سینه پهلو یا ذات الریه در کودکان : همه آنچه باید بدانید

مجموعه: بیماری های شایع کودکان

علائم ابتلای کودکان به ذات الریه متفاوت است

ذات الریه یا سینه پهلو کودکان و نوزادان و بهترین درمان آن 

سینه پهلو یا ذات الریه در کودکان

رایج ترین علائم سینه پهلو در کودکان تب است

پنومونی یا بیماری ذات الریه در نتیجه التهاب یا تورم ریه ها که عامل آن باکتریایی، میکروبی یا ویروسی است، ایجاد می شود. بیماری ذات الریه در زبان عامیانه به بیماری سینه پهلو نیز شناخته می شود. ریه ها دارای کیسه هایی هستند که پر از هوا هستند اما هنگامی که فردی به این بیماری دچار می شود این کیسه های هوایی پر از مایع می شود.

همین امر از رسیدن اکسیژن کافی به ریه ها جلوگیری می کند و در نتیجه بیمار نمی تواند به راحتی نفس بکشد. پنومونی در اکثر مواقع به صورت سرما خوردگی عادی یا سرفه شدید بروز می کند و عفونت های باکتریایی بدون وجود علائم سرما خوردگی در مراحل اولیه شروع می شود.

بیماری ذات الریه در بزرگسالان معمولا بعد از ابتلا به بیماری هایی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا و آبله مرغان ایجاد می شود. در کودکانی که مبتلا به اختلال فیبروز کیسه ای هستند، خطر ابتلا به ذات الریه بیشتر می باشد. علائم ابتلا به ذات الریه در کودکان و نوزادان متغیر می باشد اما از رایج ترین علائم مشترک بین آنها تب می باشد. این بیماری در کودکان و نوزادان بسیار خطرناک می باشد و در صورت ابتلای آن ها به این بیماری باید فورا به پزشک مراجعه شود.

علائم ذات الریه در نوزادان و کودکان

تب بالا به همراه لرز از علائم سینه پهلو در کودکان است

بیماری ذات الریه در کودکان به صورت ناگهانی بروز می کند. علائم آن گاهی اوقات شبیه سرما خوردگی شدید است و به همین علت تشخیص آن از سرماخوردگی شدید گاهی اوقات بسیار دشوار می شود.

یکی از نشانه های ابتلای کودک به این بیماری سرفه کردن می باشد. اما علائمی مانند موارد زیر نیز می تواند نشانه ابتلای کودک به این بیماری باشد:

• تب بالای 9/38 درجه به همراه لرز و درد عضلانی

• احساس کسالت، ضعف، خستگی و خواب آلودگی

• مشکل در تنفس؛ کودک مبتلا به ذات الریه به صورت سریع و سطحی نفس می کشد، این تنفس همراه با صدای خس خس سینه می باشد.

• سرفه های مرطوب و خلط دار؛ گاهی اوقات خلط همراه با خون می باشد.

• مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع، اسهال و استفراغ

• کبود شدن رنگ پوست به ویژه در قسمت صورت و اطراف لبها، که به علت نرسیدن اکسیژن کافی به کودک می باشد و باید فورا بستری شود.

• درد شکم یا قفسه سینه، که در این مورد محل درد بستگی به محل عفونی شدن ریه ها دارد.

اگر ذات الریه در قسمت های پایین تر و نزدیک به شکم ایجاد شود، کودک دچار تب و شکم درد و استفراغ می شود ولی ممکن است مشکلات تنفسی نداشته باشد.

اگر عامل ایجاد ذات الریه باکتریایی باشد، کودک سریع مبتلا شده و دارای علائمی مانند تب ناگهانی بالا و تنفس سریع می باشد.

کودکانی که مبتلا به ذات الریه با عامل ویروسی هستند، علائم آن ها به تدریج و با شدت کمتری بروز می کند اما تنفس آن ها به صورت صدا دار می باشد.

انواع مختلف سینه ‌پهلو در کودکان

سینه پهلو یا ذات الریه نوعی عفونت ریه ای است که عامل آن می تواند میکروبی و یا سایر ارگانیسم ها باشد. 

کودکان و خردسالان ممکن است بر اثر ویروس به این بیماری مبتلا شوند و یا نوزادان ممکن است در هنگام تولد مبتلا به ذات الریه ناشی از باکتری شوند. ممکن است برخی از خردسالان کودکان بزرگتر نیز در نتیجه دیگر عفونت های باکتریایی یا ویروسی دچار سینه پهلو شوند. اما اگر بخواهیم به طور کلی انواع بیماری ذات الریه را تقسیم بندی کنیم به دو گروه تقسیم بندی می شوند:

ذات الریه یا سینه پهلوی باکتریایی

عامل این نوع ذات الریه یک نوع باکتری به اسم استرپتوکوک پنومونیه یا پنوموکوک می باشد. اما باکتری های دیگری مانند استافیلوکوک اورئوس یا مایکوپلاسما پنومونیه می توانند باعث به وجود آمدن این بیماری شوند.

کودکانی که به این نوع ذات الریه مبتلا هستند ممکن است دچار علائمی مانند تب بالا، تنفس سریع و سرفه شوند. میل به غذا خوردن در آنها از بین رفته و اشتهایی برای خوردن غذا ندارند و حالت بیمار گونه و کسل دارند. هنگام نفس کشیدن ممکن است پره های بینی آن ها باز شود و یا پوست قفسه سینه شان فرو برود.

نبض آن ها تند می زند و رنگ لب ها یا ناخن هایشان مایل به آبی می شود. کودکان مبتلا به این نوع ذات الریه ضعیف به نظر می رسند و ممکن است دچار اسهال و استفراغ شوند. در موارد نادر تر ممکن است دچار درد در ناحیه شکم و انقباض عضله گردن شوند.  

ذات الریه یا سینه پهلوی ویروسی

عامل ایجاد این نوع ذات الریه ویروس هایی مانند سن سیشیال تنفسی، پارا آنفلوآنزا، آدنوویروس و ویروس آنفلوآنزا می باشد.

این نوع ذات الریه معمولا شبیه سرما خوردگی است و علائم آن به تدریج بدتر می شود. در این نوع سینه پهلو، کودک دچار تب بالای 38/6 درجه می شود که همراه با سرفه های شدید و رو به وخامت، خس خس سینه و تنفس سریع می باشد.

از دیگر علائم سینه پهلوی ویروسی حالت ضعف و اسهال و استفراغ می باشد. این نوع سینه پهلو نسبت به سینه پهلوی باکتریایی دارای شدت کمتری است و نمی تواند تبدیل به نوع باکتریایی شود اما ممکن است کودک را مستعد ابتلا به نوع باکتریایی کند.

راه های سرایت ذات الریه در کودکان

بیماری ذات الریه در کودکان از راه تنفسی منتقل می شود

بیماری ذات الریه از راه تنفسی به دیگران سرایت می کند. کودکی که به این بیماری مبتلا است با سرفه کردن یا عطسه کردن، سبب خارج شدن و انتشار میکروب ها از مجرای تنفسی می شود و در صورت وارد شدن به بدن فرد دیگری، او را نیز مبتلا می کند. ممکن است میکروب هایی که از این طریق منتشر می شوند و وارد بدن دیگری می شوند باعث بروز بیماری های دیگری نظیر برونشیت، سرما خوردگی و التهاب مخاط بینی نیز شوند. گاهی نیز ممکن است این میکروب ها هیچ گونه خطر ابتلا به بیماری نداشته باشند.

کدام کودکان در معرض خطر بیشتری هستند؟

اگر چه تمام کودکان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند اما عده ای از آنها در معرض خطر بیشتری هستند که به شرح زیر می باشند:

• کودکانی که دچار بیماری هایی هستند که به سیستم دفاعی بدن شان آسیب می زند

• نوزادانی که به صورت نارس متولد شده اند

• کودکانی که دچار سوء تغذیه هستند

• کودکانی که در محیط ها و شرایط غیر بهداشتی زندگی می کنند

• کودکانی که در معرض استنشاق دود دخانیات هستند

عوارض ابتلا به ذات الریه در کودکان

اگر چه کودک مبتلا به سینه پهلو به طور کامل درمان می شود اما ممکن است بعد از بهبود دارای برخی از عوارض ناشی از آن باشد. برای مثال ممکن است بر اثر انتشار سپتی سمی و یا باکتری در جریان خون، کودک دچار مشکلات تنفسی شود که تا سال ها همراه کودک بماند. این عوارض شامل ادم ریوی یا تجمع مایع در اطراف ریه و عفونت های ریوی می باشند. 

راه های تشخیص بیماری سینه پهلو

پزشک برای تشخیص ذات الریه در کودکان به صدای ریه ها گوش می دهد

برای تشخیص ذات الریه، پزشکان کودک را تحت معاینه فیزیکی قرار می دهند. پزشک از طریق توجه به ظاهر کودک، الگوی تنفسی و نشانه های حیاتی او را چک می کنند و به صدای ریه ها گوش می دهند تا هر گونه عامل غیر طبیعی را شناسایی کند.

گاهی اوقات نیز ممکن است پزشک برای تشخیص این بیماری، آزمایش اشعه ایکس و آزمایش خون و یا کاشت باکتری از مخاط تولید شده توسط سرفه ها را تجویز کند.

درمان بیماری ذات الریه در کودکان

بسته به نوع و عامل ایجاد بیماری ذات الریه، پزشک ممکن است برای درمان راه های مختلفی را پیشنهاد و تجویز کند. آنها معمولا برای درمان سینه پهلوی باکتریایی آنتی بیوتیک تجویز می کنند. سینه پهلوی ایجاد شده توسط ویروس به آنتی بیوتیک پاسخ نمی دهد در نتیجه پزشک ممکن است برای درمان، استراحت و نوشیدن مایعات فراوان را تجویز کند.

یکی از عوارض جانبی ناشی از این بیماری کم شدن آب بدن در نتیجه تنفس سریع و تب می باشد که برای درمان آن باید به قدر کافی مایعات به بدن برسد و این امر خیلی مهم است.

ممکن است برای درمان کودک مبتلا به ذات الریه که در بیمارستان بستری است، مایعات و آنتی بیوتیک ها از طریق تزریق در رگ داده شود. سطح اکسیژن خون اندازه گیری می شود و بینی او به کمک مکش مرتب تخلیه می شود. برای تنفس راحت تر ممکن است یک لوله اکسیژن یا ماسک اکسیژن به او وصل شود.

بیماری ذات  الریه اغلب در عرض یک هفته بهبود پیدا می کند اما ممکن است سرفه تا هفته ها ادامه داشته باشد.

روش های درمان خانگی ذات الریه در کودکان

در درمان خانگی سینه پهلو در کودکان استراحت مهم ترین نقش را دارد

اگر نوزاد مبتلا به ذات الریه می باشد برای درمان خانگی او باید به قدر کافی استراحت کند. اگر ریه ها و مجراهای عبور هوا در او مسدود شده است ممکن است به راحتی نتواند مایعات بنوشد بنابر این بدنش دچار کم آبی می شود. در این صورت باید به نوزاد به اندازه کافی شیر یا شیر خشک داده شود.

اگر کودک به سختی نفس می کشد با استفاده از ماسک اکسیژن به او کمک کنید تا اکسیژن کافی دریافت کند تا دچار کمبود اکسیژن خون نشود. کمبود اکسیژن می تواند سبب بروز مشکلات جبران ناپذیر در آینده شود.

کودک و یا نوزاد مبتلا به ذات الریه باید سرفه کند تا خلط از ریه های او خارج شود. برای این کار توصیه می شود به کودک اکسپکتورانت یا داروی خلط آور و ضد سرفه داده شود تا مخاطی که در ریه های او گیر کرده است خارج شود. 

راه های پیشگیری از ابتلای کودکان به ذات الریه

بهترین راه برای جلوگیری از سینه پهلو در کودکان واکسینه کردن آنهاست

اغلب موارد بیماری ذات الریه منشأ باکتریایی دارد و سرایت نمی کند، اما توصیه می شود برای جلوگیری از انتشار و گسترش باکتری ها نکات بهداشتی لازم رعایت شود.

هنگام عطسه و یا سرفه باید جلوی بینی و دهان خود را با دستمال بگیرید. بعد از استفاده از دستمال، آن را دور بیندازید زیرا میکروب ها تا چند ساعت پس از خارج شدن از دهان و بینی نیز زنده می مانند.

شستن مرتب دست ها با آب و صابون را همیشه مد نظر بگیرید تا از انتقال میکروب ها به دیگران و اشیای اطراف جلوگیری شود.

از کشیدن سیگار و مصرف دخانیات در محلی که کودکان زندگی می کنند خودداری کنید. زیرا این کار سبب آسیب رساندن به ریه ها می شود و احتمال ابتلا به ذات الریه را افزایش می دهد.

برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری باید کودکان را واکسینه کنید.

واکسن سینه پهلو برای کودکان

برای جلوگیری از ابتلای کودکان و نوزادان به سینه پهلو توصیه می شود او را واکسینه کنید. واکسینه شدن کودکان در مقابل این بیماری، از بدن آنها در برابر مشکلاتی مانند مننژیت و سپتی سمی یا مسمومیت خونی نیز محافظت می کند. علاوه بر دریافت این واکسن به منظور جلوگیری از ابتلا به سینه پهلو، دریافت به موقع واکسن های هموفولیس آنفلوآنزا، دیفتری و سیاه سرفه نیز در پیشگیری از ابتلا به سینه پهلو مؤثر است.

گرداوری: بخش کودکان بیتوته