کدام نوع موتور برای آسانسور استفاده می شود؟ شایع ترین علل خرابی موتور

مجموعه: خدمات فنی و تاسیسات

موتور آسانسور مهم ترین قطعه آن است

آشنایی با موتور آسانسور و بررسی دلایل خرابی در آن

معرفی انواع موتور آسانسور

موتور آسانسور را می توان به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد. اولین نوع که در کشور ما هم بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد نوع گیربکسی است. نوع دوم که پیشرفته تر از نوع اول است و مشکلات آن را هم ندارد نوع گیرلس است و دیگری هیدرولیکی است. در ادامه هر سه نوع را معرفی خواهیم کرد. 

موتور گیربکسی

یکی از قدیمی ترین انواع موتور آسانسور نوع گیربکسی است که قیمت مناسبی هم دارد. در این مدل نیروی محرکه الکتروموتور آسانسور به قرقره کششی از طریق یک چرخ دنده صورت می گیرد. در واقع این قرقره کششی و چرخ دنده هستند که نیروی لازم برای حرکت کابین را فراهم می کنند.

در این مدل ابتدا نیروی موتور از طریق قرقره به چرخ دنده منتقل شده و چرخ دنده هم این نیرو را صرف حرکت کابین و دیگر تنظیمات آسانسور مانند کند کردن و بیشتر کردن سرعت و ... می کند. 

موتور های گیربکسی معمولا دو نوع مختلف هستند. اولین نوع تک سرعته و نوع دیگر دو سرعته است. تعریف این دو نوع را در قسمت پایین برایتان آورده ایم:

موتور تک سرعته یا VVVF یک سرعت ثابت را در موتور ایجاد می کند. این بدان معناست که هنگام راه افتادن و حرک کابین آسانسور بین طبقات تنها یک سرعت واحد وجود دارد و سرعت حرکت کم یا زیاد نمی شود.

اما موتور دو سرعته همان طور که از نامش مشخص است از دو سرعت برخوردار است. بدین شکل که در ابتدای حرکت کابین سرعت کم است و به تدریج اضافه می شود تا نزدیک شدن به طبقه مورد نظر این سرعت رو به کاهش می رود و در طبقه مورد نظر کاملا ثابت می ماند. 

موتور آسانسور گیربکسی

موتور گیرلس 

در این مدل موتور آسانسور، جعبه دنده حذف شده و انتقال سرعت داخل بدنه داخلی موتور انجام می شود. در واقع انتقال سرعت در این موتور مستقیما از الکتروموتور به قرقره کششی است که در نهایت به حرکت کابین منتهی می شود. موتور گیرلس نسبت به نوع گیربکسی پیشرفته تر است و امکان آسیب قطعات و خرابی در آن کمتر است. این موتور قیمت بالاتری هم نسبت به نوع گیربکسی دارد. 

این موتور برای مکان هایی که استفاده از آسانسور زیاد است مناسب است: مثلا در ساختمان های عمومی اداری و تجاری. حرکت آسانسورهایی با چنین موتوری بسیار نرم و روان است و سرعت بالایی دارد. ضمنا موتور گیرلس موجب صرفه جویی در مصرف برق آسانسور می شود. 

یکی از مزیت هایی این موتور حذف موتورخانه در بعضی مدل های آن است. در واقع می توان مکان موتور خانه را از بالای چاه آسانسور به داخل چاه هدایت کرد و این باعث صرفه جویی در فضا می شود و امکان رفت و آمد به پشت بام را ساده می کند. ضمنا راه اندازی موتورخانه هزینه های زیادی برای ساختمان دارد که با حذف کردن آن در هزینه ها هم صرفه جویی می شود. 

موتور آسانسور گیرلس بیشترین استفاده را در آسانسورهای عمومی دارد

موتور هیدرولیکی

این موتور مخصوص آسانسورهایی با ماهیت هیدرولیکی است. موتورهای هیدرولیکی تمامی نیرو محرکه کابین آسانسور را بدون کمک از قطعات دیگر و به تنهایی تامین می کنند و به همین دلیل بسیار موتورهای پر قدرتی هستند.

طول عمر موتورهای هیدرولیکی بسیار بالاست. این موتور برای ساختمان هایی با ارتفاع کم مناسب است. نحوه عملکرد موتور هیدرولیکی از طریق فشار روغن موتور و نیروی پاسکال است. دو نوع موتور هیدرولیکی وجود دارد که اولین نوع آن مغروق در روغن و دومین نوع خارج از روغن یا خشک است. 

نوع مغروق در روغن کاملا داخل روغن هیدرولیک قرار دارد. این موتور به جهت غرق در روغن بودن حرکتی روان و بدون صدا دارد و ضمنا عمر بالایی دارد. احتمال سوختن این موتور هیدرولیکی بسیار کم است و ضمنا مصرف انرژی آن هم پایین است.

نوع دیگر که خشک یا بدون روغن است همان طور که از نامش مشخص است بدون روغن هیدرولیک کار می کند. در واقع بر خلاف مدل قبلی که موتور داخل محفظه روغن بود در کنار محفظه قرار گرفته است. این موتور از لحاظ تحمل فشار ضعیف تر از نوع قبلی است. معمولا موتورهای خشک را برای بالابرهای هیدرولیک استفاده می کنند تا آسانسور. 

موتور آسانسور هیدرولیک بسیار پرقدرت است

علت خراب شدن موتور آسانسور

اگر موتور آسانسور خراب شود شما باید حتما از یک تعمیرکار حرفه ای آسانسور کمک بگیرید تا بتواند مشکل موتور را تشخیص دهد. در واقع موتور به دلایل مختلفی ممکن است خراب شود. یا این دلایل به بخش های الکتریکی موتور و سیم کشی ها بر می گردد یا به بخش های مکانیکی.

در هر صورت قیمت موتور آسانسور بسیار بالاست و لازم است که یک متخصص ایراد آن را تشخیص دهد تا اگر قابل تعمیر است اقدام به تعمیر آن نماید. 

در قسمت پایین به تعدادی از عمده ترین دلایل خراب شدن موتور آسانسور اشاره کرده ایم:

خرابی در بلبرینگ های موتور

بلبرینگ در موتور آسانسور وظیفه کاهش اصطکاک را بر عهده دارد. در واقع این قطعه با ضریب اصطکاکی کم خود به حرکت روان تر و بهتر کابین آسانسور کمک می کند. اگر بلبرینگ ها خراب شود موتور به خوبی کار نخواهد کرد و در نهایت عملکرد اصطکاکی آن با مشکل مواجه می شود. بلبرینگ ها یکی از قطعاتی هستند که بیشتر از بخش های دیگر در معرض خراب شدن هستند و به همین جهت در هر بار سرویس باید بررسی و در صورت نیاز تعمیر و تعویض شوند. 

برهم خوردن تعادل و تقارن در ولتاژ تغذیه

این مشکل به بخش الکترونیکی موتور برمی گردد. گاهی پیش می آید یک یک فاز قطع می شود یا تقارنی که بین فازهای ورودی به موتور وجود دارد بر هم می خورد؛ در چنین شرایطی موتور به مشکل می خورد و لازم است بخش الکتریکی بررسی شود.

اگر این مشکل در موتور ایجاد شود متاسفانه خسارت زیادی به آن وارد خواهد شد. برای جلوگیری از آن می توان از سیستم های محافظتی برای کنترل فاز و کنترل کردن ولتاژ در تابلوهای برق موتور استفاده کرد. 

اگر تعادل در ولتاژ تغذیه موتور آسانسور بهم بخورد ممکن است خراب شد

گرم شدن سیم کشی داخلی موتور

اگر موتور آسانسور دچار اضافه بار بشود یعنی از سیم کشی های آن جریان برقی بیش از حد مجاز عبور کند امکان اینکه سیم کشی های داخل تابلو فرمان آسانسور داغ شوند بسیار زیاد است.

در اثر داغی و حرارت بیش از حد به موتور آسیب وارد می شود و حتی احتمال دارد بسوزد. برای اینکه از این مشکل که بسیار هم زیاد اتفاق می افتد جلوگیری شود در تابلو برق آسانسور از تجهیزاتی استفاده می کنند که بتوانند جریان اضافی یا همان اضافه بار ورودی را کنترل کنند. 

تراز نبودن موتور

اگر موتور آسانسور ما بر روی شاسی تراز نباشد احتمال سوختن و خرابی در آن بسیار بالا می رود. تراز نبودن موتور می تواند به خرابی زودهنگام موتور بیانجامد و شما را شگفت زده کند. اگر می خواهید موتور شما سال ها بدون خراب شدن کار کند بهتر است در سرویس های دوره ای حتما وضعیت تراز موتور بررسی شود و اگر متوجه مشکل در این بخش شدید هرچه سریع تر اقدام به اصلاح ترازبندی آن کنید. 

استفاده بیش از ظرفیت کابین آسانسور

هر آسانسور ظرفیت بار مشخصی دارد. اگرچه ممکن است آسانسور بار بیش از مقدار ظرفیت خود را بالا بکشد اما این استفاده ناصحیح از آن و سوار کردن و حمل بار اضافه تر از ظرفیت به مرور به موتور فشار وارد کرده و در کوتاه مدت می تواند به خرابی آسانسور منتهی شود. برای جلوگیری از این مشکل تنها کافیست بر اساس مقدار ظرفیت آسانسور سوار آن شویم. این مقدار ظرفیت معمولا داخل کابین بر روی بدنه ها نوشته شده است.

خوردگی در سیم بکسل آسانسور

در موتورهای گیربکسی سیم بکسل با فلکه گیربکس، موتور و وزنه های تعادلی آسانسور در ارتباط است. بین این قطعات اصطکاک وجود دارد و اگر سیم بکسل به موقع روغن کاری نشود در اثر این اصطکاک دچار خوردگی و پوسیدگی می شود. به خاطر ارتباط کاملی که بین سیم با موتور وجود دارد در اثر خرابی سیم بکسل موتور و فلکه گیربکس هم خراب خواهند شد. پس روغن کاری دوره ای و مرتب سیم بکسل را فراموش نکنید. 

پوسیدگی در سیم بکسل موتور آسانسور می تواند به آن آسیب بزند

تعمیر موتور آسانسور

برای تعمیر موتور آسانسور اول از همه باید تشخیص دهید که مشکل ایجاد شده در آن مربوط به کدام بخش است. شاید بتوان با تعمیر بخش مربوطه موتور را از تعویض شدن نجات داد. ضمنا تعمیر و تعویض این قطعه کار تخصصی است. کسی که این کار را انجام می دهد یعنی تعمیرکار آسانسور اول از همه باید بتواند مشکل موتور را تشخیص دهد و در نهایت تشخیص دهد که موتور نیاز به تعمیر دارد یا تعویض. در آخر هم باید بتواند با کمترین هزینه مشکل موتور شما را برطرف کند. 

کلام پایانی 

موتور آسانسور مهم ترین بخش یک آسانسور است. وظیفه اصلی این وسیله که همان بالا رفتن و پایین آمدن از طبقات است به وسیله موتور صورت می گیرد. اگر موتور از کار بیفتد احتمالا شما متقبل یک هزینه سنگین برای تعمیر آن خواهید شد. موتور آسانسور انواع مختلفی دارد که علاوه بر اینکه کارایی متفاوتی دارند بلکه قیمت آن ها و هزینه تعمیر و تعویض آن ها نیز با هم متفاوت است. 

گردآوری: بخش دانش کسب و کار بیتوته