زندگینامه ام فروه بنت القاسم، مادر امام صادق (ع)

مجموعه: زندگینامه بزرگان دینی

زندگینامه ام فروه بنت القاسم، مادر امام صادق (ع)

زندگی نامه ام فروه، مادر امام صادق (ع) :

چکیده ای از زندگینامه ام فروه بنت القاسم :

نام و نام خانوادگی : فاطمه (یا قریبه) بنت القاسم بن محمد

کنیه : ام فروه و ام القاسم

اقوام معروف : امام باقر(ع) (شوهر)، امام صادق (ع) (فرزند)

محل اقامت : مدینه

محل دفن : قبرستان بقیع، مدینه

ام فروه، مادر امام صادق (علیه السلام) که بود ؟

فاطمه یا قریبه دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر و مادر امام صادق (علیه السلام) بود. او را با کنیه های ام فروه و ام القاسم می شناختند. مادرش اسماء بنت عبدالرحمن بن ابی بکر بود. بنابراین ابوبکر پدربزرگ مادری و پدری او بود. 

پدر ام فروه فقیه قاسم فرزند محمد بن ابی بکر بود، مه مورد اعتماد امام سجاد (ع) و یارانش بود و به فقیه اهل حجاز معروف بود. مادرش اسماء دختر عبدالرحمن بن ابی بکر بود . بنابراین ام فروه دو بار نوه ابوبکر، اولین خلیفه راشدین بود، بنابراین ابوبکر پدربزرگ مادری و پدری او بود. او پسر دیگری به نام عبدالله بن محمد باقر نیز داشت.

تولد ام فروه :

قاسم به دختر عموی خود، اسماء بنت عبد الرحمن، علاقه ی زیادی داشت. نجابت و نیکی اسما او را به یاد نیکی هایی که مادربزرگش، اسماء بنت عمیس، داشت می انداخت. با توجه به تمایل واضح دو خانواده به یکدیگر، به زودی مراسم خواستگاری برگزار شد و اسماء و قاسم ازدواج کردند. یکی از برکات این زندگی نورانی، تولد فرزندانی بود که هرکدام در نوع خود، خیر و برکتی را به همراه داشتند. اولین فرزند آن ها، یک دختر بود که آن را فاطمه نام گذاری کردند. بله، او همان ام فروه بود.

ازدواج با با امام باقر علیهم السلام :

امام سجاد (ع) فرزندان بسیاری داشتند و محمد بن علی، معروف به باقر، گل سر سبد آنان بود. مادر با فضیلت او به نام فاطمه بنت الحسن، شناخته شده به عنوان ام عبدالله، بود. او در مقام و منزلت بسیار برتری قرار داشت و به برخی از اسرار و علوم آل محمد (ص) و کراماتی دست یافته بود. هر روز که اسماء با دخترش فاطمه به حضور ام عبدالله می رسیدند، زیبایی و نجابت فاطمه ام عبدالله همه را مبهوت می کرد.

یک روز اسماء فهمید که در جمعیتی صحبت از خواستگاری خانواده امام باقر (ع) برای دخترشان به بیرون آمده است و همسرش با خوشحالی و رغبت کامل اینگونه پاسخ داده است: "اختیار دخترم در اختیار مولایمان، حضرت علی بن الحسین (ع) است." در نهایت، در یکی از روزهای خوشبخت، این ازدواج با برکت در مدینه برگزار شد. خانه های اهل مدینه، به ویژه خاندان بنی هاشم، در شادی و خوشحالی فروغ یافتند.

آشنایی با زندگینامه ام فروه

فرزندان ام فروه :

در هشتاد و سومین سال از هجرت پیامبر (ص)، و در بزرگداشت میلاد آن حضرت اولین فرزند پسر ام فروه به دنیا آمد لحظاتی بعد این مولود با برکت را  به جدش امام زین العابدین علیهم السلام و پدرش امام باقر علیهم السلام رساندند. امام درحالی که به صورت نیکوی مولود می نگرست زیر لب شکر و ثنای الهی می گفت ، او می دانست که این طفل همان دریای مواج علوم آل محمد صلی الله علیه و آله خواهد بود و همان کسی است که ششمین اختر نورافشان آسمان امامت وهدایت در وی متجلی خواهد گشت. روز بعد همه فهمیدند که امام باقر علیهم السلام نام فرزند را جعفر (رودخانه فیاض و نهر مواج) نهاده است.

فرزند دوم ام فروه عبد الله نام داشت. او بعد ها به مقامات معنوی فروانی نائل گشت و همواره از وی به عنوان انسان کامل یاد می شد. پسر او اسماعیل از یاران خاص عمویش صادق علیهم السلام محسوب می شد. و همچنین دختر عبد الله به دلیل شدت زهد و تقوی به ام خیر مشهور گردید. پایان عمر عبدالله بسیار دردناک بود، وی به نقل از شیخ مفید به دست یکی از حکام اموی به شهادت رسید.

دانش ام فروه :

او زنی قابل توجه در تاریخ اسلام است. او از جمله امامیه (زنان اهل بیت و اصحاب ائمه ) راویان حدیث و از امام علی بن حسین زین العابدین است 

برکات او :

ام فروه در عرفان مسلط بود و زنی فاضل و عالم و دارای تقوا و ترس از خدا بود. امام صادق (علیه السلام) درباره او می فرماید: مادرم از کسانی بود که ایمان و تقوا داشتند و کارهای شایسته انجام می دادند و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.

محمد بن یحیی با استناد به منابع خود نقل می کند که عبدالله گفت: دیدم ام فروه چگونه با لباس نامحسوس دور کعبه طواف می کند و با دست چپش سنگ سیاه را لمس می کند. او نیز در حال طواف کعبه بود به او گفت: ای بنده خدا تو سنت اسلامی را نادرست انجام می دهی. ام فروه به او گفت : ما به علم تو نیازی نداریم.

برقی او را از ناقلان امام صادق (علیه السلام) می داند. علامه مامقانی نیز از او به عنوان یکی از زنان ناقل احادیث یاد کرده است. پس از نقل حديثى در مورد او مى نويسد: «در اين حديث مى توانم بگويم كه ثقه بودن ام فروه را ثابت مى كند، زيرا او زنى پرهيزكار بود كه در تمام عمرش كارهاى شايسته انجام مى داد، از اين رو، او را ثقيلى مى دانم.»

مسعودی می نویسد: «او یکی از پرهیزگارترین زنان عصر خود بود و از علی بن الحسین (ع) روایاتی نقل کرده است. او همچنین روایاتی از امام محمد بن علی باقر (ع) دارد. و امام جعفربن محمدصادق (ع) روایاتی از ایشان نقل کرده است.

امام صادق (علیه السلام) می فرماید که مادرش از پدرش نقل می کند که می فرماید: ای ام فروه، همانا من هر روز هزار مرتبه برای کسانی از پیروان خود که مرتکب گناه می شوند، از خدا می خواهم. با مصیبت هایی که به ما می رسد با علم به این که ثواب فراوانی خواهیم داشت، اما آنها بدون داشتن این علم صبر می کنند».

محل دفن ام فروه بنت القاسم :

وی در قبرستان بقیع در کنار فرزندش امام صادق (ع) و امام باقر (ع)، امام زین العابدین (ع)، امام حسن (ع) و مادرش اسماء بنت عبدالرحمن بن ابی بکر دفن شده است. اما محل دقیق قبر مشخص نیست.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته