در قانون مدنی منظور از عسر و حرج چیست؟

مجموعه: نکات و قوانین حقوقی

قانون عسر و حرج

عسر و حرج چیست؟ شرایط عسر و حرج

واژه عربی عسر و خرج به معنی مشقت و سختی یا تنگی و ذیقه است.  

از واژه عسر حرج در مسائل فقهی زیادی استفاده شده مثلا برای مواردی از جمله روزه گرفتن فرد بیمار که باعث ایجاد سختی و مشقت برای او می شود استفاده شده است ولی در قوانین مدنی منظور از عسر و حرج شرایطی است که زن با استفاده از آن میتواند درخواست طلاق بدهد و از دادگاه رای طلاق بگیرد. 

اغلب زوج هایی که اقدام به طلاق میکنند از ماده قانونی مربوط به عسر و حرج استفاده می کنند. البته قبل از اطلاع دادن به شوهر برای طلاق به دلیل عسر و حرج باید در این مورد با وکیل طلاق که این گونه پرونده ها را پیگیری می کند مشورت کنید تا بتوانید شواهد و دلایل محکمه پسند برای دادگاهتان تهیه نمایید در غیر اینصورت ممکن است شوهرتان اقدام متقابلی انجام دهد و مانع از رسیدن شما به حق وکالت طلاق شود. 

عسر و حرج یعنی چه

عسر و حرج چیست؟

در ماده 11 30 قانون مدنی اصل عصر و حرج اینگونه بیان شده است: 

وضعیت و شرایطی که برای زوجه در زندگی مشترک پیش آمده و با سختی و مشقت زیاد همراه است که ادامه زندگی مشترک با زوج برایش امکان پذیر نیست بنابراین زن میتواند با اتکا به یک یا چند مورد نمونه تمثیلی سوء معاشرت مرد ، دادخواست طلاقش را به دادگاه ارائه دهد و در صورت اثبات طلاق بگیرد. 

عسر و حرج برای درخواست طلاق

بر اساس قوانین ایران حق طلاق جزو متعلق به مرد است و اوست که میتوانید تصمیم به طلاق بگیرد. یکی از مواردی که در آن قانون گذار حق طلاق را به زن می دهد عسر و حرج است که به زوجه حق دادخواست طلاق از دادگاه را می دهد. 

مصادسق تمثیلی عسر و حرج که زن به واسطه آنها میتواند درخواست طلاق بدهد عبارتند از:

- ترک خانه و خانواده توسط شوهر به مدت 6 ماه متوالی یا 9 ماه متناوب در یک سال بدون عذر موجه ( مثلا تحت شرایط کاری یا بیماری ، عذر موجه محسوب می شود . )

- اعتیاد شوهر به مشروبات الکلی و مود مخدر و امتناع از درمان و ترک اعتیاد و عدم توجه به تذکرات پزشک معالج . 

- محکومیت مرد به حبس بیش از 5 سال

- فحاشی مرد ، ضرب و جرح و هر گونه سو رفتار مرد که خارج از عرف باشد و به صورت مستمر انجام شود. 

- ابتلا به بیماری های روانی یا جسمی صعب العلاج که زندگی زن را تحت تاثیر قرار دهد و در روند زدگی عادل خللی ایجاد نماید. 

- البته سایر مواردی که ممکن است در این مقاله به آن اشاره نشده باشد وجود دارد که زن بتواند برای طلاق به آنها اشاره نماید و در دادگاه مورد قبول قاضی واقع شود بنابراین قبل از هر گونه تهدید به طلاق یا اقدام برای طلاق باید از نظر قانونی این موضوع را با وکیلی که پرونده های طلاق را بر عهده می گیرد و تجربه کافی از نظر قانونی دارد ، مشورت نمایید. 

اثبات عسر و حرج

اثبات عسر و حرج در دادگاه

مهمترین نکته برای طلاق به دلیل عسر و حرج ، اثبات ادعا در دادگاه است ، زوجه علاوه بر طرح دادخواست باید بتواند ادعای خود را با دلایل محکمه پسند در دادگاه اثبات نماید. 

مثلا برای اعتیاد شوهر باید سابقه بستری در کمپ های اعتیاد  یا استشهاد محلی و جواب آزمایشگاهی برای اثبات اعتیاد شوهر داشته باشد. 

در صورت ضرب و جرح باید بلافاصله و در کمترین زمان ممکن به پزشک قانونی مراجعه نموده و تاییدیه پزشک قانونی را در دادگاه همراه داشته باشد. حتی گاهی وجود آثار کتک خوردن روی صورت و دست و پای زن که قابل دیدن باشد برای قاضی کفایت میکند. 

حضانت فرزندان در طلاق به دلیل عسر و حرج

براساس قانون حضانت فرزند دختر و پسر تا 7 سالگی با مادر است و بعد از آن برای دختر تا 9 سالگی و برای پسر تا 15 سالگی بر عهده پدر است و بعد از این سن فرزند میتواند تصمیم بگیرد با کدام یک از والدین زندگی کند. 

در صورتی که برای دادگاه محرز شود که نگهداری پدر از فرزندان باعث ایجاد صدمه روحی و جسمی خواهد شد ، حضانت فرزند با سن بیش از 7 سال را به مادر می دهد. 

در طلاق به دلیل عصر و حرج از آنها که معمولا پدران افراد مسئولیت پذیری نیستند ، حضانت فرزند بر عهده مادر قرار می گیرد مگر در موارد نادر که صلاحیت مرد تایید شود یا زن نخواهد مسئولیت فرزند را قبول کند. گاهی اوقات هم حضانت به پدربزرگ پدری واگذار می شود. 

در صورت اثبات عسر و حرج در دادگاه ، زوجه میتوانید بدون رضایت زوج یا حتی بدون حضور او بنا بر دستور قضایی طلاق خود را در دفاتر اسناد رسمی ثبت نماید. 

باید به این نکته توجه داشته باشید که طلاق به دلیل عسر و حرج به عنوان طلاق بائن شناخته میشود و امکان رجوع بعد از طلاق وجود نخواهد داشت. 

گردآوری : بخش علمی و آموزشی بیتوته