پولپرستان و ثروتمندان و نیز رقیب حزب فدرالیست باشد. این حزب سه دهه بعد و در زمانی که ریاست حزب با اندرو جکسون بود منشعب شد و از بطن آن حزب دمکرات فعلی بوجودآمد. این حزب از همان آغاز کار لیبرال دمکرات (میانه رو متمایل به چپ) بوده است. این دو حزب ایالات متحده دارای مسلک (ایسم) خاصی نیستند تنها روش متفاوت درکار دارند. حزب جمهوریخواه با فرستادن ابراهام لینکلن (لینکن) به کاخ سفید در سال 1860 به قدرت رسید و تاکنون بیشتر روسای جمهور آمریکا از این حزب بوده اند. دو حزب اصلی ایالات متحده روش سازمانی احزاب کشورهای دیگررا دنبال نمی کنند و دارای روزنامه ارگان و عضو رسمی و ثابت نیستند. تنها هنگام ثبت نام برای دریافت کارت انتخاباتی (کارت رای دادن) از افراد سئوال می شود که متمایل به کدام حزب هستند و پاسخ، دلیل آن نمی شود که در روز رای گیری تغییر عقیده ندهند و یا اینکه جواب آنان درست باشد. در آمریکا، یک رای دهنده باید قبلا ثبت نام کند تا محل اخذ رای ازاو تعیین شود و کارت بگیرد. رای دهنده معمولا در همان محل تعیین شده می تواند رای خودرا بدهد. در سال 2008 چهل و دو درصد رای دهندگان آمریکایی خودرا مستقل (بی علاقه به احزاب) اعلام کرده بودند و همین غیر حزبی ها سرنوشت انتخابات را تعیین می کنند زیرا که تمایل آنان تا آخرین لحظه نامعلوم است و تبلیغات انتخاباتی برای جلب نظر همین غیر حزبی ها است. همین غیر حزبی ها در نظر سنجی ها ژانویه 2010 گفته بودند که در انتخابات بعدی (نوامبر 2010) به نامزدهای حزب دمکرات رای نخواهند داد و به همین دلیل، احتمال از دست رفتن اکثریت حزب دمکرات در کنگره و محدودبودن ریاست جمهوری «اوباما» به یک دوره زیاد است.

1942م:در اجراي بخشنامه مورخ 19 فوريه روزولت رئيس جمهوري وقت ايالات متحده که به ارتش اين كشور اختيار داده بود آمريكائيان ژاپني تبار و نيز ژاپني هاي مقيم آمريكا را از شهرهاي مختلف جمع آوري و به ده اردوگاه محصور در ايالات دور از ساحل غربي بفرستد و تحت نظر قرار دهد تا احيانا به صورت ستون پنجم ژاپن عمل نكنند 22 فوريه سال 1942 کار اين انتقال که ناعادلانه خوانده شده است آغاز شد. در اين زمان از جنگ ژاپن و آمريکا دو ماه و دو هفته گذشته بود.

پس از آغاز کار انتقال، ظرف دو ماه بيش از 110هزار تن به اين اردوگاهها منتقل شدند. بسياري از اين ژاپني ها در آمريكا متولد شده بودند و پاره اي از آنان مادر و يا پدر غير ژاپني داشتند و معدودي از آنان حتي فرزند خوانده بودند. كنگره امريكا در يک جلسه فوري بخشنامه روزولت را که به صورت لايحه هم به کنگره فرستاده شده بود تصويب كرده بود. دولت آمريكا دهها سال بعد از اين عمل عذرخواهي كرد و غرامت مالي داد. ژاپني تبارها هنگام انتقال به اردوگاه اموال و كسب و كار خود را رها ساختند و آنها را از دست دادند.

1963م:در پی یک رشته انتقادهای داخلی از خروشچف که نباید در جریان بحران موشکی اکتبر 1962 کوبا دربرابر آمریکا کوتاه می آمد، دولت مسکو 22 فوریه 1963 رسما اعلام كرد كه هرگونه حمله نطامي به كوبا را به منزله حمله به خاك خود تلقي خواهد كرد. همان روز نسخه اي از اين اعلاميه که چهارماه پس از رفع بحران موشکی کوبا صادر شده بود به دولت آمريكا تسليم شد. در ماههای نوامبر و دسامبر 1962 و ژانویه و فوریه 1963 خروشچف به خاطر شتاب در صدور دستور بازگشت به کشتي هاي روسي که روانه کوبا بودند مورد انتقاد قرارگرفته بود. از سال 2008 مسکو که دارد بار ديگر فعالانه وارد صحنه سياسي جهان می شود مناسبات خود با کوبا را تا همان حد دهه 1960 بالا برده و صميمانه ساخته است.

1972م:ريچارد نيكسون رئيس جمهوري وقت آمريكا 22 فوريه سال 1972، يك روز پس از ورود به چين با مائو تسه تونگ رهبر اين كشور در پكن ملاقات كرد. اين، نخستين ديدار يك رئيس جمهوري آمريكا از چين بود. تا آن زمان دولت آمريكا حاضر نبود جمهوري توده اي چين را به رسميت بشناسد. در اين سفر، بيشتر مذاكرات نيكسون با چوئن لاي نخست وزير چين صورت گرفت. نيكسون 21 فوريه وارد شانگهاي شده بود. پس از برقراري روابط دوكشور كه بعدا صورت گرفت، جورج بوش (پدر) نماينده سياسي (سفير) آمريكا در پكن شد.

1974م:22 فوریه 1974 نشست سران کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی در لاهور پاکستان تشکیل شد و ضمن تصویب عضویت بنگلادش تازه تاسیس تاکید دیگری بر همبستگی ملل مسلمان کرد و لزوم چنین همبستگی را در جهان متلاطم و متغیّر کنونی یادآورشد. دولت پاکستان در همین روز استقلال بنگلادش را که در سال 1971 تاسیس شده بود برسمیت شناخت. بنگلادش قبلا بخش شرقی پاکستان بود. این سازمان دارای 57 عضو در اجتماع سران کشورهای اسلامی در رباط در 25 سپتامبر 1969 تاسیس شده است. وزیران امورخارجه کشورهای عضو این سازمان (او. آی. سی) در نشست 15 آگوست 1990 در قاهره اعلامیه حقوق بشر برپایه شریعت اسلام و دستورهای قرآن را تصویب و منتشر کردند.

2005م: 19فوريه 2005 جراحان مصري يك دختر ده ماه و 20 روزه دو كله را تحت عمل جراحي قرار دادند و يكي از سرهاي او را كه بر گردنش سنگيني مي كرد حذف كردند. اين نوع دو سر به دنيا آمدن طفل كم سابقه توصيف شده است. عمل جراحي در بيمارستان «بن ها» انجام شد. بنا به سابقه، يك دوقلو ممكن است از ناحيه سر به هم چسبيده باشد، ولي در مورد طفل مصري، بدن يكي از دوقلو ها رشد نكرده و تنها سر به هم چسبيده او از رشد كامل برخوردار بود. عمل جراحي 13 ساعت طول كشيد. عكس، منار را پيش از انتقال به بيمارستان با مادرش نشان مي دهد.

1821: دولت اسپانيا مهاجر نشين قديمي خود ايالت فلوريدا را به پنج ميليون دلار به دولت واشنگتن فروخت.

1825: روسيه و انگلستان مرز الاسكا و كانادا را تعيين كردند. در آن زمان آلاسكا متعلق به روسيه بود كه بعدا آن را به دولت واشنگتن فروخت.

1900: دولت واشنگتن مجمع الجزاير هاوايي واقع در اقيانوس اطلس را كه قبلا دولتي مستقل بود و پادشاه داشت قلمرو خود اعلام كرد.

1916: جنگ «وردن» كه يك ميليون كشته تلفات داشت در اين روز ميان فرانسه و آلمان آغاز شد. جنگ به صورت سنگري و خندقي و در ميداني محدود صورت گرفت.

1936: انبوه سازي فولکس واگن آغاز شد. چند هفته قبل از اين، هيتلر دستور ساخت انبوه فولكس واگن قورباغه اي را به مهندس پورشه طراح آن داده بود و نام اين خودرو را به اميد اين كه هر آلماني يك دستگاه از آن را داشته باشد « اتومبيل مردم » گذارده بود.

1945: با تاسيس اتحاديه عرب كه اينك بي خاصيت شده است موافقت شد.

1958: دولت اندونزي كه پاره اي از بخشهاي مالزي را متعلق به خود مي دانست به پايگاههاي انگلستان در اين مناطق حمله هوايي برد. در آن زمان مالزي هنوز از مستعمرات انگلستان بود.

1973: ارتش اسرائيل برفراز صحراي سينا يك هواپيماي مسافربر ليبيايي از نوع بوئينگ 727 را سرنگون كرد كه 108 مسافر و خدمه آن كشته شدند.

منبع:iranianshistoryonthisday.com