جواد امام: تصمیم‌گیران آب، حسابداری و الهیات خوانده‌اند | وزیر نیرو اختیار تغییر مدیران خود را ندارد
- مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
- تاریخ انتشار : چهارشنبه, ۲۱ آبان ۱۴۰۴ ۲۰:۳۲
به گزارش جماران، جواد امام ضمن انتقاد شدید از آنچه مدیریت ناکارآمد و انتصابات غیرتخصصی در وزارت نیرو عنوان کرد، هشدار داد که بحران آب کشور تنها به کاهش نزولات آسمانی محدود نمی‌شود و نتیجه بی‌توجهی به تخصص، برنامه‌ریزی، مدیریت ، پاسخگویی وعدم سرمایه گذاری کافی و به موقع در احداث زیرساختهاست.
او با اشاره به رهاسازی بی‌برنامه آب پشت سدها در سال گذشته ، سکوت مدیران کلیدی و ترکیب مدیریتی متاثر از وابستگی‌های سیاسی، با بیان اینکه اعتماد مردم به وعده‌های مسئولان از بین رفته و ادامه این روند، بحران را تشدید خواهد کرد، از دولت، مجلس و سازمان‌های نظارتی خواست تا مسؤلین مربوطه را برای بکارگیری مدیران غیرمتخصص را مواخذه کنند و شفافیت و اراده ملی در مدیریت منابع حیاتی برقرار شود، بدون مشارکت مردم و اصلاح سیاست‌ها در حوزه کشاورزی و آب، نه تنها مشکل حل نمی‌شود، بلکه روزبه‌روز وضعیت وخیم‌تر خواهد شد.
صاحب‌نظرانی که باید به کار گرفته می‌شدند، کنار گذاشته شده‌اند
جواد امام، مدیرعامل بنیاد باران و معاون وزیر نیرو در دولت اصلاحات، در گفت‌وگو با جماران با بیان اینکه اتکا به نزولات آسمانی به تنهایی نمی‌تواند راه‌حل مشکلات کشور باشد، خاطرنشان کرد: اینکه ما باید نگاهمان به آسمان باشد، موضوع درستی است، اما این مسئله نباید به معنای نفی مدیریت، برنامه‌ریزی و تخصص باشد. متاسفانه آنچه امروز شاهدیم، نبود برنامه، ضعف مدیریت و حضور افراد فاقد صلاحیت در راس امور است. صاحب‌نظرانی که باید در این حوزه‌ها به کار گرفته می‌شدند و دارای دانش و تخصص مرتبط هستند، کنار گذاشته شده‌اند. کاهش نزولات آسمانی واقعیتی انکارناپذیر است، اما در کنار آن، نه در حوزه مصرف و برنامه‌ریزی مصرف اقدامی موثر انجام شده، نه در زمینه توسعه و اصلاح شبکه‌ها و نه در حوزه مدیریتی و تخصصی کشور کار قابل توجهی صورت گرفته است.
در وزارت نیرو و حوزه تخصصی آب و عمران، بسیاری از مدیران تصمیم‌گیر فاقد دانش لازم‌اند
او با انتقاد از ترکیب مدیریتی وزارت نیرو افزود: امروز در وزارت نیرو و حوزه تخصصی آب و عمران، بسیاری از مدیران تصمیم‌گیر فاقد دانش لازم‌اند. افرادی با تحصیلات غیرمرتبط چون حسابداری، الهیات، صنایع و علوم اجتماعی در جایگاه‌های فنی منابع آب و برق کشور قرار دارند و نتیجه چنین تصمیم‌سازی‌هایی، همین وضعیت نگران‌کننده‌ای است که امروز شاهد آن هستیم. سکوت و بی‌عملی مدیران نیز بر بحران افزوده است؛ نه مدیران شرکت‌های آب منطقه‌ای پاسخگو هستند، نه مدیران آب و فاضلاب. در حالی‌که مدیران توزیع و تأمین آب باید پاسخ دهند در زمینه اصلاح شبکه و مدیریت مصرف چه اقداماتی انجام داده‌اند. نتیجه این ترکیب غیرتخصصی و سیاسی، نبود هماهنگی، پاسخگویی و کارآمدی در وزارت نیروست.
برخی مدیران اقدام به رهاسازی آب خارج از برنامه تنظیمی کرده‌اند، اما به‌جای برخورد، همچنان در مسئولیت‌اند
امام با یادآوری هشدارهای گذشته خود درباره سوءمدیریت در حوزه آب گفت: سال گذشته هشدار دادم برخی مدیران اقدام به رهاسازی آب خارج از برنامه تنظیمی کرده‌اند، اما به‌جای برخورد با آنان، تثبیت شدند و همچنان در مسئولیت‌اند. این در حالی است که تمام گزارش‌های من مستند به آمار رسمی وزارت نیرو بود و نهادهای نظارتی نیز صحت آن را تایید کردند. مشکل امروز مدیریت آب کشور تنها کاهش نزولات آسمانی نیست، بلکه بی‌توجهی به تخصص، بی‌برنامگی و نادیده گرفتن نظرات کارشناسان است. تا زمانی که نگاه سیاسی و غیرکارشناسی بر مدیریت منابع حیاتی کشور حاکم باشد، بحران آب نه‌تنها برطرف نخواهد شد، بلکه روزبه‌روز عمیق‌تر می‌شود.
درصورت تداوم خشکی، سدهای امیرکبیر و لتیان تا نیمه آذر، سد لار تا نیمه دی و سد طالقان تا اواسط اسفندماه دوام خواهند داشت
او درباره وضعیت سدهای تهران توضیح داد: طبق پیش‌بینی کارشناسان، در صورت تداوم خشکی و عدم بارندگی، سدهای امیرکبیر و لتیان تا حدود نیمه‌های آذر، سد لار تا نیمه دی و سد طالقان تا اواسط اسفندماه دوام خواهند داشت. اکنون جریان ورودی آب به پنج سد اصلی تهران حدود ۱۰ مترمکعب بر ثانیه است و در صورت تداوم خشکی کاهش می‌یابد؛ حتی اگر فرض کنیم مخازن سدها به تدریج و طی زمانهای تقریبی ذکر شده خشک شوند، می‌توان در کوتاه مدت روی جریان پایه رودخانه‌ها به میزان حدود 5 مترمکعب بر ثانیه حساب کرد. همچنین ظرفیت فعلی برداشت از چاه‌های شرب تهران، حدود ۱۵ متر مکعب بر ثانیه است. بعلاوه با اضافه شدن خط دوم به خط اول انتقال آب از سد طالقان به تهران، فعلاَ و تا اواسط اسفندماه، ظرفیت تامین حدود 7.5 مترمکعب بر ثانیه نیز از سد طالقان برای تهران فراهم شده که مجموعه این موارد و ظرفیتها باید در تصمیم گیریها مورد توجه ویژه قرار گیرند.
رئیس‌جمهور با مردم عهد بسته بود تسلیم نظر کارشناسی باشد، اما افراد غیرمتخصص همچنان در جایگاه‌های کلیدی باقی مانده‌اند
او با انتقاد از تصمیمات غیرکارشناسی و نمایشی گفت: طرح‌هایی مانند تعطیلی سه‌شنبه‌ها و چهارشنبه‌ها برای صرفه‌جویی در آب هیچ راه‌حل موثر و واقعی‌ای نبود و خوشبختانه اجازه عملیاتی شدن نیافت؛ اینکه امروز بگوییم تهران ۱۴ میلیونی را باید تخلیه کنیم، یعنی چه؟ مردم را کجا ببریم؟ مگر می‌شود ۱۴ میلیون نفر را از تهران خارج کرد؟ این سخنان نه کارشناسی است و نه قابل اجرا. رئیس‌جمهور با مردم عهد بسته بود که تسلیم نظر کارشناسی باشد، اما متاسفانه افراد غیرمتخصص همچنان در جایگاه‌های کلیدی باقی مانده‌اند. گزارش‌های نادرست به رئیس‌جمهور سبب شده تا ایشان همان اطلاعات غلط را بازگو کنند. رئیس‌جمهور باید دستگاه‌ها را موظف به پاسخگویی کند، نه اینکه خود از جانب آنان سخن بگوید.
افزایش قیمت به‌تنهایی موجب کاهش مصرف نمی‌شود
امام افزود: وضعیت موجود با این مدیران و بحران‌های فعلی قابل دوام نیست. یکی از عوامل نارضایتی عمومی تصمیمات وزارت نیرو در افزایش قیمت‌ها و تعرفه‌ها در بخش آب و انرژی است. این افزایش‌ها در شرایط بحرانی غیرقانونی و غیراصولی است و نه موجب اصلاح مدیریت شده و نه کمبودها را جبران کرده است. افزایش قیمت به‌تنهایی موجب کاهش مصرف نمی‌شود. در عین حال، رئیس‌جمهور بر تورم نیروی انسانی تأکید دارند؛ لازم است مشخص شود شرکت آب و فاضلاب طی این سال‌ها چه میزان نیرو افزوده و این هزینه‌ها با چه توجیهی بر دولت و مردم تحمیل شده است.
او ضعف ساختار مدیریتی وزارت نیرو را نیز مورد انتقاد قرار داد و ابراز عقیده کرد: ما با مدیرانی روبه‌رو هستیم که نه اعتقادی به مردم دارند و نه به دولت. این افراد با تحمیل مجلس بر سر کار آمده‌اند و عملا عملکردشان موجب افزایش نارضایتی عمومی شده است. در این میان، سازمان‌های نظارتی چه مسئولیتی دارند؟ در چنین شرایطی، حذف کارشناسان و تسلط سیاسیون موجب استمرار بحران شده است. چگونه می‌شود ده‌ها متخصص در دسترس باشند اما اجازه به‌کارگیری آنان داده نشود؟
دولت روشن کند مدیران حوزه آب و فاضلاب چه اقداماتی برای اصلاح شبکه و مدیریت مصرف انجام داده‌اند
امام تاکید کرد: از آقای پزشکیان می‌خواهم به عهد کارشناسی خود با مردم وفادار بمانند و دانش و تخصص را مبنای تصمیم‌گیری قرار دهند. وفاق ملی باید در خدمت مردم و خروج از بحران باشد، نه در خدمت جریان‌های سیاسی تندرو که با نارضایتی مردم به دنبال زمین‌زدن دولت‌اند. از دولت انتظار داریم روشن کند مدیران حوزه آب و فاضلاب چه اقداماتی برای اصلاح شبکه و مدیریت مصرف انجام داده‌اند. در حالی‌که درآمدهای قابل‌توجهی نصیب شرکت‌های این حوزه شده، جز افزایش نیروی انسانی و ساخت ساختمان‌های اداری، هزینه‌ها صرف چه اموری شده است؟
چه نهادی پاسخگوست؟
او گفت: باید شفاف شود که ساختمان‌های اداری متعدد در اطراف مخازن آب شرب با چه مجوزی ساخته شده‌اند و چه نهادی پاسخگوست. شورای شهر، وزارت نیرو و سازمان‌های نظارتی باید به‌جای سخن‌گفتن، برنامه و حسابرسی واقعی ارائه دهند. حال که رئیس‌جمهور به‌درستی بر تورم نیروی انسانی در دولت تاکید دارد، باید از شرکت آب و فاضلاب پرسیده شود که چه تعداد پرسنل دارد و طی این سال‌ها چه میزان افزایش نیرو داشته است؟ این افزایش نیرو، فقط هزینه‌ای اضافی بر دوش دولت و مردم است. آبی که امروز به مردم تحویل می‌شود چه قیمتی دارد و مردم چه مبلغی به دولت پرداخت می‌کنند؟ اگر پاسخ این پرسش‌ها شفاف داده شود، روشن می‌شود که نگاه موجود نه کارشناسی است و نه در جهت رفع مشکلات، بلکه صرفا تحمیل هزینه‌های بی‌برنامه بر گرده مردم است.
آنان که آب پشت سدها را بدون برنامه رها کردند، امروز کجا پاسخگو هستند؟
معاون پیشین وزیر نیرو، با انتقاد از بی‌پاسخ‌گویی وزارت نیرو و کشاورزی در برابر بحران آب گفت: آنان که آب پشت سدها را بدون برنامه رها کردند، امروز کجا پاسخگو هستند؟ در حالی که در حوزه کشاورزی نیز هیچ اقدام اصلاحی جدی صورت نگرفته است. رئیس‌جمهور درباره ده درصد آب شرب و صنعت و حتی تخلیه تهران اظهارنظر کرده‌اند، اما درباره بخش کشاورزی که حدود ۹۰ درصد منابع آب کشور را مصرف می‌کند، موضع روشنی نگرفته‌اند. اگر قرار است محصولات کشاورزی خودکفا باشند، باید پرسید در شرایط اقلیمی خشک و کاهش نزولات آسمانی، آیا این نوع خودکفایی به نفع کشور است؟
در هیچ نقطه‌ای از کشور کشاورزی محدود یا متوقف نشده و روش‌های سنتی آبیاری همچنان رواج دارد
به گفته امام، افزایش سطح زیرکشت و کشت‌های پرمصرف آبی زیان سنگینی به کشور وارد کرده است. امروز در هیچ نقطه‌ای از کشور کشاورزی محدود یا متوقف نشده و روش‌های سنتی آبیاری همچنان رواج دارد. در حالی‌که اگر بهره‌وری در این بخش اصلاح می‌شد و نوع کشت‌ها متناسب با اقلیم تغییر می‌کرد، وضعیت بسیار بهتر بود. وزارت نیرو تأمین‌کننده آب است، نه مصرف‌کننده؛ متهم اصلی مصرف بی‌رویه آب، وزارت کشاورزی است.
کشت‌هایی که باید در شمال کشور انجام شوند، امروز در مناطق خشک و نیمه‌خشک و حتی اصفهان صورت می‌گیرند
او ریشه بحران را در سیاست‌های غلط سال‌های گذشته دانست و گفت: نزولات آسمانی کاهش یافته، جمعیت افزایش یافته، اما سطح زیرکشت نیز بی‌رویه بالا رفته است. کشت‌هایی که باید در شمال کشور انجام شوند، امروز در مناطق خشک و نیمه‌خشک مانند جنوب، مرکز و حتی اصفهان صورت می‌گیرند. در دولت آقای احمدی‌نژاد، منابع آب زیرزمینی «خدادادی» نامیده شدند و مجلس نیز با تصویب قوانین غلط، چاه‌های غیرمجاز را قانونی کرد. امروز بیش از یک میلیون چاه در کشور فعال است که عمق برخی به ۷۰۰ تا ۸۰۰ متر می‌رسد؛ نتیجه آن برداشت بی‌رویه، نابودی سفره‌های زیرزمینی و پدیده خطرناک فرونشست زمین است. این مسائل ساده نیستند و به اراده‌ای ملی و استفاده از دانش کارشناسان نیاز دارند. سلب اختیار از مدیران و حذف کارشناسان راه‌حل نیست و سخنان برخی مسئولان فقط پاک کردن صورت مسئله و تشدید بحران است.
بدون اعتمادسازی و صداقت با مردم هیچ برنامه‌ای برای عبور از بحران موفق نخواهد شد
امام تاکید کرد: اگر وزیری انتخاب شده، باید از او حمایت شود، نه اینکه مجلس برایش مدیر تحمیل کند. چرا حتی اختیار تغییر و حساب‌کشی از آنها را از وزیر مربوطه سلب شده است؟ نمی‌توان فردی با تخصص نیروی انسانی را در حوزه آب و عمران گماشت یا برعکس. کشور با این شیوه اداره نخواهد شد. رئیس‌جمهور باید به شعار و عهد خود با مردم بازگردد و از نیروهای متخصص و هم‌راستا با برنامه دولت استفاده کند. بدون اعتمادسازی و صداقت با مردم هیچ برنامه‌ای برای عبور از بحران موفق نخواهد شد. اگر نیروهای غیرمتخصص در مناصب تخصصی نشسته‌اند، باید تکلیف آنان روشن شود. سال گذشته هشدار دادم که آب پشت سدها خارج از برنامه تنظیمی رها شده است؛ چرا آن مدیران هنوز بر سر کارند؟ آیا جز ایجاد نگرانی و تشویش اذهان، نتیجه دیگری داشته است؟ سازمان‌های نظارتی که مامور رسیدگی به وضعیت نابسامانی کشورند، باید در درجه نخست این مدیران را مواخذه و پاسخگو کنند.
مبالغ سنگینی برخلاف مقررات از مردم دریافت می‌شود
وی با بی صاحب خواندن وزارت نیرو، و با بیان این ادعا که مبالغ سنگینی برخلاف مقررات از مردم دریافت می‌شود، گفت: وقتی اعلام می‌شود سدها در شهریور خالی می‌شوند اما مردم در آبان همچنان آب دارند، اعتماد عمومی از بین می‌رود. مسئولان باید با صداقت رفتار کنند؛ مردم باید بدانند مشکلات چیست، اما وقتی احساس کنند فقط وسیله‌ای برای تأمین درآمد دولت و هزینه امور غیر ضرور شده‌اند، اعتماد از میان می‌رود.عبور از بحران بدون مشارکت مردم ممکن نیست، اما نباید با مردم از موضع تحکم سخن گفت. باید آنان را تشویق به صرفه‌جویی و مدیریت مصرف کرد.
دولت انسجام ندارد و بی‌برنامگی در تصمیم‌گیری‌ها آشکار است
مدیرعامل بنیاد باران با انتقاد از آشفتگی مدیریتی در دولت افزود: دولت انسجام ندارد و این بی‌برنامگی در تصمیم‌گیری‌ها آشکار است و تصمیم‌ها متناقض شده است. نمی‌شود از مردم خواست در شعاع ۱۵۰ متری رودخانه‌ها و سدها ساخت‌وساز نکنند، اما خود دولت در مجاورت مخازن آب شرب ساختمان‌سازی کند. یا وزیر میراث فرهنگی بگوید در کنار سدها و رودخانه‌ها می‌توان تفرجگاه ساخت، در حالی که مصوبه شورای عالی امنیت ملی بر رعایت حریم کیفی ۱۵۰ متری سدها تأکید دارد و حتی تعدادی از این اماکن با حکم قضایی تخریب شده‌اند. این‌گونه اظهارات ناشی از بی‌تخصصی و ناآگاهی است.
تاسف‌بارتر آنکه وزارت نیرو و سازمان محیط زیست در برابر آن سکوت کرده‌اند
امام یادآور شد: در دولت اصلاحات با همکاری نهادهای دولتی، نظامی و قضایی برای حفاظت از مخازن آب شرب، تمامی اماکن و تفرجگاه‌های موجود در حریم رودخانه‌ها و سدها جمع‌آوری شد. اما اکنون شاهد مصوباتی مغایر با اصول حفاظت از منابع آب هستیم که خود عامل آلودگی آب شرب تهران شده است، و تاسف‌بارتر آنکه وزارت نیرو و سازمان محیط زیست در برابر آن سکوت کرده‌اند.
نمی‌شود وزیری در حوزه گردشگری برای محیط‌زیست و آب تصمیم بگیرد
مدیرعامل بنیاد باران افزود: نمی‌شود وزیری در حوزه گردشگری برای محیط‌زیست و آب تصمیم بگیرد. این وضعیت نتیجه ناهماهنگی و ضعف مدیریتی است و از این دست مشکلات در دولت بسیار است. اگر دولت برنامه داشت، ابتدا باید به حوزه کشاورزی ورود می‌کرد. در سال‌های خشکسالی می‌شد خسارت کشاورزان را با پرداخت یارانه جبران کرد، اما در شهری مثل تهران که آب شرب حیاتی‌ترین نیاز است، قطع آن می‌تواند بحران امنیتی و اجتماعی ایجاد کند. در چنین شرایطی، چه برنامه‌ای وجود دارد و این موضوع باید از قبل پبش بینی می‌شد.
باید بسیج ملی برای اصلاح الگوی مصرف در همه حوزه‌ها شکل گیرد
معاون وزیر نیرو در دولت اصلاحات افزود: ریشه بحران در کشاورزی است. باید بسیج ملی برای اصلاح الگوی مصرف در همه حوزه‌ها شکل گیرد، اما گام نخست صرفه‌جویی در کشاورزی است. باید نوع کشت و روش آبیاری تغییر کند؛ بسیاری از محصولات را می‌توان وارد کرد، اما آب شرب را از کجا می‌خواهید بیاورید؟ باید بهره‌وری را افزایش و سطح زیرکشت را کاهش دهیم.
دریاچه ارومیه خشک شد، اما آیا گفته‌اند ۹۰ درصد علتش برداشت بی‌رویه برای کشاورزی است؟
او با اشاره به بحران دریاچه ارومیه گفت: سال‌هاست می‌گویند دریاچه ارومیه خشک شده، اما آیا گفته‌اند ۹۰ درصد علت آن برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی برای کشاورزی است؟ امروز شوری دریاچه به سفره‌های زیرزمینی سرایت می‌کند و زمین‌های کشاورزی و درختان را نابود می‌سازد. این فاجعه می‌تواند بحران اجتماعی بزرگی ایجاد کند. یکی از متهمان اصلی این وضعیت، وزیر وقت کشاورزی هستند که امروز درباره آب سخن می‌گوید اما درباره خسارات دوران خود حرفی نمی‌زند. او و دیگر وزرای آن دوره که دستور افزایش ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار هکتار زمین زیرکشت در خوزستان را دادند، عامل نابسامانی امروزند. این سیاست‌های غلط به نام خودکفایی، درواقع نابودی سرزمین را رقم زدند و باید فورا متوقف شوند.
نزولات آسمانی شاید کمک کند، اما بدون اصلاح سازوکار مدیریتی، بحران پابرجا خواهد ماند
امام در پایان تأکید کرد: این بحران فقط با مردم حل نمی‌شود؛ مسئولان و خصوصاَ اعضای شورای عالی آب، از جمله سازمان برنامه و بودجه و محیط زیست هم باید پاسخگو باشند. ما نیازمند اراده ملی و سرمایه گذاری متناسب با اهمیت این حوزه هستیم و صرف حرف زدن و ابراز نگرانی و مرثیه خوانی مسوولین، دردی را دوا نمی‌کند. امروز وزیر نیرو اختیار تغییر مدیران خود را ندارد و بسیاری از مدیران به‌دلیل وابستگی سیاسی منصوب شده‌اند تا ناکارآمدی دولت را برجسته کنند. این روند خطرناک است. اگر در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها بازنگری جدی صورت نگیرد، ناکارآمدی و بی‌کفایتی تداوم می‌یابد و مشکلات افزایش خواهد یافت. نزولات آسمانی شاید کمک کند، اما بدون اصلاح سازوکار مدیریتی، بحران پابرجا خواهد ماند.
