موعد پرداخت عیدی کارگران شاغل در ابهام
- مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی
- تاریخ انتشار : سه شنبه, 15 بهمن 1398 09:50
فعالان کارگری هر ساله به‌دنبال آن هستند که عیدی و پاراش پایان سال کارگران پیش از اسفندماه و زمانی که همچنان می‌تواند در بازار شب عید، نیازی را از خانوارها برطرف کند، به حساب صاحبان آن واریز شود. با این حال پرداخت این عیدی چه در بخش شاغلان و چه در حوزه بازنشستگان با تاخیر پرداخت و به روزهای پایانی سال کشیده شده است. این روند سبب می‌شد مبلغ ناچیز عیدی، در بازار آخرین روزهای سال، پاسخگوی نیاز خانوارهای کارگری نباشد.
امسال وزیر کار اعلام کرده است که عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی نیز مانند بازنشستگان دولت، همراه با حقوق بهمن‌ماه پرداخت می‌شود. اگر چه این خبر موجب امیدواری جامعه کارگری شده است اما از سویی زمان پرداخت عیدی و پاداش پایان سال کارگران شاغل همچنان در سایه‌ای از ابهام قرار دارد و پاسخ این معما از کارفرمایی به کارفرمای دیگر، متفاوت خواهد بود.
براساس آنچه در حال حاضر اجرا مي‌شود، مبلغ عيدي بازنشستگان تامين اجتماعي نيز هر ساله به اندازه عيدي بازنشستگان دولت تعيين مي‌شود. اين در حالي‌ست که حقوق شاغلان بخش‌هاي دولتي و کارگري بر مبناي قوانين متفاوتي پرداخت مي‌شود. چگونگي و ميزان پرداخت حق بيمه‌ها و برخي جزئيات قوانين کار مربوط به هر کدام از اين دو حوزه نيز با هم متفاوت است. چنين روندي همواره مورد انتقاد فعالان کارگري در حوزه بازنشستگان تامين اجتماعي بوده است.
پيش از اين نيز عضو هيات‌مديره کانون بازنشستگان شهر تهران در گفت‌وگو با ايلنا با تاکيد بر اينکه، پرداخت عيدي به بازنشستگان تامين اجتماعي به اندازه کارمندان دولت، مصداق بارز تبعيض است، اظهارکرده بود: بازنشستگان تامين اجتماعي کارگر و مشمول قانون کار هستند؛ درنتيجه، همه دريافتي‌هاي آنها بايد مشمول قانون کار باشد نه اينکه مشابه کارکنان دولت عيدي بگيرند. علي‌اکبر عيوضي به‌عنوان نماينده بازنشستگان تامين اجتماعي تصريح کرده بود: آنجايي که به ضرر ماست، کارکنان دولت محسوب مي‌شويم اما آنجايي که به نفع ماست، مي‌گويند کارگر هستيد! او در ادامه مي‌افزايد: اميدواريم گوش شنوايي باشد که صداي بازنشستگان را بشنود؛ کارکنان دولت براساس قانون مديريت خدمات کشوري فعاليت مي‌کنند و دستمزدهاي به نسبت بالاتري مي‌گيرند.
در حالي‌که ما کارگران بازنشسته در دوران اشتغال، طبق مصوبات شوراي‌عالي کار حقوق گرفته‌ايم و بيش از 70 درصد نيز حداقل‌بگير هستيم. اين عدالت نيست که سر عيدي، ما را کارمند حساب کنند! به هر روي عيدي بازنشستگان تامين اجتماعي، امسال نيز مانند سال‌هاي گذشته به اندازه بازنشستگان دولت و به مبلغ يک ميليون و 200 هزار تومان تعيين و قرار شد همزمان با عيدي کارکنان دولت و پرداخت حقوق بهمن‌ها در حساب بازنشستگان واريز شود.
کاهش قدرت عيدي کارگران نسبت به سال گذشته
براساس قانون کار، عيدي پايان سال کارگران مشمول، در کمترين حالت، دو و در بيشترين حالت پرداخت، سه برابر مصوبه شوراي‌عالي کار خواهد بود. بدين نحو که دو برابر پايه حقوق کارگري به‌عنوان حداقل عيدي و سه برابر آن، به‌عنوان حداکثر عيدي پرداخت مي‌شود. سال گذشته شوراي‌عالي کار با توجه به هزينه سبد معيشت خانوار و روند پرشتاب نرخ تورم، حداقل دستمزد کارگران را با 5/36 درصد افزايش از مبلغ يک‌ميليون و 114 هزار تومان به يک ميليون و 517 هزار تومان رساند.
بر اين مبنا، در حالي که کارگران در اسفندماه سال 97، حداقل دو ميليون و 225 هزار تومان و حداکثر سه مليون و 333 هزار تومان عيدي و پاداش پايان سال دريافت کردند، در پايان امسال، حداقل عيدي آنها سه ميليون و 34 هزار تومان و بيشترين دريافت نيز چهار ميليون و 551 هزار تومان خواهد بود. با اين حال با توجه به تورم فزاينده در سال 98، نمي‌توان حتي بيشترين دريافتي عيدي را نيز چندان کارآمد توصيف کرد. در حالي که در سال گذشته کارگران با تورمي بالاتر از 20 درصد تا سقف سه ميليون و 300 هزار تومان عيدي دريافت کردند، امسال با 18 درصد تورم بيشتر، حداکثر چهار ميليون و 500 هزار تومان دريافت خواهند کرد.
اکنون بايد پرسيد که آيا ميزان افزايش 5/36 درصدي پايه حقوق کارگري توانسته است نيازهاي واقعي خانوارها در طول سال و هزينه‌هاي کمرشکن شب عيد را پاسخ دهد؟ واقعيت نرخ‌ها و رشد تورم نشان مي‌دهد که در اين مدت، قدرت عيدي کارگران با کاهش چشمگيري مواجه شده است و ممکن است در پوشش‌دهي هزينه‌هاي سرسام‌آور شب عيد ناتوان باشد. با توجه به عدم ثبات اقتصادي و پيش‌بيني کارشناسان از شرايط سخت اقتصادي در سال آينده اين سوال نيز مطرح است که آيا دستمزدهايي که در روزهاي پيش‌رو براي کارگران تعيين خواهد شد، در سال 99 مي‌تواند نياز آنان را برآورده کند يا خير و به تبع آن، همين سوال براي مبلغ عيدي سال 99 نيز تکرار مي‌شود!
زمان پرداخت عيدي شاغلان يکپارچه نمي‌شود
رقم دستمزد امسال در سال گذشته تعيين شده و شرکاي اجتماعي در شوراي‌عالي کار نيز در طول سال حاضر نشدند به ترميم مزدي مورد درخواست طرف‌هاي کارگري تن بدهند. از همين‌رو رقم عيدي کارگران اکنون در پايان سال، هزينه‌هاي آنان را پوشش نمي‌دهد.
با اين حال «کاچي به ز هيچي» است! به عبارتي اکنون همين مبلغ معين‌شده در يک سال قبل، هم بهتر از آن است ک در شب‌هاي پرخرج عيد نوروز دست خانوار کارگري از هر پولي خالي باشد. اکنون نکته مهم و قابل تامل براي دريافت عيدي امسال، نه مبلغ ناچيز آن، بلکه زمان پرداخت آن است. اعلام پرداخت عيدي بازنشستگان تامين اجتماعي با حقوق بهمن‌ماه، کارگران را نيز اميدوار کرده بود عيدي آنها نيز امسال رکوردشکني کند و پيش از خالي شدن بازارها از اجناس و کالاهاي مورد نياز عيد نوروز پرداخت شود. با اين حال، زمان پرداخت عيدي کارگران در هاله‌اي از ابهام قرار دارد. چرا که محل پرداخت عيدي آنها اصولا از محل پرداخت عيدي بازنشستگان متفاوت است. عيدي بازنشستگان تامين اجتماعي معمولا به‌صورت يکپارچه و از طريق صندوق بازنشستگي تامين اجتماعي (شستا) پرداخت مي‌شود و از همين‌رو مي‌توان موعد معيني را براي آن در نظر گرفت و اعلام کرد. اين در حالي‌ست که عيدي کارگران شاغل، تحت اراده و توان کارفرمايان متنوعي‌ست که قانون کار نمي‌تواند آنها را مکلف کند تا در موعدي خاص تا پيش از پايان سال، اقدام به پرداخت عيدي کارگران خود کنند.
از همين‌رو نمي‌توان يک تاريخ خاص را به‌صورت يکپارچه براي پرداخت عيدي کارگران اعلام کرد و کارگاه‌هاي کوچک و بزرگ، کارخانجات، ادارات داراي شاغلان مشمول قانون کار، بخش خدمات و غيره، هر کدام براساس توان مالي و موجودي خود اقدام به پرداخت عيدي کارگران تا قبل از پايان سال خواهند کرد. رويه‌اي که همواره معمول بوده و تنها مي‌توان به کارفرمايان توصيه کرد که تا جاي ممکن، عيدي پرسنل مشمول را زودتر پرداخت نمايند.
بر اين اساس اگر کارفرمايي بتواند براساس منابع مالي خود، عيدي کارگران را زودتر پرداخت کند، منصفانه آن است که در پايان همين راه اقدام نمايد تا دست کارگر هم به‌جايي بند باشد. تاخير در پرداخت عيدي کارگران ظلم ديگري به جامعه کارگري در ادامه دستمزدهاي اندک و ناکارآمدي خواهد بود که هر ساله مورد مناقشه طرف‌هاي کارگري، کارفرمايي و دولت به‌عنوان کارفرماي بزرگ است و معمولا از آنچه دردي را از خانوار کارگري دوا کند، کمتر است.
آرمان‌ملی/ فریبا نهاوندی
