انحصار وراثت چیست و آشنایی با مراحل آن

مجموعه: نکات و قوانین حقوقی

انحصار وراثت چیست و آشنایی با مراحل آن

آشنایی با قوانین انحصار وراثت

آشنایی با انحصار وراثت

انحصار وراثت به معنای حصر وراثت است، راهی برای تعیین و مشخص کردن وراث می باشد؛ اما وارث بودن شخص باید در دادگاه مورد بررسی قرار گیرد و گواهی نامه ای به نام تصدیق انحصار وراثت صادر شود تا ورثه معلوم شود.

ورثه و سایر اشخاص ذی نفع می توانند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت دهند، مرجع درخواست و صدور گواهی حصر وراثت شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی است و اگر اقامتگاه معلوم نباشد شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت موقت متوفی می باشد.

انحصار وراثت چیست؟

انحصار وراثت، مرحله ای است که بعد از فوت شخص، یک لیست از اموال و دارایی ها و وراث های وی مشخص می شود. در اصل در انحصار وراثت، مشخص می شود که هر یک از وارث ها چه مقدار ارث می برند.

انحصار وراثت بر اساس اموال به جا مانده از فوت شونده، به دو دسته تقسیم می شود که شامل: انحصار وراثت محدود و نا محدود می باشد.

اگر دارایی های به جا مانده از متوفی، بیشتر از 50 میلیون تومان باشد، انحصار وراثت نامحدود و اگر کمتر از 50 میلیون تومان باشد، انحصار وراثت محدود می باشد.

آثار داشتن گواهی حصر وراثت چیست ؟

ورثه یا هر ذی نفعی برای هر اقدام حقوقی در ادارات دولتی، دفاتر اسناد رسمی، بانک ها و … نیازمند گواهی مذکور است. بنابراین اگر انحصار وراثت نکنیم امکان تقسیم و یا انتقال ترکه و مراجعه به ادارات دولتی بانک ها نیست.کسی جانشین و قائم مقام شخص فوت شده است که نام به عنوان وارث در گواهی فوت آمده باشد.

قوانین انحصار وراثت

مراحل انحصار وراثت چیست؟

هنگامی که فردی فوت می کند، اموال و دارایی های او، به صورت قهری به ورثه ی وی تعلق خواهد گرفت. قبل از اینکه اقدام به تقسیم ارث متوفی، میان وراث شوند، باید هزینه ی کفن و دفن وی را از اموال وی بردارند و بعد از دادن دین های آن و بدهی های آن و عمل کردن به وصیت های او؛ هر میزانی که از دارایی های او باقی ماند بین خویشاوندان و وراث تقسیم کنند.

1- تقسیم کردن ارث میان ورثه ها.

2- اگر متوفی وصیتی کرده است ابتدا به وصیت آن عمل کنید. و بعد از آن تقسیم ارث کنند. البته، بر اساس قانون مدنی، وصیت مازاد بر ثلث ، صحیح نمی باشد.

3- ورثه اقدام به گرفتن گواهی انحصار وراثت کنند. گواهی انحصار وراثت، به گواهی یا برگه ای گفته می شود که به موجب آن، ورثه متوفی، مشخص و معین می شوند و به موجب آن ، تعیین می شود که متوفی در زمان فوت، چه ورثه ای داشته که می توانند از وی ارث ببرند و سهم الارث آنها چقدر است.

4- برای درخواست و صدور گواهی انحصار وراثت باید اقدام کنند که در ادامه مراحل آن را آورده ایم.

مراحل درخواست و صدور  گواهی انحصار وراثت :

• در مرحله ی اول، وراث یا اشخاص ذی نفع، درخواست خود را به صورت کتبی در فرم های مخصوص در شورای حل اختلاف، پر می کنند. و شورا آن را مورد بررسی قرار می دهد. البته درخواست اخذ گواهی فوت متوفی از سال 1395 در بعضی استان ها از جمله تهران از طریق سامانه و به صورت الکترونیکی انجام می شد؛ حتی اگر یکی از ورثه به هر اداره ثبت احوالی در هر جای کشور مراجعه کند به راحتی  می تواند گواهی فوت دریافت نماید.

• در مرحله ی بعد، درخواست متقاضی، یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشار یا روزنامه محلی منتشر می شود و اگر روزنامه نباشد در محل چسبانده می شود. بعد از گذشت یک ماه، از تاریخ انتشار آگهی، اگر اعتراضی نباشد، گواهی حصر وراثت صادر می شود.

• در مرحله ی بعد، مدارک لازم را برای درخواست صدور گواهی حصر وراثت آماده کنید.

مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت چیست ؟

– گواهی فوت و شناسنامه ی متوفی

– شناسنامه و کپی شناسنامه ی همه ی وراث

– عقدنامه یا رونوشت

– استشهادیه محضری

– احیاناً وصیت نامه رسمی شخص فوت شده

– گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث به اداره امور اقتصادی و دارایی آخرین محل اقامتگاه متوفی. برای متوفیان قبل از سال 1395 که تاکنون اقدامی نکرده اند.

مالیات بر ارث :

وراث یا نماینده قانونی متوفی، موظف است بعد از فوت شخص، در صورتی که مالی از ترکه به وارث می رسد، نهایتا تا 6 ماه بعد از فوت شخص، به نزدیکترین سازمان امور مالیاتی به محل سکونت متوفی مراجعه کند و مراحل انحصار وراثت را طی کند.

پس از تکمیل اظهارنامه و انجام کارهای اداری و تمامی اموال متوفی اعم از منقول و غیرمنقول به نرخ روز به وسیله ماموران مالیات انحصار وراثت ارزش گذاری شده و تمام بدهی های متوفی مانند مهریه، وام و … کسر می شود و سهم هر یک از وراث به نسبت محاسبه می شود (طبق ماده 20 قانون مالیات های مستقیم).

مراحل انحصار وراثت

موارد الزامی ارائه گواهی انحصار وراثت به ادارات ثبت اسناد و یا دفاتر اسناد رسمی

- ثبت ملک به نام وراث در دفتر املاک

- تنظیم و ثبت اسناد ناقله وراث در دفاتر اسناد رسمی، اگر وراث نسبت به املاک متوفی معامله ای انجام دهند معامله را وقتی می توان تنظیم و ثبت نمود که گواهی نامه انحصار وراثت را در دست داشته و بین آنها در سهم الارثت توافق باشد. ماده 40 آیین نامه دفاتر اسناد رسمی

- تنظیم و ثبت اسناد وکالتی راجع به ماترک

لزوم داشتن گواهی انحصار وراثت

برای انجام دادن تمامی امور حقوقی، امور بانکی و امور ثبتی و … گواهی انحصار وراثت الزامی است. در صورت عدم اقدام به دریافت گواهی، امکان تقسیم و یا انتقال ترکه و انجام اموری که مربوط به ادارات دولتی و بانک ها است، وجود نخواهد داشت.

اهمیت دریافت گواهی حصر وراثت چیست ؟

علاوه بر اینکه وراث با حصر وراثت به طور قانونی تعیین و مشخص می شوند در مواردی و برای انجام برخی کارهای قانونی در مورد ماترک در دفاتر اسناد رسمی ارائه گواهی انحصار وراثت الزامی می باشد. برای مثال در بعضی از موارد برخی از وراث قصد خروج از کشور دارند که در این گونه موارد برای تعیین تکلیف سهم الارث خود و سایر ورثه، به ورثه یا شخص ثالثی وکالت می دهند تا امور آنها را انجام دهند در این مورد باید گواهی حصر وراثت ارائه شود.

چه کسانی می توانند به گواهی انحصار وراثت صادرشده اعتراض کنند؟

ممکن است بنا به دلایلی کسی بخواهد به این گواهی اعتراض کند. اعتراض از سوی دادستان و یا افراد ذی نفع امکان پذیر است. برای مثال اگر برای یکی از ورثه محجور قیمی تعیین نشده باشد،‌ امکان اعتراض وجود دارد.

سوالی متداول که بسیار تکرار می شود این است که آیا امکان اعتراض به گواهی ارث وجود دارد؟ بله این امکان وجود خواهد داشت که هر فردی که به مفاد این گواهی اعتراض داشته باشد، می تواند اعتراض خود را بیان کند و در جهت پیگیری اعتراض اقدام کند.

گردآوری : بخش علمی بیتوته