موهایت را می کنی؟ استرس داری عزیزم!

مجموعه: مشاوره خانواده

بعضی‌ عادت‌ها باعث کاهش اضطراب و نگرانی می‌شوند مانند ناخن‌جویدن و شکستن انگشتان. برخی افراد وقتی در شرایط روانی خاصی قرار می‌گیرند، سعی می‌کنند با این کارها اضطراب و نگرانی‌شان را کاهش دهند اما کندن مو یک رفتار نیست بلکه اختلالی به نام «تریکوتیلومانیا»ست...

تریکوتیلومانیا معادل فارسی ندارد ولی می‌توان آن را «وسواس کندن مو» نامید که افراد مبتلا به آن موهای خود را می‌کنند؛ حال چه موهای سر چه صورت و چه بدن و حتی ناحیه تناسلی!

احساس آرامش با تریکوتیلومانیا
فرد دچار تریکوتیلومانیا تنش و اضطراب دارد و احساس اجبار می‌کند که باید موهایش را بکند و وقتی با موهایش بازی می‌کند و آنها را می‌کند، احساس آرامش پیدا می‌کند. البته این احساس آرامش موقت است چون بعد از مدتی جای خود را به شرم، نگرانی و ناراحتی می‌دهد که چرا این کاررا انجام دادم؟ متاسفانه گاهی کندن مو باعث می‌شود برخی نقاط سر خالی از مو شود که ظاهر نازیبایی هم به وجود می‌آورد. معمولا افراد دچار اختلال وسواس کندن مو، این کار را مخفیانه انجام می‌دهند نه در حضور دیگران و اضطراب‌های محیطی مثل امتحان، مشکلات خانوادگی، محیطی، اقتصادی و... آن را تشدید می‌کنند.

تریکوتیلومانیا 2 نوع است؛ یک نوع آن از دوران کودکی شروع می‌شود که معمولا زیاد اهمیتی ندارد و سریع‌تر هم بهبود می‌یابد و نوع دیگر آن که خیلی شایع است، در اواخر نوجوانی بروز می‌کند و در دخترها حدود 10 برابر پسرها شیوع دارد. شاید علت اینکه می‌گویند این اختلال در مردها کمتر دیده می‌شود، این باشد که آنها کمتر به پزشک مراجعه و بیشتر مشکلشان را مخفی می‌کنند.

اول روان‌پزشک، بعد متخصص پوست
بیشتر افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا به متخصصان پوست مراجعه می‌کنند و مدت‌ها تحت درمان قرار می‌گیرند ولی چون مشکل چیز دیگری است، هیچ بهبودی در وضعیت آنها مشاهده نمی‌شود. معمولا در این موارد متخصص پوست متوجه مشکل می‌شود و این بیماران را به روان‌پزشک ارجاع می‌دهد. درواقع درمان این اختلال، روان‌پزشکی- پوستی است؛ یعنی ابتدا بیمار باید به روان‌پزشک مراجعه کند و متخصص پوست هم برای بهتر شدن و رویش دوباره موها کمک می‌کند.

خوردن موها، انسداد روده ها
معمولا افراد دچار تریکوتیلومانیا علاوه بر این مشکل، دچار اختلال اضطرابی هستند یا شخصیت وسواسی دارند البته بعضی هم بدون اینکه اضطراب یا وسواس داشته باشند، موهایشان را می‌کنند. برخی مبتلایان به وسواس کندن مو، موهایشان را بعد از کندن، می‌خورند که ماندن این موها در دستگاه گوارش به مدت طولانی باعث مشکلاتی مثل انسداد روده هم می‌شود.

حتی در مواردی کار به جراحی می‌کشد تا پزشک بتواند توده موی غیرقابل هضم را از دستگاه گوارش خارج کند. برخی بیماران هم بعد از کندن موها، آنها را جمع و پنهان می‌کنند تا کسی متوجه این کارشان نشود. بیشتر این افراد مخفیانه به روان‌پزشک مراجعه و مشکلشان را از خانواده‌شان مخفی می‌کنند اما این کار باعث می‌شود اضطراب، نگرانی و شرمشان افزایش پیدا کند و همین اضطراب و تنش، اختلال را تشدید می‌کند. البته اطرافیان چنین بیمارانی در صورت اطلاع یافتن از مشکل، نباید مدام به آنها تذکر دهند «موهایت را نَکَن» چون باعث می‌شود این کار را مخفیانه انجام دهند و اوضاع بدتر می‌شود.

درمان تریکوتیلومانیا
همان‌طور که گفتم، خیلی از بیماران دچار تریکوتیلومانیا را متخصصان پوست به روان‌پزشک ارجاع می‌دهند. برخی از آنها هم خودشان مراجعه می‌کنند. درمان این بیماران بیشتر اوقات درمانی مشترک است؛ گاهی درمان دارویی و گاهی درمان افسردگی نیاز است. علاوه بر این، حتما روان‌درمانی هم لازم است تا اضطراب و نگرانی‌ بیمار بهبود یابد. روان‌پزشکان با رفتاردرمانی به بیماران دچار اختلال وسواس کندن مو یاد می‌دهند چگونه این عادت را ترک کنند.

این درمان‌های همراه هم تاثیر بسیار زیادی در رفع اختلال دارد. اما اگر کودک مبتلا به این اختلال باشد، معمولا آموزش به خانواده مبنی بر اینکه آن را جدی نگیرند و به آن اهمیت ندهند، آرامش دادن به کودک و آرام کردن فضا و محیط برای او بسیار کمک‌کننده است.

الو! موهایم را می کنم!
دختری جوان هستم که عادت کرده‌ام موهایم را مدام بکنم. به طوری که ناحیه‌ای از جلوی سرم کاملا خالی شده است. این کم شدن موها خیلی ناراحتم کرده ولی نمی‌توانم این عادت را ترک کنم و به محض اینکه از چیزی ناراحت یا دچار استرس می‌شوم، حتی گاهی وقتی مشکلی ندارم هم موهایم را می‌کنم. لطفا بگویید چه کنم؟

این خانم جوان باید بدانند درمان اختلال تریکوتیلومانیا ممکن است طولانی‌مدت باشد و حتی پس از مدتی بیماری عود کند. این ماهیت این بیماری است و نگران‌کننده نیست و باید اعتمادبه‌نفسشان را حفظ کنند. مراجعه به روان‌پزشک هم برایشان ضروری است. روان‌پزشک سعی می‌کند کمک کند بتوانند رفتارهایشان را کنترل کنند. مثلا ممکن است توصیه کند روسری سرشان کنند یا چیزی به ناحیه‌ای که مدام موهایش را می‌کنند، ببندند یا دستکش دست کنند و... تا این کار برایشان سخت‌تر شود.

یکی از تکنیک‌هایی که در این موارد به بیماران توصیه می‌شود، این است که مثلا اگر با دست راست موها را می‌کنند، سعی کنند این کار را حتما با دست چپ انجام دهند. چون هم این کار برایشان سخت‌تر می‌شود هم از حالت ناآگاهانه، به حالت آگاهانه درمی‌آید. یکی دیگر از روش‌ها، مشغول کردن دست‌ها با وسایلی مثل جاکلیدی، خودکار یا... است. درمان‌های شناختی هم به این منظور وجود دارد مثلا اینکه تعداد دفعاتی که موها را می‌کنند یادداشت کنند که روان‌پزشک اهداف خاصی را از آنها دنبال می‌کند.

مهم‌ترین فعالیتی که هم به این خانم و هم به تمام بیماران دچار تریکوتیلومانیا توصیه می‌شود، ورزش است زیرا تاثیر بسیاربسیار زیادی در کاهش این اختلال دارد.
منبع‌:‌هفته نامه زندگی مثبت