اعتراض ثالث چیست و چه قوانینی دارد؟

مجموعه: نکات و قوانین حقوقی

اعتراض ثالث چیست و چه قوانینی دارد؟

آشنایی با قوانین اعتراض ثالث

اعتراض ثالث چیست؟

اعتراض ثالث زمانی مطرح می شود که شخصی در جریان یک دادرسی به ‌صورت قانونی قرار نگیرد و به‌عنوان طرفین دعوا نیز به جلسات رسیدگی دعوت نشده باشد؛ اما رأی یا تصمیم دادگاه به نحوی به حقوق او خلل وارد نماید.

با پیش بینی این روش در قانون آیین داد رسی مدنی و قانون اجرای احکام و سایر قوانین و مقررات متفرقه مثل آیین نامه اجرایی ماده 50 قانون تأمین اجتماعی و آیین نامه اجرای مفاد اسناد لازم الاجرا به ادعای کسانی که از تصمیمات مأخوذه و آراء صادره در مورد دیگران متضرر می شوند از این طریق رسیدگی خواهد شد.

انواع اعتراض ثالث

براساس قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای اعتراض ثالث به دو قسم تقسیم می شود:

1. اعتراض ثالث اصلی

در صورتی است که رأی از دادگاه یا داوری صادر شده و شخصی که به عنوان یکی از طرفین دعوا، در دعوا دخالت نداشته و رأی صادره را مخل حقوق خود می داند، به رأی صادره اعتراض می کند.

در اصل :

اعتراض ثالث اصلي عبارت است از اعتراضي كه ابتدا از طرف شخص ثالث صورت گرفته باشد.

اعتراض اصلی باید به موجب دادخواست و به طرفیت محکوم له و محکوم علیه رای مورد اعتراض باشد.

این دادخواست به دادگاهی تقدیم می شود که رای قطعی معترض علیه را صادر کرده است.

شرایط اعتراض ثالث اصلی:

دعوای اعتراض ثالث اصلی زمانی مطرح می‌شود که شخص ثالثی از صدور رأیی که به حقوق او خلل وارد می‌کند در هنگام اجرا یا قبل از آن به هر طریقی مطلع شود و درصدد اعتراض به آن برآید. در این صورت اعتراض ثالث اصلی برابر ماده 420 قانون آیین دادرسی مدنی بایستی شرایط ذیل را داشته باشد:

– لزوم تقدیم دادخواست جهت اعتراض؛

– خوانده اعتراض ثالث بایستی محکوم‌له و محکوم‌علیه هر دو باشد؛

– ترتیب رسیدگی به این اعتراض مانند دادرسی نخستین خواهد بود؛

– دادگاه صالح به رسیدگی، دادگاه صادرکننده رأی قطعی است.

– اعتراض ثالث طاری

2. اعتراض ثالث طاری

در صورتی است که به هنگام رسیدگی به دعوایی، رأی صادره از مرجع دیگر به عنوان دلیل اثبات ادعا از سوی یکی از طرفین ارائه می شود. طرفی که رأی را به عنوان دلیل ارائه کرده است در رأی صادره پیشین، طرف دعوای اعتراض ثالث بوده است. طرف دیگر دعوای مطروحه که رأی ارائه شده را مخل حقوق خود می داند، به عنوان ثالث به رأی صادره اعتراض می کند.

اعتراض طاری در دادگاهی که دعوا در آن مطرح است بدون تقدیم دادخواست به عمل خواهد آمد، ولی اگر درجه دادگاه پایین تر از دادگاهی باشد که رای معترض عنه را صادر کرده، معترض دادخواست خود را به دادگاهی که رای را صادر کرده است تقدیم می نماید و موافق اصول، در آن دادگاه رسیدگی خواهد شد.

درصورت وصول اعتراض طاری از طرف شخص ثالث چنانچه دادگاه تشخیص دهد حکمی که درخصوص اعتراض یادشده صادر می شود موثر در اصل دعوا خواهد بود، تاحصول نتیجه اعتراض، رسیدگی به دعوا را به تاخیر می اندازد. در غیر این صورت به دعوای اصلی رسیدگی کرده رای می دهد و اگر رسیدگی به اعتراض برابر ماده با دادگاه دیگری باشد به مدت بیست روز به اعتراض کننده مهلت داده می شود که دادخواست خود را به دادگاه مربوط تقدیم نماید.

چنانچه در مهلت مقرر اقدام نکند دادگاه رسیدگی به دعوا را ادامه خواهد داد.

اعتراض شخص ثالث

دعوای اعتراض شخص ثالث

این طریق شکایت، تنها روشی است که اشخاص ثالث می توانند به حکم دادگاه اعتراض کنند. لذا اشخاص ثالث، یعنی شخصی که جزء طرفین دعوا نیست، نمی تواند از سایر روش های اعتراض به حکم دادگاه یعنی واخواهی، تجدیدنظر، فرجام خواهی و اعاده دادرسی اقدام به اعتراض نسبت به حکم دادگاه کند. مثلا فرض کنید شخص الف علیه شخص ب دعوای تحویل مالی را اقامه می کند و شخص ب محکوم به تحویل آن به شخص الف می شود . در این حالت ، شخص ج بعنوان شخص ثالث، می تواند با ادعای مالکیت نسبت به آن مال به رأی صادر شده از دادگاه، دعوای اعتراض شخص ثالث اقامه کند.

چه کسانی می توانند دادخواست اعتراض ثالث تقدیم دادگاه نمایند؟

طبق ماده 417 قانون آیین دادرسی مدنی هر شخصی که به که به حقوق او خللی وارد شود که به عنوان اصحاب دعوا حضور نداشته است ، می تواند اعتراض ثالث کند.

"اگر در خصوص دعوایی رأیی صادر شود که به حقوق اشخاص ثالث خللی وارد آورد و آن شخص یا نماینده او در دادرسی که منتهی به رای شده است به عنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشد، می تواند نسبت به آن رای اعتراض نماید."

بنابراین :

1- شخص ثالث که در دادرسی حضور نداشته است، باید ذی نفع در دعوا باشد؛ یعنی بر اساس حکم صادر شده به حقوق او خلل وارد شده باشد.

2- اعتراض باید به طرفیت محکوم له و محکوم علیه رای مورد اعتراض باشد، بدین معنا که معترض ثالث، خواهان و محکوم له و محکوم علیه دعوای اصلی خواندگان می باشند.

شرایط اعتراض ثالث

نحوه تقدیم دادخواست اعتراض ثالث اجرایی

به موجب ماده 147 قانون اجرای احکام در اعتراض ثالث اجرایی نیازی به پرداخت هزینه دادرسی و سایر تشریفات دادرسی مدنی نیست. امّا تقدیم دادخواست ضروری است. روشن است که دادخواست حقوقی تابع شرایط خاصی است و موارد معینی باید در آن درج گردد. در ادامه مسائل مرتبط با نحوه تقدیم دادخواست اعتراض ثالث اجرایی را مورد اشاره قرار خواهیم داد:

باید موضوع دادخواست «اعتراض ثالث اجرایی» باشد.

دادخواست اعتراض ثالث اجرایی باید به طرفیت خواهان و خوانده دعوای اصلی مطرح گردد. به عبارت دیگر، خواهان در دادخواست اعتراض ثالث اجرایی، شخص ثالثی است که نسبت به مال توقیف شده ادعای حقی دارد. و خواندگان نیز عبارت از اهالی دعوای اصلی یا همان خواهان و خوانده دعوای اصلی هستند.

دادگاه صالح رسیدگی کننده به دادخواست اعتراض ثالث اجرایی یا دادگاه صادر کننده دستور توقیف مال است و یا دادگاهی که اجراییه را اجرا می کند.

دادخواست اعتراض ثالث اجرایی ممکن است پیش از صدور حکم قطعی و در جریان رسیدگی به دعوای حقوقی نیز به دادگاه صالح تقدیم گردد.

به موجب قانون، مال توقیف شده ممکن است مال منقول، مال غیر منقول و یا وجه نقد باشد. بنابراین اعتراض ثالث اجرایی در مورد سایر حقوق مالی که توقیف می شود قابل اجرا نیست.

قانونگذار در تبصره ماده 147 قانون اجرای احکام مدنی شرایط دیگری را نیز، برای رفع توقیف از مال توقیف شده پیش بینی کرده است. مطابق با این تبصره، محکوم له می تواند با معرفی مال دیگری از محکوم علیه و توقیف آن، به جای مال مورد اعتراض، موجب رفع توقیف از مال مورد اعتراض شود. رسیدگی به دادخواست اعتراض ثالث اجرایی نیز در این صورت موقوف می شود.

اثر اعتراض ثالث چیست؟

مسئله‌ی مهم دیگری که باید به آن پرداخت، این است که اعتراض ثالث چه آثاری دارد؟ اگر شخص ثالثی به یک رأی دادگاه اعتراض کرد و دادگاه اعتراض او را پذیرفت، یعنی مجدداً پرونده را در دست بررسی قرار داد، آیا این امر به این معناست که حکم صادره دیگر اجرا نمی شود؟

در اصطلاح حقوقی گفته می‌شود، اعتراض ثالث بر اجرای حکم، اثر تعلیقی ندارد. به این معنی که اعتراض ثالث باعث نمی‌شود که اجرای رأی دادگاه متوقف شود تا نتیجه‌‌ی اعتراض مشخص گردد. بلکه حکم کماکان اجرا می‌شود تا زمانی که نتیجه ی قطعی اعتراض ثالث روشن گردد.

البته اگر دادگاه تشخیص دهد که اجرای حکم ممکن است ضرر و زیان غیرقابل جبرانی برای شخص ثالث ایجاد کند، با دریافت تضمین مناسب از شخص ثالث (مثلاً ضمانت ­نامه ی بانکی یا سند مال غیرمنقول)، اجرای حکم را برای مدت معینی به تأخیر می اندازد تا تکلیف اعتراض ثالث روشن شود.

درصورتی که دادگاه پس از رسیدگی، تشخیص دهد که اعتراض ثالث وارد است، آن قسمت از حکم را که مورد اعتراض قرار گرفته نقض می کند و اگر مفاد حکم غیرقابل تفکیک باشد، تمام آن را لغو می کند.

گردآوری: بخش علمی بیتوته