آشنایی با ساز دیجیریدو
- مجموعه: آکادمی هنر
دیجیریدوهای اولیه معمولا از ساقهی درختان اکالیپتوس ساخته میشدند
دیجریدو (Didgeridoo) یکی از سازهای بادی مردم بومی استرالیا است. ساز دیجریدو را گاه به عنوان ترومپت چوبی طبیعی توصیف میکنند. یک صخرهنگاره باستانی مربوط به ۱۵۰۰ سال پیش یک دیجریدو-نواز و دو آوازخوان را ترسیم کردهاست.
نام این ساز یک نامآوا است که غربیان برای آن انتخاب کردهاند.در گذشته مراسم رقص و آوازهای آیینی بومیان استرالیا با نوای دیجیریدو همراه بود .
تاریخچه دیجیریدو:
این ساز بادی نخستین بار در سرزمینهای آرهن و میان بومیان شمال استرالیا یافت شدهاست. بومیان استرالیا، دیجیریدو را با تقلید از صدای حیوانات یا دیگر صداهای طبیعت مینواختند و از آن به عنوان ساز همراهیکننده برای آوازها و داستانسراییها استفاده میکردند.
بومیان استرالیا، دیجیریدو را با تقلید از صدای حیوانات یا دیگر صداهای طبیعت مینواختند
این ساز بادی نخستینبار، میان بومیان شمال استرالیا یافت شده. دیجیریدوهای اولیه معمولا از ساقهی درختان اکالیپتوس ساخته میشدند که موریانه آنها را سوراخ کرده بود. بومیان استرالیا زمان زیادی را صرف یافتن درخت مناسب برای ساخت «دیجیریدو» میکنند، زیرا میزان شکاف ایجادشده در تنه یا ساقهی درخت برای ساخت ساز بسیار مهم است؛ اگر سوراخ خیلی بزرگ یا خیلی کوچک باشد، از کیفیت ساز کاسته میشود. بومیان پس از یافتن درخت مناسب، آن را قطعه قطعه میکنند، پوستش را میکنند و انتهای آن را میتراشند تا آمادهی نواختن شود. گاهی هم دیجیریدوها را با نقوش رنگارنگ تزیین میکنند و برای راحتی در هنگام نواختن، دهانهی آن را به موم آغشته میکنند.
دیجریدو (Didgeridoo) یکی از سازهای بادی مردم بومی استرالیا است
در گذشته، مراسم رقص و آوازهای آیینی بومیان استرالیا با نوای «دیجیریدو» همراه بود و این ساز بخش جدانشدنی این مراسم محسوب میشد. البته نواختن این ساز تنها به مراسم آیینی محدود نبود و بومیان استرالیا برای تفریح و سرگرمی نیز «دیجیریدو» مینواختند. با اینکه امروزه هم زنان و هم مردان میتوانند «دیجیریدو» بنوازند، اما در گذشته فقط مردان حق نواختن این ساز را داشتند.
نواختن دیجیریدو آسان نیست. نوازنده باید شگردهای خاص تنفس، ایجاد صدا و تغییر شکل دهان را یاد بگیرد. مهمترین نکته، یادگیری شگرد «چرخهی تنفس» است. در این تکنیک، نوازنده باید بیاموزد که چطور در یک زمان از طریق بینی نفس بکشد و در همان زمان هوا را از طریق دهان خارج کند. این سیستم تنفسی، اکسیژن زیادی وارد بدن میکند. همچنین بهخاطر لرزشهایی که براثر نواختن این ساز در حفرههای صورت و جمجمه ایجاد میشود، بعد از چند دقیقه، احساس آرامش عمیقی به نوازنده دست میدهد.
آشنایی با ساز دیجیریدو
بومیان استرالیا، دیجیریدو را با تقلید از صدای حیوانات یا دیگر صداهای طبیعت مینواختند و از آن به عنوان ساز همراهیکننده برای آوازها و داستانسراییها استفاده میکردند. آنها به دامان طبیعت میرفتند و به صداهایی مانند صدای جانوران، پر زدن پرندگان، باد، طوفان، خشخش برگها، جریان آب و همین طور صدای قدمها روی زمین، گوش فرا میدادند و سپس تمامی این صداها را با دقت هرچه تمامتر به وسیلۀ ساز دیجیریدو مینواختند . بومیان با شنیدن این صداها به همدلی با طبیعت میپرداختند که نهایتاً به تقلید از آن منجر میشد.
ساختن و نواختن دیجیریدو در دنیای مدرن از اواخر قرن بیستم در جوامع غربی رواج یافت، هرچند که در ساخت این ساز از مواد و اشکال سنتی استفاده نمیشود. جنس دیجیریدوهای غیر سنتی از پی وی سی، چوبهای سخت غیر بومی، پشم شیشه (فایبرگلاس)، فلز و سفال است. با این که تزیین دیجیریدو ضروری و لازم نیست، بسیاری از آنها با رنگهای سنتی و مدرن به وسیلۀ سازندگانشان و یا دیگر هنرمندان تزیین میشوند.
از نواختن دیجیریدو برای تسکین دردها استفاده میشود
در ایران نیز چند سالی است که دوستداران موسیقی با این ساز آشنا و به نواختن آن علاقهمند شدهاند. برخی گروههای سنتی از این ساز بهعنوان ساز همراه در اجراهایشان استفاده میکنند که بهدلیل تازگی و خاص بودن صدای این ساز، مورد توجه مخاطبان قرار گرفته است.
امروزه در برخی از کشورها از دیجیریدو در علم پزشکی استفاده میشود. در آلمان درمانگاهی وجود دارد که برخی ناراحتیهای تنفسی در حنجره و جمجمه، مثل خر و پف یا پریدن آب حلق در زمان خواب را با نواختن دیجیریدو درمان میکند. این روش نتیجهبخش بوده و طرفداران بسیاری پیدا کردهاست.
همچنین از نواختن دیجیریدو برای تسکین دردها استفاده میشود. به این صورت که دیجیریدو را در نزدیکی عضو دردناک بدن مینوازند و معتقدند که صدای این ساز میتواند موجب تسکین درد شود.
گردآوری:بخش فرهنگ و هنر بیتوته