آشنایی با ساختمان برگ

مجموعه: گیاهان،حیوانات و آکواریوم

برگ های گیاهان به حفظ حیات بر روی زمین کمک می کنند

ساختمان برگ

برگ های گیاهان به حفظ حیات بر روی زمین کمک می کنند چرا که هم برای گیاهان و هم برای جانوران غذا تولید می کنند. برگ محل فتوسنتز در گیاهان است. فتوسنتز فرایند جذب انرژی از نور خورشید و استفاده از آن برای تولید مواد غذایی در قالب قند است. برگ ها این امکان را به گیاهان می دهند تا نقش شان را به عنوان تولید کنندگان اولیه در زنجیره غذایی ایفا کنند.

نه تنها برگ ها غذا می سازند بلکه در طول فتوسنتز اکسیژن هم تولید می کنند و دست اندرکار اصلی چرخه کربن و اکسیژن محیط محسوب می شوند. برگ ها قسمتی از بخش هوایی گیاه اند که ساقه ها و گل ها را هم شامل می شود.

آناتومی برگ

برگ ها را می توان در انواع اشکال و اندازه ها پیدا کرد. بیشتر برگ ها پهن، صاف و معمولاً به رنگ سبز اند. بعضی از گیاهان، به عنوان مثال مخروطیان، دارای برگ هایی با اشکالی مانند سوزن یا فلس اند.

شکل برگ به گونه ای است که بهترین تناسب را با زیستگاه گیاه داشته باشد و فتوسنتز را به حداکثر برساند. در شکل پایه ای برگ در نهاندانگان (گیاهان گلدار)، پهنک، دمبرگ و گوشوارک دیده می شود.

• پهنک- بخش پهن یک برگ

• رأس- نوک برگ

• حاشیه- منطقه مرزی برگ. حاشیه ها می توانند صاف، دندانه دار، لوبی و یا تفکیک شده و بخش بخش باشند.

• رگبرگ ها- دسته ای از بافت های آوندی که تکیه گاه برگ اند و مواد مغذی را انتقال می دهند.

• رگبرگ اصلی- رگبرگ مرکزی اصلی که از رگبرگ های ثانویه حاصل می شود.

• قاعده- ناحیه ای از برگ که پهنک را به دمبرگ متصل می کند.

• دمبرگ- ساقه نازکی که برگ را به ساقه متصل می کند.

• گوشوارک- ساختارهای برگ مانندی در قاعده برگ.

شکل برگ، حاشیه و رگبرگ از ویژگی های اصلی ای است که در شناسایی گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد.

بافت برگ

بافت برگ از لایه هایی از سلول های گیاهی تشکیل شده است. به عبارت دیگر انواع مختلف سلول های گیاهی سه بافت اصلی موجود در برگ ها را تشکیل می دهند. این بافت ها شامل یک لایه بافت مزوفیل است که بین دو لایه اپیدرم قرار دارد. بافت آوندی برگ در درون لایه مزوفیل واقع شده است.

بشره

لایه بیرونی برگ به نام اپیدرم شناخته می شود. اپیدرم یک پوشش مومی شکل به نام کوتیکول ترشح می کند که به گیاه کمک می کند آب را حفظ کند. اپیدرم داخلی برگ گیاه نیز حاوی سلول های خاصی به نام سلول های نگهبان است که تبادل گاز بین گیاه و محیط را تنظیم می کنند. سلول های نگهبان اندازه منافذ تنفسی ای به نام روزنه (منفذ تنفسی) را در اپیدرم کنترل می کنند. باز و بسته شدن روزنه ها به گیاهان اجازه می دهد گازهایی شامل بخار آب، اکسیژن و دی اکسید کربن را هنگامی که نیاز است حفظ یا آزاد کنند.

مزوفیل

لایه مزوفیل میانی از یک منطقه مزوفیل نرده ای و یک منطقه مزوفیل اسفنجی تشکیل شده است. مزوفیل نرده ای شامل سلول های ستونی شکل با فواصل بین سلول ها است. بیشتر کلروپلاست گیاه در مزوفیل نرده ای یافت می شود. کلروپلاست ها اندامک هایی هستند که حاوی کلروفیل اند. کلروفیل یک رنگدانه سبز است که انرژی را از نور خورشید برای فتوسنتز جذب می کند.

مزوفیل اسفنجی در زیر مزوفیل نرده ای واقع شده است و از سلول هایی با اشکال نامنظم تشکیل شده است. بافت آوندی برگ در مزوفیل اسفنجی یافت می شود.

بافت آوندی

رگبرگ های برگ از بافت آوندی تشکیل شده اند. بافت آوندی حاوی ساختارهای لوله شکلی به نام آوند چوبی و لیف اند که مسیرها را برای این که آب و مواد غذایی در سراسر برگ ها و گیاه جریان پیدا کنند فراهم می آورند.

برگ های تخصص یافته

بعضی از گیاهان برگ هایی دارند که به گونه ای تخصص یافته اند تا علاوه بر کار فتوسنتز وظایف دیگری را هم انجام دهند. به عنوان مثال، گیاهان گوشتخوار برگ های تخصص یافته ای دارند که به فریب دادن و به دام انداختن حشرات می آید. این گیاهان باید رژیم غذایی شان را با مواد مغذی ای که از هضم جانوران به دست می آید تکمیل کنند چرا که در مناطقی ساکن اند که در آنها کیفیت خاک فقیر است.

ونوس مگس خوار برگ های دهان مانند دارد که مانند تله اند و حشرات را در درون شان به دام می اندازند. سپس آنزیم ها در برگ ها آزاد می شوند تا طعمه را هضم کنند.

برگ های گیاهان کوزه ای، شکلی مشابه کوزه و رنگ روشن دارند تا حشرات را جذب کنند. داخل دیواره برگ ها با فلس های مومی شکل پوشیده شده که آنها را بسیار لغزنده می کند. حشراتی که بر روی برگ ها فرود می آیند ممکن است به کف برگ های کوزه ای شکل بلغزند و به وسیله آنزیم ها هضم شوند.

جانورانی که خودشان را برگ جا می زنند

برخی از جانوران از برگ ها تقلید می کنند تا تشخیص داده نشوند. آنها به عنوان یک سازوکار دفاعی خودشان را به شکل برگ در می آورند و استتار می کنند تا از دست شکارچیان فرار کنند. جانوران دیگر به صورت برگ ظاهر می شوند تا شکارشان را به دام بیندازند. افتادن شاخ و برگ گیاهان در پاییز امکان یک استتار مناسب را برای جانورانی که خودشان را شبیه برگ ها جا می زنند فراهم می کند. نمونه هایی از جانورانی که به تقلید برگ می پردازند قورباغه شاخدار آمازون و حشرات برگی اند که وانمود می کنند برگند.

منبع : 020.ir