مسئله چیست؟ مراحل، فرآیند و تکنیک های حل مسئله



مسئله چیست, هنر حل مسئله, مهارتهای مسئله یابی و تصمیم گیری

مسئله چیست

 

مهارت های حل مسئله چیست؟ تعاریف و مثالها 

همه ما هر روز و هر لحظه درگیر مسئله های مختلف هستیم و شاید حتی به فکرمان نرسد که از خودمان بپرسیم که مسئله چیست یا به چه چیزی مسئله می گویند ، حتی در پاسخ به این سوالات تعریف مشخصی نداریم. با این که هر روز درگیر مسائل کوچک و بزرگی می شویم ولی هنوز تعریف درستی از مسئله نداریم. در این مطلب از بیتوته شما را با تعریف مسئله آشنا می کنیم.

ما هیچ راه فراری از مسئله های کوچک و بزرگ زندگیمان نداریم و قبل از این که به بحران تبدیل شوند باید آنها را حل کنیم. مهارت حل مسئله و تکنیک های حل مسئله می تواند بر کیفیت زندگی و کسب و کار افراد تاثیر بگذارد ولی قبل از آن باید با مفهوم مسئله به درستی آشنا شوید.

 

البته همه مسائل از یک جنس نیستند و برخی دقیق تر تعریف شده اند  و برخی مبهم هستند. اغلب مسائل به این دلیل حل نمی شوند که صورت آنها به درستی تعریف نشده است بنابراین نمی توانید مسیر مناسبی برای رسیدن به مقصد پیدا کنید. 

 

گاهی اوقات هم هنوز از وضعیت فعلی یا وضعیت مطلوب اطلاعی ندارید و در مرحله تعریف یا تشخیص مسئله هستید. بهترین سن برای آموزش مهارت حل مسئله ، دوران کودکی است که فرد به مدرسه می رود ، آموزش مهارت حل مسئله در دانش آموزان اهمیت بسیار زیادی دارد.

 

مسئله چیست؟

زمانی که وضعیت فعلی خود را میشناسید و می دانید که وضعیت مطلوب و هدف شما چیست ولی نمی دانید که از چه مسیری وضعیت فعلی را به وضعیت مطلوب برسانید با یک مسئله روبرو هستید.

البته خیلی چیزهایی که در حالت عادی در درس ریاضی به عنوان مسئله می شناسید ، از حوزه مهارت حل مسئله خارج می شود چرا که در این تمرین ها نقطه آغاز و مسیر را می دانیم و فقط سعی میکنم پاسخ را محاسبه نمایید. 

 

چند مثال برای این که بهتر متوجه شوید مسئله چیست :

انگیزه همکاران بسیار کم است و میخواهید انگیزه آن ها را افزایش دهید. 

تا امروز توانسته اید سهم بازار قابل توجهی در جنوب کشور بدست آورید و حالا تصمیم دارید حوزه فعالیت خود را به کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس گسترش بدهید.

ترافیک وب سایتتان کم است و میخواهید در 3 ماه آینده بازدیدها را 10 برابر کنید. 

 

حل مسئله چیست؟

حل مسئله پیدا کردن علت های احتمالی مسئله و برنامه ریزی و تلاش برای حل کردن آن است. حل مسئله یک مهارت است که بوسیله آن میتوانیم مشکلات زندگی را کنترل کنیم و راه رسیدن به موفقیت را هموارتر کنیم. 

 

همه افراد در زندگی و محل کار بخش زیادی از زمانشان را صرف حل انواع مسئله می کنند. بعضی از این مسائل کوچک است و به راحتی توسط خود فرد حل می شود ولی برخی دیگر پیچیده و چالش برانگیزند و برای حل آن ها نیاز به همکاری ، خلاقیت و تلاش قابل توجه دارید. 

 

انواع مسئله ای که در زندگی با آنها روبرو می شوید تا حد زیادی به مسئولیت و سازمانی که در ان مشغولید وابسته است. مثلا :

مدیر یک شرکت خدماتی ، روزش را با حل انواع مسئله کارکنان ، شکایات مشتریان و رفع مشکلات و تجهیزات شرکت می گذراند. 

یک طراح هواپیما با مسائل آیرودینامیک و علت کار نکردن سیستم جدید روبرو است. 

یک سیاستمدار با مسائل نژادپرستی و تغییرات آب و هوا روبرو ست. 

با توسعه یک سری مهارت های حل مسئله و اعتماد به نفس ، هر کسی میتواند توانایی خودش را برای حل مسئله افزایش دهد. 

 

چهار قدم اصلی برای حل مسئله عبارتند از :

- کشف مسئله و علل بروز آن

- تعیین راه حل های احتمالی

- ارزیابی راه حل ها و انتخاب راه حل برتر

- اجرای راه حل و بازبینی

 

مراحل حل مسئله 

برای این که بتوانید با مسائل پیش رویتان به درستی برخورد کنید و به درک درستی از میزان پیچیدگی آن ها برسید و راه حل های درستی برایشان ارائه دهید باید قدم به قدم و با دقت  پیش بروید. 

 

تعریف مسئله 

اولین قدم برای حل مسئله این است که مسئله را به درستی درک کنیم و مطمئن شویم که با یک مسئله واقعی سر و کار داریم نه با علایم آن . مثلا زمانی که عملکرد کارکنان بخشی از شرکت غیر استاندارد باشد ، ابتدا با خودتان فکر میکنید که مشکل مربوط به افراد شاغل در آن بخش است ولی اگر کمی عمیق تر نگاه کنید به احتمال زیاد مشکل از کمبود آموزش یا حجم کاری بیش از حدشاغلان آن بخش است.

 

حال با پرسیدن سوالات درست از خودمان میتوانیم ریشه اصلی مشکل را پیدا کنیم و متوجه شویم چه مسئله ای در حال وقوع است. باید از زوایای مختلف به موضوع نگاه کنیم تا از عجله و راه حل های کوته فکرانه مصون بمانیم. 

 

مسئله چیست, هنر حل مسئله, مراحل حل مسئله

مراحل حل مسئله 

 

درک میزان پیچیدگی مسئله 

 بعد از تعریف مسئله باید بتوانیم میزان پیچیدگی آن را درک کنیم و موضوعات مرتبط باهم در ایجاد مشکل را پیدا کنیم. برای ساده تر شدن پیچیدگی اوضاع درهم و برهم میتوانید از رسم دیاگرام ها برای سازماندهی نحوه وابستگی اطلاعات با مضامین مشترک استفاده کنید تا بهتر روابط بین آن ها را درک کنید.

 

در کنار آن برای درک پیچیدگی مشکل میتوانید دیاگرام علت و معلولی رسم کنید تا به درک کاملی از علت های ایجاد مشکل اصلی خود پیدا کنید. معمولا در اولین برخورد با یک مسئله فکر میکنیم که مشکل ایجاد شده فقط یک مسئله واحد است ولی اغلب اوقات مجموعه ای از مشکلات وابسته به هم منجر به بروز مسئله بزرگتر می شوند. بنابراین نیاز است که مشکل خود را به بخش های کوچک تر که قابل کنترل تر هستند تقسیم کنیم. 

 

ابزارهای عمومی حل مسئله 

بعد از تعریف مسئله و شناخت پیچیدگی های آن میتوانیم چندین راه حل ممکن را ایجاد نماییم و بهترین آن ها را انتخاب کنیم و آن را عملی نماییم. برای حل مسئله میتوانیم از سبک های مختلفی استفاده کنیم روش های عمومی حل مسئله عبارتند از : 

 

مجادله سازنده : مجادله سازنده راهی برای گسترش دیدگاه های مختلف و انرژی  بخشیدن به بحث های  لازم برای حل مسئله است. 

 

استدلال استقرایی : استفاده حداکثری از دانش افراد که میتواند فرایند پیدا کردن راه حل مسئله را تسریع نماید. 

 

تجزیه و تحلیل معنی مسئله : میتواند وضوح بیشتری به مسئله بدهد و روند پیاده سازی متفکرانه راه حل مسئله را آغاز کند. 

 

رویکرد سیمپلکس : رویکرد سیملکس یکی از ابزارهای اختصاصی حل مسئله است ، برای برخی مشکلات خاصل پیچیده یا محل باید از فرایندهای اختصاصی حل مسئله استفاده کرد.

 

در هفت مرحله انجام می شود از جمله: 

مشکل یابی ، حقیقت یابی ، تعریف مسئله ، ایده یابی ، انتخاب و ارزیابی ، تعریف مسئله ف ایده یابی ، انتخاب و ارزیابی ، برنامه ریزی و اقدام . این مراحل بر اساس چهار مرحله بالا انجام می شوند. چرخه درک مشکل و حل آن را ایجاد میکنند و سازمان را به طور مداوم بهبود می دهند. 

 

علت ناتوان بودن در حل مسئله 

اشتباه گرفتن نشانه ها با عوامل ایجاد مشکل 

عجله داشتن و جست جوی راه حل های سریع

تصمیم گرفتن بر اساس اولین نتیجه گیری

تکیه بیش از اندازه بر علم خود 

عدم استفاده از تفکر منطقی ، خلاقیت و ایده پردازی  

 

مسئله چیست, هنر حل مسئله, تکنیک های حل مسئله

تکنیک های حل مسئله  

 

تکنیک های مهارت حل مسئله 

1 - نگرش مثبت : مشکل پیش آمده را ، قابل حل و فرصتی برای پیشرفت و ترقی بدانید تا بتوانید با انگیزه و اعتماد به نفس بیشتر برای حل آن اقدام کنید.

 

2 - مدیریت تفکرات منفی : برای پیشگیری از گرفتن تصمیم های نادرست و احساسی ، افکار منفی را روی یک کاغذ یادداشت کنید و میزان صحت آنها را بررسی کنید. 

 

3 – استفاده از خلاقیت : اغلب اوقات راه حل های قدیمی به کارتان نمی اید ، بهتر است از خلاقیت و ایده های جدید برای حل مشکلتان استفاده کنید. 

 

4 – پذیرش اشتباهات : تا زمانی  که اشتباهاتتان را نپذیرید نمی توانید پیشرفت کنید. پذیرش اشتباهات ، آنها را تبدیل به تجربیات ارزشمند برای حل بهتر مسائل پیش رو می کند.

 

5 – پرسیدن سوالات مختلف : از خودتان سوالات مختلفی بپرسید تا بتوانید راه حل های مختلفی برای حل مساله پیدا کنید و تصمیم درست تری بگیرید.

 

6 – نترسید : اگر از امتحان کردن راه حل های جدید و متفاوت بترسید نمی توانید برای حل مسئله تصمیم درستی بگیرید. 

 

7 – انتخاب الگوی صحیح : از تجربیات افراد برتر در زمینه کسب و کار و مسائلتان استفاده کنید. 

 

8 – مشورت کردن : از افرد آگاه مشورت بگیرید.

 

9 – پلن دوم و سوم : همیشه راه حل های جایگزین  داشته باشید تا در صورت شکست پلن اول از آن ها استفاده کنید.

 

مسئله چیست, هنر حل مسئله, مهارت حل مسئله

مهارت حل مسئله 

 

10 – امیدوار باشید : اگر اولین یا دومین راه حلتان برای حل مسئله مناسب نبود ، امیدتان را از دست ندهید و به دنبال پیدا کردن راه های جدید باشید. 

 

11 – متعهد باشید : در صورتی که راه حلتان به نتیجه رسید تا انتها همه تعهداتتان را به انجام برسانید.

 

12 – کمک بگیرید : ممکن است به تنهایی از پس مشکلاتتان بر نیایید. غرور در این موارد میتواند منجر به شکستتان شود بنابراین در صورت نیاز از دیگران کمک بگیرید.

 

13 – با اهداف کوتاه مدت شروع کنید : برای این که در مسیر رسیدن به هدف کم نیاورید و انگیزه تان از بین نرود اهداف کوتاه مدت برای خودتان  تعریف کنید و قدم به قدم جلو بروید. 

 

14 – مطالعه کنید : با مطالعه در زمینه های مختلف ذهنتان برای یادگیری و یافتن روش های متفاوت حل مسئله روشن تر می شود. 

 

15 – پرسشگر باشید : مهارت پرسشگری را در خود پرورش دهید. زمانی که سوالی برایتان ایجاد می شود بدون  خجالت از افراد با تجربه و موفق در آن زمینه بپرسید. به یک نفر اکتفا نکنید ، از کنار هم گذاشتن تجربیات مختلف میتواند نتیجه گیری بهتری داشته باشید.

 

16 – واقع بینی : رویایی فکر نکنید و راه حل های واقع بینانه برای حل مسئله پیدا کنید.

 

17 – زود قضاوت نکنید : گاهی اوقات احمقانه ترین راه حل ها میتوانند مناسب ترین ها باشند و نباید زود قضاوت کنید و همه راه حل ها را به خوبی بسنجید. 

 

18 – صبور باشید : برای رسیدن به راه حل مناسب عجله نکنید ، در طول مسیری که می روید فکرتان بازتر شده و متوجه اشتباهات افکار قبلیتان خواهید شد.

 

گردآوری : بخش علمی و آموزشی بیتوته

 

کالا ها و خدمات منتخب

    تازه های علمی(زندگینامه دانشمندان، گیاهان،حیوانات، گزارش علمی، آیا می دانید؟،رشته های تحصیلی و...)

      ----------------        سیــاست و اقتصــاد با بیتوتــــه      ------------------

      ----------------        همچنین در بیتوته بخوانید       -----------------------