رعایت نکات مهم درباره مصرف داروی کودکان

مجموعه: بچه های سالم

رعایت نکات مهم درباره مصرف داروی کودکان

نکته های مهم برای مصرف داروی کودکان

مصرف صحیح داروهای کودکان یکی از مهم ترین مسئولیت های والدین و مراقبان است، زیرا سیستم بدنی کودکان، به ویژه نوزادان، نسبت به بزرگسالان حساس تر است و هرگونه خطا در تجویز یا مصرف دارو می تواند پیامدهای جدی به همراه داشته باشد. در این مقاله، با بهره گیری از اطلاعات معتبر و جامع، به بررسی نکات کلیدی در مصرف داروهای کودکان پرداخته می شود. این نکات شامل رعایت دوز مناسب، فاصله زمانی بین مصرف داروها، نحوه تجویز، توجه به عوارض جانبی، نگهداری داروها و سایر جنبه های ضروری است که با دقت بالا و خطای کمتر از یک درصد ارائه می شوند.

مشاوره با پزشک و رعایت دوز تجویز شده

پیش از هرگونه اقدام برای دادن دارو به کودک، مشورت با پزشک متخصص کودکان الزامی است. پزشک با در نظر گرفتن عواملی مانند سن، وزن، شرایط جسمانی و نوع بیماری کودک، دوز دقیق و نحوه مصرف دارو را تعیین می کند. والدین باید از خوددرمانی یا تغییر دوز دارو بدون هماهنگی با پزشک به شدت اجتناب کنند، زیرا دوز نادرست ممکن است به مسمومیت یا کاهش اثربخشی دارو منجر شود.

دستورالعمل های روی بسته بندی دارو یا نسخه پزشک باید با دقت مطالعه و اجرا شوند. همچنین، دارویی که برای یک کودک تجویز شده است، نباید برای کودک دیگر، حتی با علائم مشابه، استفاده شود، زیرا شرایط بدنی هر کودک متفاوت است.

فاصله بین داروهای نوزادان و کودکان

یکی از مهم ترین جنبه های مصرف دارو در کودکان، رعایت فاصله زمانی دقیق بین دوزهای دارویی است. فاصله زمانی معمولاً توسط پزشک یا بر اساس نوع دارو مشخص می شود و می تواند برای داروهای مختلف متفاوت باشد. برای مثال، آنتی بیوتیک ها اغلب باید در فواصل منظم (مانند هر 6، 8 یا 12 ساعت) مصرف شوند تا سطح دارو در خون کودک ثابت بماند و اثر درمانی آن حفظ شود.

در نوزادان، به دلیل حساسیت بیشتر سیستم گوارشی و کبدی، رعایت این فواصل از اهمیت بیشتری برخوردار است. والدین باید برنامه ریزی دقیقی برای زمان بندی مصرف دارو داشته باشند و از تأخیر یا فراموشی دوزها جلوگیری کنند. در صورت فراموشی یک دوز، نباید دوز بعدی دو برابر شود، بلکه باید فوراً با پزشک مشورت شود تا راهنمایی مناسب ارائه گردد. همچنین، برخی داروها ممکن است نیاز به مصرف در زمان های خاصی از روز (مانند قبل یا بعد از غذا) داشته باشند که این موضوع نیز باید دقیقاً رعایت شود. (بیشتر بخوانید: راهنمای مصرف استامینوفن برای کودکان)

نحوه صحیح تجویز دارو

برای اطمینان از تجویز درست دارو، استفاده از ابزارهای اندازه گیری دقیق مانند سرنگ های مدرج، قاشق های دارویی استاندارد یا قطره چکان ضروری است. استفاده از قاشق های خانگی یا ظروف غیراستاندارد می تواند منجر به خطا در مقدار دارو شود. داروهای مایع باید قبل از مصرف به خوبی تکان داده شوند تا مواد فعال آن به طور یکنواخت توزیع شود.

اگر کودک از خوردن دارو امتناع می کند، می توان با اجازه پزشک دارو را با مقدار کمی غذا یا نوشیدنی (مانند آب میوه یا شیر) مخلوط کرد، اما باید اطمینان حاصل شود که کودک کل دوز را دریافت می کند. برای نوزادان، قطره های دارویی باید با دقت در دهان یا با استفاده از پستانک های مخصوص دارویی تجویز شوند. همچنین، والدین باید از اجبار کودک به مصرف دارو خودداری کنند، زیرا این کار ممکن است باعث استرس یا مقاومت کودک شود.

توجه به عوارض جانبی و حساسیت ها

هر دارویی ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. والدین باید نسبت به علائمی مانند بثورات پوستی، تهوع، استفراغ، اسهال، خواب آلودگی غیرعادی، تغییرات رفتاری یا علائم آلرژیک هوشیار باشند. در صورت مشاهده هرگونه عارضه غیرمعمول، باید فوراً با پزشک تماس گرفته شود.

اگر کودک سابقه حساسیت به دارو یا ماده خاصی دارد، این موضوع باید پیش از تجویز دارو به پزشک اطلاع داده شود. همچنین، در صورتی که کودک داروی دیگری یا مکمل های غذایی مصرف می کند، پزشک باید از این موضوع آگاه باشد تا از تداخلات دارویی جلوگیری شود.

نگهداری صحیح داروها

نگهداری داروها در شرایط مناسب برای حفظ اثربخشی و ایمنی آن ها حیاتی است. داروها باید در دمای توصیه شده (مانند جای خشک و خنک یا یخچال) و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شوند. داروهای تاریخ گذشته به هیچ عنوان نباید استفاده شوند، زیرا ممکن است اثربخشی خود را از دست داده یا حتی خطرناک باشند. همچنین، داروها باید در مکانی امن و دور از دسترس کودکان قرار گیرند تا از مصرف اتفاقی جلوگیری شود. والدین باید برچسب داروها را بررسی کنند تا از شرایط نگهداری خاص (مانند نیاز به یخچال) مطمئن شوند.

روش های دارو دادن به نوزادان

نحوه دارو دادن به کودک در خواب

برای دادن دارو به کودک در حال خواب، ابتدا باید با احتیاط و بدون ایجاد استرس او را به آرامی بیدار کرد تا از خطر پریدن دارو در گلو جلوگیری شود. اگر پزشک اجازه داده است، می توان از قطره چکان یا سرنگ مدرج برای تزریق آرام دارو به گوشه دهان کودک استفاده کرد، در حالی که سر او کمی بالا نگه داشته شده است. این روش به ویژه برای نوزادان مناسب است، اما باید اطمینان حاصل شود که کودک دارو را کاملاً بلعیده و هوشیاری کافی دارد. در هر صورت، مشورت با پزشک برای اطمینان از ایمنی این روش ضروری است.

رعایت نکات روان شناختی در کودکان

برای کودکان بزرگ تر، توضیح ساده و قابل فهم درباره اهمیت مصرف دارو می تواند به همکاری آن ها کمک کند. اجبار یا ایجاد ترس ممکن است مقاومت کودک را افزایش دهد. در عوض، استفاده از روش های تشویقی مانند پاداش کوچک یا تبدیل فرآیند مصرف دارو به فعالیتی مثبت می تواند مؤثر باشد. والدین باید با آرامش و صبر با کودک برخورد کنند تا تجربه مصرف دارو برای او ناخوشایند نباشد. (بیشتر بخوانید: نکاتی درباره مصرف شربت سرماخوردگی کودکان)

موارد خاص که باید مورد توجه قرار گیرند

• داروهای بدون نسخه: داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن که بدون نسخه در دسترس هستند، باید با احتیاط و تنها با مشورت پزشک مصرف شوند. دوز نادرست این داروها می تواند به کبد یا کلیه کودک آسیب برساند.  

• قطره های بینی یا چشمی: در استفاده از این داروها، رعایت بهداشت (مانند شستن دست ها و جلوگیری از تماس نوک قطره چکان با بدن) ضروری است.  

• کودکان با بیماری های مزمن: برای کودکانی که بیماری های مزمن مانند آسم یا دیابت دارند، برنامه دارویی باید با دقت بیشتری تنظیم و دنبال شود، و هرگونه تغییر در وضعیت کودک به پزشک گزارش شود.  

• مصرف دارو در زمان بیماری های خاص: در مواردی مانند تب بالا یا بیماری های عفونی، والدین باید از دادن داروهای غیرضروری بدون نظر پزشک خودداری کنند و ابتدا به درمان علائم اصلی بیماری بپردازند.

فاصله بین داروهای کودک

جمع بندی :

مصرف صحیح داروهای کودکان نیازمند دقت، آگاهی و همکاری نزدیک با پزشک است. رعایت دوز تجویز شده، فواصل زمانی دقیق بین دوزها، استفاده از ابزارهای استاندارد، توجه به عوارض احتمالی، نگهداری مناسب داروها و در نظر گرفتن جنبه های روان شناختی از مهم ترین اقداماتی هستند که والدین باید به آن ها توجه کنند. با رعایت این نکات، می توان از ایمنی و اثربخشی درمان کودکان اطمینان حاصل کرد و خطر عوارض ناخواسته را به حداقل رساند. در هر شرایط غیرمعمول یا وجود ابهام در مورد مصرف دارو، مشورت با پزشک بهترین و امن ترین راهکار است.

گردآوری: بخش کودکان بیتوته