تقویم تاریخ - 19 مهر

مجموعه: تقویم تاریخ

كلازويتس ابراز عقيده كرده است كه مردم يك كشور بايد از طريق خدمت وظيفه (اجباري، بدون اغماض و تبعيض) با فنون رزم آشنا شوند تا در صورتي كه خطري ميهن آنان را تهديد كند جملگي و بدون نياز به آموزش وقتگير، در كوتاهترين زمان آماده دفاع باشند. اين اصل نيز از كلازويتس است: جنگ دنباله سياست (ديپلماسي) است، به طريقي ديگر. دولت هايي كه نظام وظيفه ندارند به اين قسمت از انديشه هاي كلازويتس استناد مي كنند تا بتوانند نظاميان استخدامي (اصطلاحا: داوطلب) را براي جنگ (جنگ تعرضي) به نقاط دوردست بفرستند و تلفات وارده هم نمي تواند مورد اعتراض قرارگيرد زيرا كه اين نظاميان براي جنگيدن استخدام شده اند و «جنگ» كشته شدن هم دارد و اگر جانشان را دوست داشته باشند نبايد به استخدام ارتش درآيند. هزينه نظامي دولت هايي كه نظام وظيفه ندارند بسيار سنگين است و بيشتر اين بودجه صرف پرداخت حقوق و مزايا به نظاميان مي شود.

از قرن بيستم، دولت هاي داراي قانون نظام وظيفه استدلال مي كنند كه تعرض نوعي دفاع است و لذا مي توانند از سرباز وظيفه براي تعرض هم استفاده كنند.

نظام وظيفه در ايران سابقه طولاني دارد. در زمان هخامنشيان و ساسانيان به نوعي نظامي وظيفه وجودداشت. در زمان هخامنشيان، سپاه جاويدان (دائمي و استخدامي) تا رسيدن مرداني كه به عنوان سرباز احضار مي شدند كار دفاع را به دست مي گرفت. شاه عباس نظام وظيفه را به صورتي ديگر احياء كرد و آن، موظف بودن هر دهكده و يا خانواده به دادن يك سرباز بود. پس از تاسيس فرهنگستان ايران، در خبرها ـ نوشتن عنوان «سرباز» براي افراد ارتشهايي كه قانون نظام وظيفه نداشتند ممنوع بود و بايد به جاي آن واژه «نظامي و ...» بكار مي رفت زيرا كه به استدلال فرهنگستان، «سرباز» عنواني بسيار مقدس بود.

1991م:« رد فاكس Redd Foxx» كمدين بزرگ آمريكا در قرن 20 يازدهم اكتبر 1991 در 68 سالگي در لس آنجلس درگذشت. توصيف هنر او در كار نمايش همين اندازه بس ؛ كه كاست يك فيلم او موسوم به «پارتي» 20 ميليون نسخه فروش داشته است. او كه نام اصلي اش «جان سانفورد» بود و در شهر سن لوئي به دنيا آمده بود كار نمايش را از 16 سالگي و از دهه 1940 آغاز كرده بود. پخش سريال «سانفورد و پسر» كه براي پخش در تلويزيون در دهه 1970 تهيه شده بود در دهه اول قرن 21 هنوز تكرار مي شود و پر بيننده ترين برنامه هاي سرگرم كننده تلويزيوني است. اين سريال در مغازه اوراق فروشي « «سانفورد و پسر» كه «رد» آن را امپراتوري خود مي خواند روي مي دهد.

شهرت ديگر «رد فاكس» درگيري دائمي او با اداره ماليات بردرآمد آمريكا بود كه چون از زير بار پرداخت ماليات به بهانه اين كه پول مردم هدر داده مي شود شانه خالي مي كرد بالاخره به زندان افتاد. وي يك هنرمند سياهپوست بود.

1900م:دهم اكتبر زادروز « هلن هيز » بازيگر قديمي فيلمهاي سينمايي است كه در 1900 به دنيا آمد و 93 سال عمر كرد . . فيلمهاي معروف او « پرواز شب » ، « زباني ديگر » و « ونسا » هستند. او در ميان بازيگران زن شهرت به آرام بودن و كمرو بودن داشت.وي در آخرين مصاحبه مطبوعاتي خود از مصاحبه گر خواسته بود كه عكس جواني و عكس دهه 80 عمر او را در كنار هم چاپ كند تا همگان بدانند كه بعد از جواني ، پيري هم در راه است و هميشه آن روز را در نظر داشته باشند و توشه پيري تهيه كنند.

1885م:امروز زادروز «فرانسوا مورياك» نويسنده بزرگ قرن بيستم فرانسه است كه 11 اكتبر 1885 به دنيا آمد و 85 سال عمر كرد. در ميان آثار او از مقاله براي روزنامه تا داستان، نمايشنامه، و تاليفات غير داستاني و شعر ديده مي شود. 30 داستان از او انتشار يافته كه تجديد چاپ مي شوند. «دفترچه سياه» يكي از داستانهاي اوست. بيوگرافي شارل دوگل بهترين تاليف غير داستاني مورياك است. وي در سال 1952 برنده جايزه نوبل در ادبيات شد. او چند جايزه و مدال ديگر از جمله نشان لژيون دونور به دست آورده است. آخرين كار مهم مورياك تنظيم يادداشتهايش به صورت كتاب بود. پس از درگذشت مورياك، از گردآوري برخي از تاليفات او يك مجموعه 12 جلدي به چاپ رسيده است. مورياك در مقالاتش همواره از استقلال كشورها، آزادي و رعايت حقوق انسانها و دمكراسي واقعي حمايت كرده و فقر و ثروت زياد و به همين ترتيب قدرت و بي قدرتي محض را عامل فساد و تباهي و بي ثباتي جامعه خوانده است.

1899م:دور دوم جنگ بوئرها با انگلستان از 11 اكتبر سال 1899 آغاز شد. «بوئر» در لغت به معناي كشاورز است كه مهاجرين هلندي مستقر در آفريقاي جنوبي را هم كه عمدتا كشاورز بودند «بوئر» خوانده اند. نياكان اين جماعت به دليل كالونيست بودن (شاخه اي از مذهب پروتستان) ، فشارهاي وارده را تحمل نكرده و از اروپا به آفريقاي جنوبي مهاجرت كرده بودند كه پس از تصرف منطقه كيپ (دماغه اميد نيك) توسط انگلستان به نقاط شرقي و شمالي رفته و دو جمهوري تازه براي خود ايجاد كرده بودند. در ميان اين مهاجران، گروهي كالونيست آلماني و فرانسوي هم ديده مي شدند. اين مهاجران قديمي چون انگليسي ها را همه جا در تعقيب خود ديده بودند يرانجام دست به مقاومت مسلحانه زده بودند. اين مقاومت هنگامي در سطحي وسيع آغاز شد كه انگليسي ها جمهوري ترانسوال آنها را ضميمه ايالت «كيپ» كرد. جنگ از 16 دسامبر 1880 آغاز شد. در دور اول جنگ، انگليسي ها شكست خوردند و فرمانده آنان ژنرال «كالي» نيز كشته شد. ويليام گلدستون نخست وزير وقت انگلستان كه چنين ديد و به واقعيت پي برد، از در سازش وارد شد و خود مختاري ترانسوال را بپذيرفت.

پس از كشف طلا در ترانسوال، هزاران انگليسي براي كار در معادن وارد اين منطقه شدند و شهر يوهانسبورگ يك روزه ساخته شد و ....

بوئرها كه چنين ديدند بر كارگران غير بومي و شركت هاي انگليسي استخراج طلا، ماليات سنگين بستند و تازه واردين را از شركت در انتخابات و كسب مقام دولتي در آن منطقه محروم كردند. اين وضعيت، باعث اعتراض معدنداران شد و به وزارت مستعمرات در لندن شكايت بردند. اين وزارت به دولت محلي بوئرها اولتيماتوم داد كه به آن توجه نشد. به دستور لندن نيروي نظامي انگلستان مستقر در «كيپ» وارد عمل شد و دور دوم جنگ از يازدهم اكتبر 1899 آغاز گرديد و هر حمله نظامي انگليسي ها به شكست انجاميد. اين بار بوئرها از شيوه جنگ گريلايي استفاده مي كردند، لباس غير نظامي مي پوشيدند و از كمينگاه حمله مي بردند. همچنين، اين بار دولت هاي اروپايي متخاصم با انگلستان به ويژه آلمان به بوئر اسلحه برتر و آموزش نظامي مي دادند، به گونه اي كه تا آخرين ماههاي اين جنگ 29 ماهه از نيروي 250 هزار نفري انگلستان كار موثري برنيامد. انگلستان بهترين سربازان و ژنرالهاي خود از جمله ژنرال كيچنر، ژنرال كمپ ، ككويچ و رابرتز را به جنگ بوئرها فرستاده بود. جنگ در 31 ماه 1902 با امضاد پيمان ورينيگينگ پايان يافت. دولت انگلستان طبق اين پيمان 3 ميليون پاوند به بوئر ها داد، خود مختاري آنان را برسميت شناخت و قول داد كه بعدا اجازه دهد جمهوري فدرال آفريقاي جنوبي را تشكيل دهند و به اين وعده هاي خود هم عمل كرد.

اين جنگها اختلاف سفيد و سياه را در آفريقاي جنوبي افزايش داد زيرا در طول جنگ، انگليسي ها سعي كرده بودند از سياهپوستان محلي بر ضد بوئرها استفاده كنند. سرانجام بوئرها (افريكانرها) با محروم كردن اكثريت سياهپوست، حكومت اقليت ايجاد كردند كه تا آخرين دهه قرن بيستم ادامه داشت. دولت اقليت سفيد پوست چون نگران احتمال مداخله نظامي قدرتها به سود سياهان بود، سلاح پيشرفته از جمله بمب اتمي نيز براي خود توليد كرده بود و ....

نتايج ديگر اين جنگها، روي كار آمدن حزب ليبرال در انگلستان، ايجاد جنبش مشت زنان در چين، روشن شدن مردم مستعمرات كه افسانه قدرت نظامي انگلستان پوچ بوده و در برابر اراده مردم هيچ است و ايجاد جنبش هاي استقلال طلبي، و نيز گسترش احساسات ضد انگليسي در اروپا شد كه جزئيات اخبار مربوط به جنگهاي بوئر را در روزنامه هايشان مي خواندند.

1849م:درتاريخ مجارستان، دو رويداد شبيه به هم به فاصله 107 سال از يكديگر روي داده است كه بر عقيده «فلسفه تاريخ» صحه مي گذارد. هر دو واقعه در اكتبر روي داد. 11 اكتبر درهر دو واقعه روز تعيين كننده بود و دو قيام مجارها، هر دو توسط روسيه سركوب شد.

نخستين واقعه، در اكتبر سال 1849 روي داد. در آن زمان، مجارستان جزئي از قلمرو امپراتوري اتريش بود، و اتريش گرفتار يك انقلاب داخلي. درآن زمان، يك روشنفكر مجارستاني به نام «لايوس كوسوت» كه خواهان استقلال وطنش از اتريش و برقراري يك حكومت پارلماني درآنجا بود دست به قيام زد، و مردم هم از او پشتيباني كردند. اتريش كه به دليل عصيان داخلي قادر به اعزام نيروي اضافي به مجارستان نبود از تزار روسيه كمك خواست و ارتش روسيه وارد مجارستان شد و اين كشور را به خاك وخون كشيد، و قيام ملي آن را سركوب كرد و سلطه اتريش ادامه يافت.

107 سال بعد دراكتبر سال 1956، هنگامي كه غرب گرفتار وقايع آبراه سوئز و جنگ مشترك انگلستان، فرانسه و اسرائيل بر ضد مصر بود، ارتش مسكو به مجارستان نيروي تقويتي فرستاد و قيام ملي مجارها را كه رهبر آن ناجي (ناگي) بود به همان ترتيب اكتبر سال 1849 سركوب كرد و حكومت را به «كادار» مخالف رديف اول «ناگي» سپرد. ناگي نيز يك سوسياليست بود منتهي سوسياليستي ملايم و ملي گرا. با شكست قيام مجارها در سال 1956، اين كشور تا اواخر دهه 1980 كه بلوك شرق منحل شد همچنان از اعضاي اين بلوك بود.

1947م:يازدهم اكتبر در سال 1947، دولت آمريكا با صدور اعلاميه اي از طرح تقسيم فلسطين حمايت كرد كه روز بعد كنسولگري آن كشور در بيت المقدس منفجر شد.

سازمان ملل هم ماه بعد ( 29 نوامبر 1947) طرح تقسيم فلسطين به دو كشور عرب و اسرائيلي را تصويب كرد ، ولي اين مسئله هنوز حل نشده و در خم اولين كوچه است و....

1968م:11 اكتبر سال 1968، ارتش پاناما كه «گارد ملي» خوانده مي شود با يك كودتاي بدون خونريزي به حكومت «آرياس Arias» رئيس جمهوري اين كشور پايان داد و اعلام كرد كه ادامه حكومت آرياس به بسط فساد اداري و در نتيجه، يك قيام خونين منجر مي شد كه ارتش پيشدستي كرد و او و همه مقامهايي را كه منصوب كرده بود بركنار كرد.

در اين اعلاميه ارتش پاناما اعلام كرد كه همه انتصابات آرياس بر اساس رابطه وبا هدف سرقت اموال عمومي بود نه ضابطه، و بركنارشدگان تا رسيدگي به سوءاستفاده هايشان درزندان باقي خواهند ماند.

درهمين اعلاميه تاكيد شده بود كه يك شوراي نظامي به رياست سرتيپ ‍‍‍ «عمر تريخوس» به مدت يك سال حكومت را به دست خواهد گرفت و سپس آن را پس از انجام انتخابات عمومي به غير نظاميان خواهد سپرد. تريخوس شهرت به دوستي با آمريكا داشت و رسانه هاي اين كشور اين اقدام را «انقلاب مردم پاناما» عنوان داده اند، ولي تاريخ نگاران «كودتاي نظامي» درج كرده اند. يك سال بعد، مردم پاناما، چون از انتخابات خبري نشد، صداي اعتراض خود را بلند كردند و دو ماه بعد يعني در 16 دسامبر سال 1969، ملاقات تريخوس با راكلفر فرماندار ايالت نيويورك بهانه به سرهنگ «راميرو سيلورا» عضو شوراي نظامي پاناما داد تا تريخوس را كارگزار آمريكا بخواند و او را در اثناي ديدار از مكزيك بر كنار كند و اعلام دارد كه تريخوس در تقسيم مقامات دولتي ميان دوستان و اقوام خود و دادن امتيازها به آنها فراتراز آرياس رفته است. اما تريخوس بدون ترس از سرهنگ سيلورا به پاناما بازگشت و سيلورا بركنار شد.

آمريكا از دهه دوم قرن بيستم در پاناما پايگاه نظامي دارد كه در آن زمان يك سپاه در آن مستقر بود. همين سپاه بود كه چند سال بعد « نوريه گا » رئيس كشور پاناما را در پي يك جنگ خونين دستگير كرد و براي محاكمه به آمريكا فرستاد كه به 40 سال زندان محكوم شد. در نخستين انتخابات رياست جمهوري پاناما در 11 اكتبر سال 1978، يك سال پيش از اقامت به حالت تبعيد شاه در آنجا صورت گرفت و «رويو» برنده شد ، ولي باز تريخوس و بعد از او نوريه گا همه كاره كشور بودند

2005م:پس از سه هفته مذاكره و بحث، نهم اکتبر 2005 سران دو حزب بزرگ آلمان (سوسيال دمكرات و دمكرات مسيحي) كه مسئوليت دولتهاي پس از جنگ جهاني دوم را در آلمان فدرال به طور متناوب برعهده داشتند موافقت كردند كه با هم يك دولت ائتلافي تشكيل دهند. در گذشته، ائتلاف ها در آلمان ميان يك حزب بزرگ و يكي دو حزب كوچك به وجود مي آمد. سازش تازه بايد به تصويب كنوانسيون هاي دو حزب و نمايندگان آنها در پارلمان فدرال مي رسيد تا رسميت مي يافت. کنوانسيونهاي دو حزب و نيز پارلمان آلمان كه داراي614 كرسي است 18بعدا بر ائتلاف صحه گذاردند.

در انتخابات 18 سپتامبر 2005 آلمان، حزب محافظه كار دمكرات مسيحي 226 كرسي و حزب سوسيال دمكرات 222 كرسي به دست آورده بودند. طبق اين سازش، قرار شده بود در كابينه آينده هشت وزير از حزب سوسيال دمكرات (چپ) و شش وزير از حزب دمكرات مسيحي (محافظه كار) شركت داشته باشند. توافق شده بود كه وزيران امورخارجه، دارايي، امور كارگران، محيط زيست، دادگستري، «بهداشت و درمان»، «تعاون و توسعه» و «حمل ونقل» از حزب سوسيال دمكرات و وزيران دفاع، اقتصاد، كشور (امور داخله)، ‏فرهنگ، آموزش و پرورش و امور خانواده از حزب دمكرات مسيحي باشند. به اين ترتيب ديپلماسي و امور درمان و كارگري برعهده حزب سوسيال دمكرات(حزب حاکم قبلي) قرار گرفت كه به اين مسائل علاقه مند است. شرودر با دريافت اين سمت ها براي حزب خود، حاضر شده بود كه از مقام صدارت عظمايي بگذرد و بانو آنگلا مركل از حزب دمكرات مسيحي اين سمت را به دست آورد. به اين ترتيب گرهارد شرودر كه هفت سال صدر اعظم و قبلا هم وزير امورخارجه بود حذف شد.

2005م:نهم اكتبر 2005 در بخش اخبار مشروح ساعت شش و نيم بعد از ظهر، مردم آمريكا و جهانيان در تلويزيونهاي خود صحنه كتك خوردن يك معلم بازنشسته 64 ساله را از دست پليس در يك خيابان شهر توفان زده نيو ارلئان مشاهده كردند و بسياري از آنان اندوهگين شدند.

اين صحنه نشان مي داد كه سه مامور پليس در خيابان «بوربون» در محله معروف به «فرنچ كوارتر» شهر توفان زده و آسيب ديده نيو ارلئان به جان «رابرت ديويس» 64 ساله افتاده و دو تن از آنان او را مي زدند تا اين كه خون آلود شد و بر زمين غلطيد. آنگاه از پشت به او دستبند زدند و منتظر آمدن اتومبيل براي نقل وي به قرارگاه خود شدند. غافل از اين كه فيلمبردار اسوشيتدس مراقب آنان و سرگرم تصوير برداري از صحنه است. يك پليس سوار كه متوجه فيلمبرداري شده بود كوشيد كه با قرار دادن اسب خود مقابل دوربين، مانع ادامه فيلمبرداري شود و يك پليس ديگر به فيلمبردار اهانت كرد و وي با فشار دست به عقب راند، ولي گرفتن تصوير ادامه يافت زيرا كه قانون اساسي آمريكا آزادي مطبوعات را تضمين كرده است.

سه مامور پليس در گزارش خود رابرت را به بدمستي در خيابان (معبر عمومي) و اطاعت نكردن از دستور پليس كه تسليم شود متهم كرده اند.

رابرت پس از درمان در بهداري و اعزام به دادگاه اين اتهامات را رد كرده و گفته است: پس از آسيب ديدن شهر بر اثر توفان، بمانند ديگران شهر را ترك كرده بود و امروز آمده بود تا ببيند كه خانه او و منازل بستگانش در چه وضعيتي قرار دارند و آيا بازگشت به شهر در اين شرايط كار درستي و يانه. وي پس از بازديد از خانه ها در خيابان كانتي يك پاكت سيگار خريد و قصد بازگشت داشت كه ماموران پليس بر سرش ريختند. او 25 سال است كه به دستور پزشك، الكل مصرف نمي كند زيرا كه الكل بيماري قند را تشديد مي كند و در اين مدت لب به الكل نزده است.

پخش فيلم از شبكه هاي تلويزيوني كه كار ژورناليستيك جالبي بود، سبب ابراز تاسف مقامات و تسليم سه مامور پليس به دادگاه شده است. قاضي دو تن از سه مامور را تا سپردن وجه الضمان به زندان فرستاده و سازمان پليس هر سه را معلق از خدمت كرده است. دو عكس زير، رابرت را در جريان حمله پليس و نيز پس از افتادن بر كف پياده رو در ميان خون خود نشان مي دهد. اين خونريزي شدت كتك خوردن او را ثابت مي كند.

1737: يك زلزله شديد شهر كلكته هند را ويران و 300 هزار تن را كشت.

1865: شورش سياهپوستان جامائيكا (در آن زمان مستعمره انگلستان) بر ضد فقر، تبعيض و بي عدالتي به رهبري يك روحاني مسيحي به نام «پال بوگل» آغاز شد. دولت لندن چون ادامه اين وضعيت را تهديدي براي منافع جهاني خود يافت دستور دستگيري و اعدام بوگل را صادر كرد و متعاقب آن، بوگل دستگيرد و به دار كشيده شد و عصيان سركوب گرديد.

1906: شوراي آموزش و پرورش شهر سانفرانسيسكو تصويب كرد كه كودكان ژاپني مقيم اين شهر بايد در مدارس جداگانه تحصيل كنند. اين اقدام موجب اعتراض دولت ژاپن شد و ميان دو دولت آمريكا و ژاپن يك كدورت طولاني به وجود آمد. دولت آمريكا استدلال مي كرد كه به دليل فدراليستي بودن نظام حكومتي آمريكا نمي تواند دستور لغو تصميم شوراي منطقه را بدهد و تنها كاري كه ازدستش بر مي آيد دادن تذكر دوستانه و يا تسليم دادخواست به دادگاه فدرال برضد شوراي آموزش سانفرانسيسكو است كه اين استدلال، دولت ژاپن را كه نظام حكومتي اش مركزي است و قدرت و اختيارات در توكيو متمركز است قانع نمي كرد.

1923: ارزش برابري پول آلمان به قدري كاهش يافت كه هر 4 ميليارد مارك برابر يك دلار ارزش داشت و ادامه همين وضعيت با عث روي كار آمدن هيتلر شد.

1939: روزولت رئيس جمهور وقت آمريكا نامه انتشتين را كه در آن به دولت آمريكا اصرار و تاكيد كرده بود كه بمب اتمي بسازد زيرا كه اين كار شدني است و هيتلر در حال تلاش براي توليد آن است دريافت كرد كه نتيجه اش تصويب «پروژه منهتن» به رياست فني دكتر رابرت اوپنهايمر فيزيكدان بود كه مديريت كل آن مجموعه را ژنرال «لسلي گرو» برعهده داشت. انشتين كه يهودي بود از ترس آزار احتمالي ماموران هيتلر، از آلمان فرار و به آمريكا پناهنده شده بود و در دانشگاه پرينستون اين كشور تدريس مي كرد.

1950: اف سي سي (كميسيون مستقل ارتباطات آمريكا) پروانه تاسيس نخستين فرستنده تلويزيون رنگي را در اين كشور به نام كمپاني رسانه اي «سي بي اس» صادر كرد.

1986: مذاكرات ريگان و گورباچف درباره محدود ساختن حجم سلاحهاي هسته اي در اروپا، در شهر ريكياويك پايتخت كشور ايسلند آغاز شد. اين تنها دور مذاكراتي بود كه گورباچف در آن كوتاه نيامد و به آمريكا امتياز نداد، ولي بعدا ....

منبع:iranianshistoryonthisday.com