وظیفه دلکو در خودرو چیست؟ نشانه های خرابی دلکو

مجموعه: اصول تعمیر و نگهداری خودرو

دلکو موظف به نظم دهی در ترتیب سیستم احتراق می باشد

دلکو چیست و چگونه کار می‌کند؟

دلکو چیست؟

دلکو قطعه ی مکانیکی در سیستم موتور های احتراق داخلی است که موظف به نظم دهی در ترتیب سیستم احتراق به وسیله ی انتقال جریان مدار الکتریکی فشار بالا از کوئل به شمع می باشد. 

دلکو در سال 1910 میلادی به وسیله ی مخترعی آمریکایی به نام چارلز کترینگ، ساخته شد. سپس برای نخستین بار بر روی خودرو های کادیلاک ایالت متحده ی آمریکا تعبیه شد. 

نخستین شرکت تولید کننده ی دلکو " Dayton Engineering Laboratories Co" نام دارد. بدین جهت عنوان این قطعه ی تقسیم کننده نیز برگرفته از حروف اول کلمات نام شرکت به اختصار "DELCO" می باشد. 

دلکو با دو کارکرد اساسی در خودرو تعبیه می شود. وظیفه ی اصلی دلکو کمک به کوئل در راستای ایجاد جریان برق قوی است. کارکرد دوم دلکو نیز به تقسیم برق ایجاد شده در کوئل به سیلندر خودرو در راستای جرقه زدن اختصاص دارد.

در ساختار سازنده ی موتور های چهار زمانه با هر دور میل لنگ و تبدیل حرکت خطی پیستون به حرکت دورانی، یک مرتبه میل سوپاپ و دلکو به گردش در می آیند. 

با پیشرفت جوامع بشریت به موجب معایب متعدد دلکو، انژکتور قطعه ی دلکو حذف شد. سپس به جای دلکو، یک حسّگر یا سنسور میل لنگ و میل سوپاپ تعبیه شد که موظف به انتقال اطلاعات مربوط به وضعیت دقیق پیستون به "ECU" می باشد. 

به عبارتی دیگر دلکو در سیستم جرقه زنی خودروهای کاربراتوری مورد استفاده قرار می گیرد. این در حالی است که در خودرو های انژکتوری سنسور انتقال دهنده ی اطلاعات ما به ازاء دلکو تعبیه می گردد. 

اصلی ترین قطعه ی تشکیل دهنده ی دلکو چکش برق نام دارد

قطعات تشکیل دهنده ی دلکو

اصلی ترین و سازنده ترین قطعه در ساختار دلکو، چکش برق نام دارد. چکش برق روند قطع و وصل سازی پلاتین های دلکو را تکمیل می سازد. این قطعه به عنوان یک پل ارتباطی جریان الکتریکی ورودی از کوئل را به وسیله ی قطع و وصل سازی پلاتین، در زمان های مشخص، برق را به شمع منتقل می سازد. 

چکش برقی در قسمت بالایی دلکو، بر روی میل دلکو تعبیه می شود که با حرکت چرخشی دایره ای وار سبب برقراری جریان الکتریکی می گردد. 

یکی دیگر از قطعات اساسی دلکو، درب آن است. درب دلکو موظف به پوشش دهی میان اجزای داخلی دلکو است که به صورت عایق طراحی می گردد. 

در قسمت مرکزی درب یک ترمینال تعبیه می شود که متصل به وایر خروجی کوئل است. در واقع به وسیله ی ترمینال مرکزی در وسط درب، جریان برق به دلکو راه پیدا می کند. 

در حوزه ی ترمینال مرکزی ، تعدادی ترمینال قرار دارد که به وسیله ی اتصال به وایر شمع، روند خروجی برق دلکو را تکمیل می کنند. 

از دیگر قطعات سازنده ی دلکو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پلاتین

• خازن

• وزنه

• فنر وزنه

• بدنه

• میل دلکو

• فنر و زغال

• سیم خازن

• صفحه ثابت دلکو

• دستگاه خلائی

• صفحه دلکو

• بادامک 

• پیچ تنظیم دلکو 

در قسمت مرکزی درب دلکو ترمینال مرکزی وجود دارد که جریان برق را متصل می کند

وظیفه ی دلکو در سیستم جرقه زنی خودرو

اساس فعالیت موتور خودرو بر اساس موتور چهار زمانه می باشد. به عبارتی دیگر در هر سیلندر موتور خودرو چرخه ی چهار مرحله ای اعم از مکش، تراکم، انفجار و تخلیه صورت می گیرد. در طول کارکرد موتور چهار زمانه، یک مرتبه پیستون در راستای سیلندر به سمت بالا و پایین حرکت می کند. سپس سبب حرکت میل لنگ خودرو می گردد. 

در چرخه ی چهار مرحله ای موتور زمان بندی حائز اهمیت است. در واقع این چرخه می بایست در هر یک از سیلندر های موتور در زمان معینی صورت بگیرد تا میل لنگ بچرخد و تناوب حرکت میان قطعات حفظ گردد. 

در هر سیلندر، شمع قرار دارد. شمع جریان برق را از دلکو دریافت می کند سپس به منظور تکمیل فرایند جرقه زنی، از جریان الکتریکی حاصل بهره می گیرد.

دلکو موظف است برق را در زمان مناسب در خصوص تکمیل فرایند احتراق و جرقه زنی به شمع های هر سیلندر انتقال دهد. 

زمان بندی کارکرد دلکو به میل لنگ بستگی دارد. در واقع میل لنگ به وسیله ی میل دلکو و میل سوپاپ زمان کارکرد دلکو را مشخص می سازد. 

دلکو برق 12 ولتی را از دینام و باتری خودرو دریافت می کند. سپس با افزایش ولتاژ چند هزاره، برق را به صورت منظم و یکنواخت میان شمع های سیلندر توزیع می کند. 

روند انتقال جریان برق از جانب دلکو از منظر زمان بندی دارای ریتمی معین است. در واقع دلکو به منظور جرقه زنی برای احتراق در زمان مناسب، به وسیله ی ریتمی مشخص برق را قطع و وصل می سازد. 

در قسمت جانبی دلکو، قطعه ای کوچک به نام فیوز دلکو یا شیشه ی عمر خودرو قرار دارد. فیوز دلکو در کارکرد موتور نقش اساسی ایفا می کند. لذا در صورت وجود تداخل در کارکرد فیوز دلکو، موتور خودرو قابلیت روشن شدن را از دست می دهد. 

بدین جهت دلکو نوعی تقسیم کننده ی برق میان شمع های سیلندر در سیستم جرقه زنی به شمار می رود.

فیوز دلکو در کارکرد موتور نقش اساسی ایفا می کند

علت حذف دلکو از سیستم احتراق خودرو 

به موجب اختلالات متعددی که دلکو در کارکرد موتور خودرو ایجاد می کند، کاربرد این قطعه در خودرو های انژکتوری حذف شده است. برای نخستین بار شرکتی به نام فورد دلکو را در سیستم جرقه زنی خودرو حذف نمود. سپس سنسور هایی را طراحی کرد که اطلاعات میل لنگ و پیستون را به کامپیوتر خودرو منتقل کنند. 

کامپیوتر "ECU" بر اساس موقعیت پیستون و میل لنگ فرمان جرقه زنی و انتقال جریان برق را به کوئل های خودرو صادر می سازد. 

ناهماهنگی در شدت توزیع جرقه در سر شمع های سیلندر

یکی از کاستی های بهره گیری از دلکو در سیستم جرقه زنی، ناهماهنگی در زمان و میزان انتقال جریان برق است. ناهماهنگی در زمان بندی جرقه زنی شمع، سبب تحمیل تداخل در کارکرد موتور خودرو می گردد که در نهایت سبب کاهش بازدهی موتور، لرزش اتومبیل و افزایش مصرف سوخت می شود. 

علت یکسان نبودن توزیع جرقه در سر شمع های سیلندر به موقعیت متفاوت دلکو اختصاص دارد. در سیستم جرقه زنی مجهز به دلکو، برق مورد نیاز شمع از طریق دلکو به وایر شمع و در نهایت شمع های سیلندر هدایت می شود. 

موقعیت متفاوت دلکو باعث می شود تا اندازه ی طولی وایر شمع ها یکسان نباشد. بدین جهت روند جریان انتقال جرقه به سر شمع ها نیز به صورت یکنواخت صورت نمی گیرد. 

عدم توازن در آوانس های استاتیکی و دینامیکی

تنظیم بودن آوانس های استاتیکی و دینامیکی در دلکو یکی از مؤلفه های مهم در کارکرد دلکو به شمار می رود.

تنظیم سازی  آوانس استاتیکی به آسانی قابل اجرا است و به وسیله ی حرکت دادن موضعی دلکو به وسیله ی فرد صورت می گیرد. 

اما آوانس دینامیکی دارای آوانس های خلائی و وزنه ای می باشد که به صورت اتوماتیک به وسیله ی دلکو تنظیم می گردند. 

در طی فشرده سازی و رهاسازی پدال گاز، خلاء منیفولد با کم و زیاد شدن تغییر شکل پیدا می کند. لذا آوانس خلائی خودرو از حالت تنظیم خارج می گردد.  

وابستگی شدت جرقه به دور موتور خودرو 

عملکرد دلکو متناسب با دور موتور خودرو مشخص می گردد. در مواقعی که دور موتور اتومبیل در حالت پایین قرار دارد، روند کارکرد دلکو نیز در شرایط مناسب صورت می گیرد.

در دلکو چکش برق و پلاتین در خصوص قطع و وصل نمودن جریان برق با ولتاژ بالا نقش دارند. پلاتین دارای دو بازوی ثابت منفی و بازوی متحرک مثبت می باشد. 

در مواقعی که پلاتین در کوئل در حالت بسته قرار دارد، جریان برق از طریق پلاتین به بدنه ی دلکو انتقال پیدا می کند. در طی این روند در پلاتین یا سیم پیچ اولیه، جریان برق صورت می گیرد یا به اصطلاح سیم پیچ اولیه شارژ می گردد. 

تا زمانی که پلاتین در حالت اولیه قرار دارد، هیچ گونه تخلیه ی انرژی صورت نمی گیرد. به محض باز شدن پلاتین، سیم پیچ، جریان برق را به خازن انتقال می دهد. 

خازن با دریافت جریان الکتریکی، سبب افزایش ولتاژ در حالت 300 ولت می گردد. افزایش شدت ولتاژ باعث می شود تا جریان برق با تغییر مسیر مجددا به سیم پیچ باز گردد. 

تا موقعی که پلاتین باز است، نوسان و تغییر جهت جریان برق میان سیم پیچ و خازن ادامه پیدا می کند تا جایی که سیم پیچ ثانویه تحریک گردد و بر روی شمع های موتور جرقه شکل بگیرد. 

تا زمانی که دور موتور خودرو در حالت پایین قرار دارد، روند جرقه زنی نیز در مناسب ترین حالت صورت می گیرد. با افزایش دور موتور، مدت زمان بسته شدن پلاتین دستخوش تغییر می گردد. لذا روند شارژ و دشارژ کوئل خارج از بازه ی زمانی کارکرد باز و بسته شدن پلاتین شکل می گیرد.

بدین جهت شارژ مورد نیاز کوئل برای تحریک سیم پیچ ثانویه تأمین نمی شود و با وابستگی جرقه ی دلکو به دور موتور، روند سیستم جرقه زنی با اختلال مواجه می گردد. 

علاوه بر این، بر روی پلاتین های دلکو یک جزء کوچک به نام کنتاکت قرار دارد. در طی حرکت بازوی پلاتین، کنتاکت ها با یکدیگر برخورد می کنند. در طی برخورد کنتاکت ها جریان برق قطع و وصل می شود. 

برخورداری از پیچیدگی مکانیکی

پیچیدگی مکانیکی دلکو سبب عدم آگاهی تعمیر کاران از تنظیمات دقیق دلکو شده است. در راستای تنظیم سازی دلکو ابزار های مخصوصی نیاز است که عدم توجه به دستور العمل های آن سبب کارکرد کوتاه مدت دلکو می شود. 

عدم استارت خودرو یکی از نشانه های معیوب بودن دلکو می باشد

نشانه های معیوب شدن دلکو 

• عدم استارت خوردن خودرو 

• انتشار صداهای ناهنجار از موتور 

• فعال شدن چراغ دینام یا باتری در صفحه ی نمایش خودرو 

• تغییر شکل در گاز های خروجی از اگزوز

نحوه ی تنظیم دلکو در خودرو های کاربراتوری

تنظیم نبود دلکو در سیستم جرقه زنی اتومبیل سبب لرزش موتور خودرو می گردد. شما می توانید بدون مراجعه به مکانیک موقعیت قرارگیری دلکو را تنظیم نمایید. 

برای این منظور در موقعیتی که موتور خودرو مشغول فعالیت است، پیچ نگهدارنده ی دلکو را مقداری شل نمایید تا دلکو قادر به چرخش باشد. 

دلکو را به یک سمت (به دلخواه) بچرخانید تا دور موتور افزایش پیدا کند و زمینه ی کارکرد راحت موتور فراهم گردد. در طی این روند حالت ادوانس شکل می گیرد و موتور خودرو به مرور روند ریپ زنی را آغاز می کند. 

پس از ریپ زدن موتور، دلکو را بر خلاف جهت اولیه بچرخانید و روند چرخش را تا جایی ادامه دهید که ریپ زدن موتور توقف یابد. 

با اتمام روند ریپ زنی ، گاز های خروجی اگزوز نیز در حالت صاف قرار می گیرند. این عملکرد حاکی از تنظیم شدن دلکو در موقعیت مناسب دارد. 

سپس به منظور کسب اطمینان خاطر از موقعیت اصلی موتور، قبل از محکم سازی پیچ نگهدارنده ی دلکو، مقداری بر روی پدال گاز فشار وارد کنید تا دور موتور افزایش پیدا کند. در صورتی که موتور خودرو مجددا دچار لرزش شد، می بایست دلکو را دوباره به چرخش در بیاورید و در نهایت در راستای محکم سازی پیچ نگهدارنده اقدام نمایید. 

گردآوری:بخش خودرو بیتوته