خانه موتمن الاطبا: جواهری از زیبایی‌های تاریخی تهران

مجموعه: مكانهاي تاريخي ايران

خانه موتمن الاطبا در تهران

خانه مؤتمن الاطبا: سفری به دنیای باستانی تهران

محله عولاد جان یکی از پنج محله اصلی تهران قدیم بوده است که در سال 1384 به ثبت فهرست آثار ملی رسیده است. این محله در قدیم نزدیک به دربار پادشاهان قاجر و بازار بوده است و جزو محله های اعیان نشین به حساب می آمده یکی از این افراد مشهور موتمن الاطبا بوده است که در این محل خانه ای 3 طبقه و زیبا ساخته است.

علاوه بر آن ، در این محله بناهای زیادی از دوران قاجار و پهلوی با معماری منحصر به فرد کنار هم قرار دارند. 

خانه مؤتمن الاطبا ( به انگلیسی : Motamen Ol-Atebba House ) خانه ای زیبا با معماری منحصر به فرد است که برای ایرانیان تبدیل به خانه ای خاطره انگیز و نوستالژی شده است ،  چرا که در بسیاری از فیلم و سریال های مربوط به دوران قاجار به عنوان لوکیشن مورد استفاده قرار گرفته است. 

در سال 1379 ، خانه موتمن الاطبا با پیگیری میراث فرهنگی و موافقت خانواده با شماره 3104 به ثبت آثار ملی رسید. 

در سال 1383 این خانه توسط آقای موسوی از بازماندگان همین خانواده خریداری می شود و تا امروز برای لوکیشین فیلم و سریال های تاریخی مورد استفاده قرار گرفته است. 

عکس های خانه موتمن الاطبا

خانه موتمن الاطبا، لوکیشنی جذاب برای فیلم و سریال های تاریخی

ساخت سریال پرطرفدار شهرزاد به کارگردانی حسن فتحی در این خانه باعث شد به ناگاه خانه موتمن الاطبا بر سر زبان ها بیوفتد. 

این خانه ، لوکیشن محل زندگی هاشم خان دماوندی ( مهدی سلطانی) پدر فرهاد در سریال شهرزاد بود و بعد از پخش این سریال به شهرت رسید. امروزه میتوانید با هماهنگی قبلی به این خانه بروید و با لباس های سریال شهرزاد در این لوکیشن زیبا عکس های یادگاری بگیرید.

درب ورودی خانه موتمن الاطبا

با این که امروزه اکثر ایرانیان با دیدن این خانه به یاد سریال شهرزاد می افتند ولی خانه موتمن الاطبا همیشه یکی از لوکیشن های پرطرفدار و جذاب برای فیلم و سریال های تاریخی در ایران بوده است. 

زیرزمین این خانه قبلا لوکیشین فیلم خانه پدری با بازی مهران رجبی و نازنین فراهانی بوده است. لوکیشین زیرزمین این فیلم با شروعی تکان دهنده و جنجالی تبدیل به یکی از تاثیرگذار ترین سکانس های داستانی شد که نشان دهنده تعصبات پدرهایی است که دخترانشان را برای همیشه خاموش می کردند. 

ساختمان خانه موتمن الاطبا

خانه مؤتمن الاطبا کجاست؟

خانه مؤتمن الاطبا در اواخر دوره قاجار در محله اعیان نشین عودلاجان ساخته شده است ، در این محله خانه های زیبای قدیمی زیادی وجود دارد. این خانه در خیابان پامنار و کوچه مؤتمن الاطبا در 3 طبقه ساخته شده است که متعلق به پزشک ناصرالدین شاه بوده است و شاید جزو اولین خانه های چند طبقه تهران قدیم محسوب می شده است. میرزا زین العابدین خان دنبلی ضرابی ملقب به موتمن الاطبا فارغ التحصیل دارالفنون بود که زیر نظر دکتر تولوزان فرانسوی آموزش دیده بود و یکی از پزشکان معروف زمانش بود.

خیابان پامنار نزدیک به بازار و در محدوده طرح ترافیک قرار گرفته و موقعیت مناسبی برای گارک ماشین ندارد به همین دلیل برای رفتن به این منطقه بهتر است از مترو استفاده کنید.

با مترو تهران به ایستگاه بهارستان بروید و از آنجا حدود 16 دقیقه پیاده روی کنید و وارد خیابان ابن سینا شوید و سپس به خیابان امیر کبیر و بعد از آن به خیابان پامنار بروید.در خیابان پامنار به سمت پایین حرکت کنید تا مسجد کاشانی و بن بست موتمن الاطبا را ببینید.

آدرس 1 : تهران -  چهار راه سرچشمه به سمت میدان امام خمینی ، خیابان پامنار ، روبروی مسجد آیت الله کاشانی ، کوچه موتمن الاطبا – پلاک 13

آدرس 2 : تهران – میدان بهارستان – خیابان ابن سینا – خیابان امیرکبیر غربی- خیابان پامنار – روبروی مسجد کاشانی – بن بست موتمن الاطبا – انتهای بن بست – خانه موتمن الاطبا

بازدید از خانه موتمن الاطبا

معرفی خانه مؤتمن الاطبا

خانه مؤتمن الاطبا در بخش مرکزی محله اولاد جان در خیابان پامنار قرار گرفته که شاهد وقایع تاریخی و سیاسی مهمی بوده است. 

خیابان پامنار در گذشته گذری از محله عولاد جان بوده ، خیابان یا محله پامنار امروزی در قدیم بازارچه ای بوده که دروازه شمیران را به بازار اصلی مرتبط میکرد. 

این گذر دارای حمام ، مسجد ، کاروان سرا ، آب انبار و تیمچه بوده است ولی بعد با گسترش محلات در دوره قاجار و تعیین حصار دوم به نام حصار ناصری توسعه پیدا کرد و به خیابان پامنار تبدیل شد و بسیاری از بناها از بین رفت.

خانه مؤتمن الاطبا در همان سالهایی که خیابان پامنار شکل گرفت ، ساخته شد و در ابتدا در قسمت شرقی خیابان قرار داشت و امروزه در کوچه مؤتمن الاطبا قرار گرفته است. 

خیابان پامنار تهران به درختان چنار بلند و قدیمی عروف است و پیاده روی در این خیابان تاریخی شما را به گذشته های دور می برد. 

این خیابان در سال 1334 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. 

گچبری های خانه موتمن الاطبا

معرفی موتمن الاطبا

میرزا زین العابدین خان دنبلی ضرابی در سال 1210 خورشیدی در تهران و محله پامنار در کوچه حمام کاشانی ها به دنیا امد. خانواده اش اصالتا کاشانی بودند.

تو نوه میرزا احمد خان صبور و فرزند میرزا محمد از مستوفیان ( افرادی که وظیفه دریافت مالیان و نظارت بر دارایی ها را داشتند ) دربار محمد شاه قاجار بود. 

میرزا زین العابدین خان در کودکی با کمک پدر و معلم سرخانه به تحصیل مشغول شد و به دلیل علاقه اش به پزشکی به مدرسه دارالفنون رفت و در مکتب اساتیدی از جمله علی اکبر خان ناظم الاطبا، دکتر لویی آندره ارنست کلوکه ، یاکوب ادوارد پولاک ، دکتر شلیمر هلندی و ژوزف تولوزان فرانسوی علم پزشکی مدرن آموخت و یکی از جراحان  ماهر زمان خود شد که در کتاب های مختلف درباره مهارت او در جراحی سنگ مثانه که یکی از بیماری های شایع در ایران بود ، صحبت زیادی شده است. 

در دوران قاجار ، مکاتب اربعه و چهار گانه طب در بربر مدرسه دارالفنون شکل گرفت . این مکاتب ، مطب چهار پزشک بسیار ماهر در دوران قاجار بود که حکم مدرسه ای برای آموزش علم پزشکی پیدا کرده بود. 

نمای داخلی خانه موتمن الاطبا

بسیاری از علاقمندان به پزشکی به جای این که برای آموزش این علم به مدرسه دارالفنون بروند به این چهار مطب یعنی مطب های میرزا زین العابدین خان موتمن الاطبا ، میرزا ابوالحسن خان بهرامی ، میرزا علی اکبر خان ناظم الاطبا و میرزا سید حسین خان نظام الحکما می رفتند و بعد از مدتی گواهینامه پزشکی می گرفتند. 

در سال 1274 خورشیدی ، موتمن الاطبا به عنوان پزشک مخصوص دربار ناصرالدین شاه مشغول به کار شد.

ناصرالدین شاه برای تقدیر از پزشک مخصوصش ، نام کوچه ای که در آن سکونت داشت را به نام موتمن الاطبا تغییر دارد.

بعد از قتل ناصرالدین شاه ، در مطب شخصی به کارش ادامه داد. دو سال بعد چشمانش بیمار شد و مظفرالدین شاه به خاطر خدماتش مبلغ 500 تومان به همراه عصایی جواهر نشان به او هدیه داد تا هزینه های درمان و سفرش به خارج از کشور تامین شود. 

میرزا زین العابدین خان دنبلی ضرابی ملقب به موتمن الاطبا در سال 1287 چشم از جهان فرو بست. 

تاریخچه خانه مؤتمن الاطبا

کوچه موتمن الاطبا در نقشه ای که سال 1270 شمسی توسط مهندس عبدلاغفار تهیه شد به چشم می خورد که میتواند نشانی از وجود خانه موتمن الاطبا در آن زمان باشد. 

بر اساس گفته نوه موتمن الاطبا این خانه در سال 1261 شمسی با مساحتی در حدود 800 متر مربع بنا شد. 

مرحوم زین العابدین خان موتمن فرزند داوود خان و نوه موتمن الاطبا در سال 1293 در همین خانه متولد شد و تحصیلاتش را در کالج آمریکایی ها ( دبیرستان البرز فعلی) در رشته ادبیات ادامه داد. 

این خانه بعد از مرگ موتمن الاطبا ب تنها فرزند او ، حسینقلی خان رسید و در نهایت به دست آخرین نوه او یعنی زین العابدین  خان موتمن رسید.

زین العابدین خان موتمن لیسانس ادبیات انگلیسی و فارسی داشت و یکی از آموزگاران فرهیخته زمان خود محسوب می شد که تا  سال 1357 تدریس می کرد. 

او در سال 1384 با مرگ خود این میراث تاریخی و خانوادگی زیبا را تنها می گذارد. 

سخنان زین العابدین خان میتواند بهترین سند تاریخی از این خانه و ارتباط این خانواده با دربار شاهان باشد.او در مصاحبه ای درباره این خانه تاریخی چنین گفته است :

این خانه متعلق به پدربزرگم بوده است و ما از زمان فتحعلیشاه ، بیش از 200 سالی است که در همین فضا زندگی می کنیم. 

تاریخچه خانه موتمن الاطبا

بر اساس گفته نوه موتمن ، پدر بزرگ او در حدود 130 سال پیش خانه اش را که سبکی قدیمی داشت ویران کرده و بر پایه معماری جدید این خانه را بنا کرده است. 

این خانه در گذر زمان تغییرات ظاهری داشته ولی اسکلت اصلی ساختمان تغییر نکرده است.

به گفته نوه موتمن ، این بنا در دوران خود مثال زندنی بوده تا جایی که آوازه آن از طریق ماموران مخفی ناصرالدین شاه که مراقب اموال و دارایی های وابستگان دربار بودن به گوش او رسید و در یکی از روزها که موتمن الاطبا به دیدار ناصرالدین شاه رفته بود ، شاه او را چنین خطاب می کند:

حکیم باشی ، شنیده ایم عمارتی 3 طبقه ساخته ای . 

خانه موتمن الاطبا در ابتدا شامل خانه اصلی ، باغچه ای وسیع در شمال ، خانه ای در سمت غرب باغچه و حمامی عمومی در بخش جنوب غربی بوده است ولی امروزه به جز بنای اصلی سایر بناها وجود ندارد و به جایشان ساختمان های مسکونی ساخه شده است. 

زیرزمین خانه موتمن الاطبا

بازدید و عکس گرفتن از خانه موتمن الاطبا

در سال 1398 بازدید از خانه موتمن الاطبا برای عموم امکان پذیر شد ولی عکاسی در این مکان باید با هماهنگی و به صورت انجام شود مگر این که گردانندگان خانه در پیج اینستاگرام اختصاصی شان در این زمینه اطلاع رسانی کنند.

شما میتوانید با تماس تلفنی درباره شرایط بازدید و عکاسی از این خانه نوستالژی مطلع شوید. امکان عکس گرفتن با لباس های دوران قاجار و لباس های سریال شهرزاد در این خانه برای بازدید کنندگان وجود دارد. 

گردآوری : بخش گردشگری بیتوته