تأثیر دکل‌های مخابراتی بر بارداری و سلامت جنین

مجموعه: گزارشهای علمی

آیا امواج این دکل‌ها می‌توانند برای جنین خطرناک باشند؟ آیا قرار گرفتن در نزدیکی یک دکل، احتمال سقط یا ناهنجاری جنینی را افزایش می‌دهد؟برای پاسخ دقیق به این پرسش‌ها، باید از نگاه علمی و مبتنی بر شواهد به موضوع نگاه کنیم.

دکل مخابراتی چه نوع امواجی منتشر می‌کند؟

دکل‌های تلفن همراه برای انتقال داده و برقراری تماس، از امواج رادیوفراکانس ( RF)   استفاده  می‌کنند. این امواج، برخلاف پرتوهای یونیزان مثل اشعه ایکس یا گاما، توانایی شکستن پیوندهای مولکولی و آسیب مستقیم به DNA را ندارند. شدت میدان الکترومغناطیسی با مجذور فاصله کاهش می‌یابد (قانون ۱/(  r². یعنی فاصله‌ی دو یا سه متری از منبع تابش می‌تواند شدت پرتو را تا ده‌ها برابر کاهش دهد. به همین دلیل، در بیشتر مناطق مسکونی حتی نزدیک دکل، میزان پرتو کمتر از یک درصد حد مجاز تعیین‌شده توسط ICNIRP است.

اما پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در شرایط خاص، قرار گرفتن طولانی‌مدت در میدان الکترومغناطیسی (EMF) ممکن است باعث استرس اکسیداتیو، التهاب سلولی یا اختلال در عملکرد غشای سلولی شود. در دوران بارداری، این احتمال به‌دلیل حساسیت بافت‌های در حال رشد جنین، اهمیت بیشتری دارد. براساس مقاله ی منتشرشده توسط تبریز دکل فاصله استاندارد دکل مخابراتی تا منازل مسکونی در جدولی کامل مشخص شده است.

یافته‌های علمی دربارۀ اثر امواج بر بارداری

پژوهش‌های متعددی در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند اثر امواج الکترومغناطیسی را بر بارداری و رشد جنین بررسی کنند. هرچند نتایج هنوز قطعی نیست، اما مرور مطالعات انسانی و حیوانی دیدی روشن‌تر از میزان خطر و ضرورت رعایت احتیاط به ما می‌دهد.

۱. شواهد انسانی

در پژوهش‌های انسانی، نتایج متفاوتی به‌دست آمده است. مطالعه‌ای در ایران (۲۰۲۵) نشان داد مادرانی که در دوران بارداری بیش از چند ساعت در روز از تلفن همراه استفاده می‌کردند، با احتمال کمی بیشتر در معرض خطر سقط جنین یا کاهش وزن نوزاد بودند.این اثر، هرچند کوچک، از نظر آماری معنادار گزارش شد و احتمالاً به دلیل افزایش دمای بافتی و استرس اکسیداتیو ناشی از تماس مستقیم با دستگاه بوده است.

در مقابل، مطالعات وسیع‌تر در کشورهای اروپایی، مانند تحقیق بزرگ دانشگاه آکسفورد، هیچ ارتباط معنی‌داری میان فاصله‌ی منزل تا دکل مخابراتی و افزایش خطر سقط یا ناهنجاری‌های مادرزادی پیدا نکرده‌اند.

بنابراین می‌توان گفت تماس مستقیم و طولانی با موبایل یا مودم بی‌سیم خطر بالقوه‌ی بیشتری دارد تا زندگی در نزدیکی دکل‌های استاندارد.

۲. شواهد حیوانی و آزمایشگاهی

در مدل‌های حیوانی (به‌ویژه موش‌های باردار)، قرارگیری جنین در معرض امواج مشابه وای‌فای یا موبایل با تغییراتی در ساختار مغز، هیپوکامپ و مسیرهای عصبی مرتبط با حافظه همراه بوده است.

این حیوانات پس از تولد، رفتارهایی شبیه اضطراب و بیش‌فعالی نشان دادند که شباهت زیادی به الگوهای ADHD در انسان دارد.با این حال، باید توجه داشت که شدت امواج در این آزمایش‌ها بسیار بالاتر از میزان واقعی در محیط‌های شهری بوده و بنابراین نمی‌توان نتایج را به‌طور مستقیم به انسان تعمیم داد.

آیا دکل‌های مخابراتی می‌توانند باعث سقط جنین شوند؟

تحقیقی از مرکز Kaiser Permanente در آمریکا (۲۰۱۷) نشان داد زنانی که در دوران بارداری در محیط‌هایی با سطح بالای میدان مغناطیسی زندگی می‌کردند، تا سه برابر بیشتر از دیگران در معرض خطر سقط قرار داشتند.

با این حال، هیچ مطالعه‌ای تاکنون نتوانسته به‌طور قطعی ثابت کند که دکل‌های مخابراتی به‌تنهایی عامل چنین خطری هستند. بنابراین، کارشناسان توصیه می‌کنند به‌جای ترس بی‌اساس، بر کاهش تماس غیرضروری تمرکز کنیم.

بررسی علمی تأثیر امواج تلفن همراه و دکل‌ها بر سلامت جنین

در دوران بارداری، بدن مادر و جنین در هماهنگی کامل برای رشد سلولی، تقسیم بافت‌ها و شکل‌گیری سیستم عصبی عمل می‌کنند. در چنین مرحله حساسی، هر عامل محیطی ، از جمله میدان‌های الکترومغناطیسی حاصل از دکل‌های مخابراتی، تلفن‌های همراه یا وای‌فای ، می‌تواند در روند رشد جنین نقش داشته باشد.

اگرچه تاکنون شواهد قطعی از آسیب مستقیم این امواج به جنین انسان وجود ندارد، اما پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد تماس مداوم یا شدید با منابع تابش رادیوفراکانس ممکن است بر رشد مغزی، وزن هنگام تولد و عملکردهای عصبی تأثیرگذار باشد.

برخی مطالعات گزارش کرده‌اند که مواجهه زیاد با امواج رادیویی می‌تواند با موارد زیر همراه باشد:

• افزایش خفیف خطر سقط جنین

• احتمال وزن کم هنگام تولد

• تغییرات جزئی در رشد حرکتی یا عصبی نوزاد

با این حال، سازمان‌های بین‌المللی از جمله WHO و ICNIRP اعلام کرده‌اند که هیچ شواهد قطعی مبنی بر اثرات خطرناک دکل‌های مخابراتی بر بارداری وجود ندارد.

چطور می‌توان میزان تماس با امواج را کاهش داد؟

هرچند میزان تشعشع دکل‌های مخابراتی معمولاً بسیار کمتر از حد مجاز جهانی است، اما رعایت اصول احتیاط در دوران بارداری می‌تواند به کاهش هرگونه ریسک احتمالی کمک کند.با چند تغییر ساده در سبک زندگی، می‌توان تماس روزانه با امواج الکترومغناطیسی را به حداقل رساند و محیطی ایمن‌تر برای مادر و جنین فراهم کرد. برای مثال، مادری که در دوران بارداری به‌صورت روزانه از لپ‌تاپ برای کار استفاده می‌کند، می‌تواند با قراردادن میز لپ‌تاپ و استفاده از ماوس بی‌سیم، فاصله‌ی تابش را به‌راحتی افزایش دهد. یا در منازل کوچک، نصب مودم وای‌فای در نقطه‌ای مرکزی و مرتفع، شدت سیگنال را بهینه کرده و در عین حال تماس مستقیم با بدن را کاهش می‌دهد.

برای اطمینان بیشتر، رعایت چند اقدام ساده توصیه می‌شود:

• تلفن همراه را روی بدن یا کنار شکم قرار ندهید.

• مودم وای‌فای را هنگام خواب خاموش کنید.

• هنگام مکالمه، از هدست سیمی یا حالت اسپیکر استفاده کنید.

• لپ‌تاپ را روی پا یا شکم نگذارید.

• اگر منزل در نزدیکی دکل قرار دارد، پنجره‌ی روبه‌دکل را با پرده یا فیلتر فلزی پوشش دهید.

برای مطالعه بیشتر در این زمینه می توانید مقاله ای که در تبریز دکل با عنوان 5 روش علمی برای جلوگیری از امواج دکل‌های مخابراتی منتشر شده است را مطالعه کنید.

نقش آموزش و آگاهی در کاهش نگرانی از امواج دکل‌ها

آشنایی مادران باردار با ماهیت امواج و استانداردهای بین‌المللی تابش، نقش مهمی در کاهش اضطراب و استرس دوران بارداری دارد. سازمان‌های سلامت جهانی توصیه می‌کنند به جای ترس از دکل‌ها، تمرکز بر سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب و کاهش تماس مستقیم با دستگاه‌های بی‌سیم باشد.

جمع‌ بندی مطالبی که تا الان خوانده اید : 

شواهد فعلی نشان می‌دهد که در شرایط نرمال شهری، دکل‌های مخابراتی استاندارد تهدید مستقیمی برای سلامت بارداری ایجاد نمی‌کنند. با این حال، چون رشد جنین فرایندی حساس است، رعایت اصول احتیاطی و کاهش تماس غیرضروری با امواج بی‌سیم اقدامی منطقی است.اطلاع‌رسانی علمی، کاهش اضطراب مادران و رعایت استانداردهای نصب دکل‌ ها می‌تواند سلامت خانواده‌ها را تضمین کند.