بهینه سازی مصرف انرژی و افزایش بهره وری با زیرسازی ساختمان

مجموعه: خدمات فنی و تاسیسات

زیرسازی و کف سازی ساختمان

افزایش طول عمر ساختمان با زیرسازی صحیح ساختمان

زیرسازی ساختمان چیست؟

یکی از مواردی که لازم است در هنگام ساخت ساختمان بادقت و به‌درستی انجام شود؛ زیرسازی و شیب بندی ساختمان است. زیرسازی به معنای واسطه اتصال ساختمان به زمین است که نیروی ناشی از ساختمان از طریق آن به خاک منتقل می‌شود. همچنین زیرسازی پیش نیاز مرحله کف‌سازی است. برای اینکه مطمئن شوید کف ساختمان استحکام مورد نیاز را دارد و فاقد رطوبت است باید زیرسازی باید به صورت صحیحی انجام شود.

زیر سازی باید به‌گونه‌ای صورت گیرد که وقتی کف‌سازی بر روی آن انجام می‌شود، کاملاً مساوی و تراز باشد. ضمناً زیرسازی باید طوری اجرا گردد که توانایی تحمل وزن ساختمان، اجسامی که در آن قرار می‌گیرند و وزن افرادی که در آن تردد می‌کنند را داشته باشد.

کف‌سازی، بخش مهم و تعیین‌کننده‌ای در ساختمان و حتی خارج از آن است زیرا این عنصر ساختمانی شامل فضاهای داخلی مانند راهروها، اتاق‌ها، سرویس بهداشتی، آشپزخانه و تراس می‌گردد و همچنین شامل فضای بیرونی ساختمان مانند کف‌سازی حیاط، پیاده‌روها و... می‌باشد. 

زیرسازی ساختمان با بتن

نقش های زیرسازی ساختمان

به‌طور کلی زیرسازی ساختمان دو نقش عمده را برعهده دارد که عبارت‌اند از:

• اولین وظیفه ایجاد یک سطح مساوی و مسطح در تراز است.به‌طوری‌که در اجرای کف‌سازی ، هیچ‌گونه برآمدگی وجود نداشته باشد و کاملاً صاف باشد.

• دومین وظیفه حفظ روسازی از نفوذ رطوبت است. 

• در هنگام تهیه طرح یا اجرای عملیات کف‌سازی، باید به خصوصیات زمین حتماً دقت شود؛  زیرا ممکن است خسارات جبران‌ناپذیری همچون نشست نامتجانس خاک، نفوذ رطوبت به محیط و مصالح ساختمانی داشته باشد.

زیرسازی ساختمان باعث یک سطح تراز می گردد

ویژگی‌های کلی کف‌سازی ساختمان در فضاهای مختلف 

انتخاب نوع کف‌سازی بستگی به محل و نوع عملکرد آن دارد. مثلاً در کف‌سازی زیرزمین‌ها یا سرویس‌های بهداشتی، نفوذ رطوبت عامل عمده انتخاب نوع کف‌سازی است. همچنین در کف‌سازی بام‌ها، بهتر است تأثیر نفوذ سروصدا و همچنین سرما و گرما نیز، علاوه بر نفوذ رطوبت موردتوجه قرار گیرد و در مکان‌هایی مانند پارکینگ‌های طبقاتی، مقاومت کف‌سازی در برابر آتش‌سوزی و یا تأثیر مواد شیمیایی بایستی در نظر گرفته شود. به‌طورکلی کف‌سازی ساختمان باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد. 

１. استحکام و پایداری آن

２. مقاوم در برابر رطوبت

３. داشتن دوام لازم

４. مقاومت در برابر اصوات و حرارت

５. استقامت در برابر آتش

نحوه زیرسازی ساختمان با بتن

انواع زیرسازی در ساختمان‌های بنایی

کف‌سازی ازنقطه‌نظر محل قرارگیری در ساختمان به سه دسته زیر تقسیم می‌گردد:

• کف‌سازی بر روی خاک

• کف‌سازی مابین طبقات

• کف‌سازی بام

همچنین از حیث عملکرد محل نیز می‌توان کف‌سازی را در ساختمان‌های بنایی به سه دسته زیر تقسیم نمود:

• الف) مکان‌های خشک

• ب) مکان‌های مرطوب

• ج) مکان‌های ویژه

مکان مناسب برای زیرسازی ساختمان

عملیات زیرسازی چگونه انجام می‌شود؟

برای انجام زیرسازی ساختمان ابتدا باید روی زمین، نقشه فونداسیون را اجرا نمایید. زمانی که می‌خواهید عملیات زیرسازی را انجام دهید دقت نمایید که محل موردنظر دارای چاه یا قنات نباشد و درصورتی‌که محل دارای چاه و یا قنات باشد باید آنها را با شقه مناسب پرکنید. در مورد قنات، از پی تخت و یا پی مرکب استفاده می‌کنید و روی آن را با بتن محافظ می‌پوشانید.

خاک‌های نباتی مانند رس برای خاکریزی و زیرسازی مناسب نیستند. در نتیجه برای مناسب کردن خاک زیرسازی باید مراحل زیر را انجام دهید: 

1. برداشتن خاک اولیه در حدود 15 الی 20 سانتیمتر تا به خاک مناسب برسید. برای ایجاد تساوی و تراز می‌توان مخلوط خاک را مرطوب کرد و کوبید. با مرطوب کردن مخلوط خاک و کوبیدن لایه‌های مخلوط با غلتک می‌توان تراز و تساوی را در خاک ایجاد نمود.

2. خاک محل موردنظر را باید آن‌قدر با غلتک بکوبید تا به مقاومت موردنظر برسید.

برای اینکه کیفیت زیرسازی ساختمان بالا برده شود بهتر است قبل از زیرسازی خاک منطقه مورد آزمایش قرار گیرد. این آزمایش‌ها باعث مقاومت بیشتر ساختمان می‌گردند. مثلاً به‌منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت به کف طبقه زیرین ساختمانی که مستقیماً با زمین در ارتباط است، باید 25 الی 30 سانتی‌متر از روی خاک کوبیده را قلوه درشت چید. قلوه چینی مانع از نفوذ رطوبت از خاک به سطوح بالاتر شده و پوشش روی قلوه چینی توسط شن و ماسه باعث به وجود آمدن سطح مناسب برای بتن کف می‌شود.

آزمایش خاک محل قبل از زیرسازی ساختمان

زیرسازی کف طبقات ساختمان

زیرسازی کف طبقات ساختمان کار دشواری نیست. باتوجه به اینکه سقفی که کار شده دارای پستی‌وبلندی است، برای زیرسازی کف باید سطح را مساوی و یکسان نمایید و علاوه بر اینکه زیرسازی باید سبک باشد، اما مقاومت کف را تا حد امکان باید بالا ببرید.

برای این کار می‌توانید از بتن سبک استفاده نمایید زیرا زیرسازی در کف طبقات تا جایی که امکان دارد باید سبک باشد. بتن سبک مخلوطی از پوکه معدنی یا کوره‌ای به همراه مقدار کمی سیمان است. پس از اینکه بتن ریخته و خشک شد، یک‌لایه 2 سانتی با ملات سیمان روی آن را می‌پوشانند.

زیرسازی و شیب بندی کف 

شیب بندی کف و محوطه ساختمان یکی از کارهایی است که نیاز به دقت و توجه زیاد دارد. شیب بندی کف ساختمان برای حرکت، هدایت و خروج آب از یک فضا انجام می‌شود. هدف از این کار، تخلیه درست آب و جلوگیری از جمع‌شدن آب در بخش‌هایی مانند محوطه پشت‌بام، آشپزخانه، حمام و سرویس بهداشتی می‌باشد. درصد شیب برای شیب بندی قسمت‌های مختلف، متفاوت است؛ اما استاندارد شیب برای کشش فضولات در حدود 5 درصد و برای هدایت آب‌های اضافی در حدود 1 تا 3 درصد می‌باشد.

شیب بندی باید به صورتی انجام شود که حجم مناسبی از آب در مدت‌زمان مناسبی تخلیه شود. زمانی که سقف اصلی ساختمان آماده شد و محل آب‌روها مشخص گردید، برای هدایت بهتر آب و جلوگیری از مسدودشدن مسیر آب به وسیله آشغال، در محل آب رو کف‌خواب (کف‌شور) می‌گذارند. برای سرویس‌های بهداشتی از کف‌شورهای پلیمری و برای فضاهای خارجی مانند پشت‌بام، پارکینگ و حیاط از کف‌شورهای گالوانیزه یا چدنی استفاده می‌کنند.

زیرسازی کف طبقات ساختمان

شیب بندی کف بام 

برای حرکت سریع آب حاصل از باران، برف و شستشو به سمت آب‌روها، برای هر 50 الی 70 مترمربع، یک ناودان در پشت‌بام قرار داده می‌شود. شیب بام  که بستگی به آب‌وهوای منطقه دارد  طبق استاندارد 1 الی 3 درصد در نظر گرفته می‌شود. هر چه منطقه پرباران باشد شیب به عدد 3 نزدیک‌تر می‌شود.

مصالح مورد استفاده در شیب بندی ساختمان

با توجه به نوع ساختمان، مصالحی که برای زیرسازی استفاده می‌شود متفاوت است. مصالح ساختمانی متداول برای پی‌های ساختمان از نوع سنگی، آجری، بتنی و شفته‌آهکی می‌باشند. در ادامه کاربردهای هر کدام را بررسی خواهیم کرد.

زیرسازی با شفته آهکی 

در ساختمان‌های کوچک و کم‌ارتفاع مانند ساختمان‌های یک الی دو طبقه از پی شفته آهکی استفاده می‌کنند. البته امروزه به علت دوام و استحکام نامناسب این نوع پی بکار برده نمی‌شود.

زیرسازی با پی‌های سنگی

در نقاطی که سنگ فراوان و ارزان است از این نوع پی استفاده می‌کنند. معمولاً برای اجرای دیوارهای کنار رودخانه‌ها، پی‌های سنگی بکار می‌برند. روش اجرای این نوع پی به این صورت است که در مرحله اول کف پی را ملات ریزی می‌کنند و سنگ‌های بزرگ را کنار هم می‌چینند.

سپس بین سنگ‌ها را با سنگ‌های لاشه‌ای کوچک پرکرده و لابه‌لای آنها را کاملاً با ملات پر می‌کنند، طوری که هیچ منفذی بین سنگ‌ها باقی نماند. در مرحله دوم یک لایه ملات به ضخامت 4 سانتی‌متر روی سطح ریخته می‌شود. در هنگام زیرسازی با سنگ طبیعی بهتر است نکات زیر را رعایت نمایید:

• سنگ‌های که برای زیر سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند باید تمیز و عاری از هرگونه گل‌ولای و پوسیدگی باشند.

• مرطوب کردن سنگ هنگام استفاده از آن، موجب پیوند بهتر ملات و سنگ خواهد شد.

• تیزی سنگ باید با پتک و چکش گرفته شده و سنگ‌ها کاملاً قواره شوند.

• نباید از سنگ‌های صیقلی برای زیر سازی ساختمان استفاده کنید زیرا سنگ‌های صیقلی باعث  ناپایداری در پی ساختمان می‌شوند.

• ارتفاع هر قطعه سنگ مورد مصرف نباید از عرض آن بیشتر باشد.

• ملاتی که برای آن به کار می‌بریم باید از جنس ماسه آهک یا ماسه سیمان باشد.

زیرسازی با پی آجری

پی آجری را برای ساختمان‌های کوچکی که میزان بار وارده بر پی آنها نسبتاً کم است بکار می‌برند. برای اجرای این پی، در مرحله اول یک لایه ملات شفته آهک روی زمین می‌ریزند ضخامت این لایه معمولاً 5 تا 10 سانتی‌متر می‌باشد. پس از آنکه این لایه رطوبت خود را از دست داد، در مرحله دوم پی آجر را با ملات ماسه آهک یا ماسه سیمان اجرا می‌کنند.

زیرسازی با پی بتنی

برای ساخت ساختمان‌های سنگین و مرتفع از بتن مسلح استفاده می‌شود. پی بتنی بهترین و مقاوم‌ترین  نوع زیرسازی ساختمانی به شمار می‌آید. حتی در ساختن ساختمان‌های سبک و یک طبقه نیز می‌توان از این نوع زیرسازی استفاده نمود.

برای اجرای پی‌های بتنی بهتر است ابتدا قبل از  قالب‌بندی ساختمان، کف گود، لایه‌ای از بتن به ضخامت 10 سانتی‌متر ریخته شود. نوع قالب‌بندی آجری، چوبی و فلزی بستگی به امکانات موجود دارد. پس از بتن‌ریزی کامل ساختمان،  آن را با دستگاه‌های مخصوص متراکم می‌کنند. زمان بارگذاری روی پی‌های بتنی در شرایط معمولی حداقل هفت روز پس از بتن‌ریزی است.

نحوه زیرسازی ساختمان

گردآوری: بخش کسب و کار بیتوته