تقویم تاریخ - 25 مرداد

مجموعه: تقویم تاریخ

كرماني ها كه شهرت به ناسيوناليست بودن دارند با داشتن دهها سال حاكم ترك ( سلجوقي و قراختايي ) حتي يك واژه تركي ياد نگرفته و بكار نبرده اند.

سلطان جلال الدين خوارزمشاه در تفليس بود كه از قتل غياث الدين آگاه شد و براي تنبيه «براق» 17 روزه خود را از گرجستان به كرمان رساند. با وجود اين , براق باقي ماند.

سلطان جلال الدين كه او هم از طايفه تركان بود در سال 1230 ميلادي در منطقه رضائيه به دست كردها كشته شد. تاريخ از او به عنوان مردي جنگي ولي فاقد تدابير كشور داري و مديريت ياد مي كند. «براق» پس از هفت سال حكومت بر كرمان درگذشت و مرگ ابو حامد كرماني مولف و عارف معروف چهار سال پس از فوت براق در سال 1238 ميلادي اتفاق افتاد. اين وقايع همزمان با جنگهاي صليبي و لشكركشيهاي پي در پي اروپاييان به خاورميانه به منظور تصرف بيت المقدس صورت مي گرفت.

19‎53م:سرهنگ نصيري فرمانده واحد گارد سلطنتي نامه شاه مبني بر عزل دكتر محمد مصدق از نخست وزيري ايران را 3 روز پس از امضاء شدن، در ساعت 2 بامداد 16 اوت سال 1953 (25 مرداد سال 1332 خورشيدي) به خانه او واقع در خيابان كاخ (خيابان فلسطين جنوبي) رسانيد كه توسط ماموران محافظ خانه دستگير و بازداشت شد و چند ساعت بعد، شاه پس از اطلاع از ماجرا، با همسر خود ثريا از طريق فرودگاه كلاردشت با هواپيماي اختصاصي كه خاتمي افسر نيروي هوايي (بعدا شوهر فاطمه، خواهر شاه) خلباني آن را برعهده داشت به صورت فرار از كشور خارج شد و به بغداد رفت، زيرا كه واحد گارد او خلع سلاح، و دستور احضار سرلشكر بازنشسته فضل الله زاهدي (که شاه با نقض قانون اساسي به او حكم نخست وزيري داده بود) و جمع ديگري داده شده بود و كار جمع آوري عكسهاي شاه از ادارات دولتي هم آغاز گرديده بود. مطابق قانون اساسي، مجلس بايد نخست وزير تعيين مي کرد، نه شاه. بنابر اين عمل شاه غيرقانوني اعلام و کودتا تلقي شده بود.

دكتر فاطمي وزير امور خارجه وقت خروج بدون اطلاع شاه از كشور را «فرار» او اعلام و به ملت گزارش كرد که اين عمل شاه به منزله استعفاي او است. دكتر فاطمي سپس به نمايندگي هاي ايران در كشورهاي ديگر دستور داد كه سراغ شاه نروند زيرا كه وي يك فراري است و سمتي ندارد.

در پي اعلام خروج شاه از كشور، مردم به خيابانها ريختند و مجسمه هاي او و رضا شاه را پايين آوردند. گروهي از مردم نيز در گوشه و كنار از جمله ميدان بهارستان تشكيل اجتماع داده و خواستار برقراري نظام جمهوري و لغو سلطنت شدند. در همين روز كاخ هاي سلطنتي مهر و موم شد و برنامه دعا به جان شاه در پادگانها لغو گرديد.

25 1358ش:امرداد 1358 (16 اوت 1979) شوراي انقلاب يك قانون مطبوعات تازه براي ايران تصويب كرد كه شش سال اجرا شد و سپس جاي خود را به قانون مطبوعات فعلي (مصوب سال 1364 زمان وزارت محمد خاتمي = 1985) سپرد. به اظهار برخي اصحاب نظر، قانون مطبوعات مصوب 16 آگست سال 1979 بهتر از ساير ضوابط مطبوعاتي ايران در 98 سال گذشته بوده است زيرا كه انتشار روزنامه حرفه اي را كار روزنامه نگار دانسته و تاكيد دارد كه اگر دولت (هيات نظارت) ظرف سه ماه پس از دريافت تقاضاي صدور پروانه، نظر خود را اعلام نكند متقاضي مي تواند به دادگاه دادخواست دهد و حكم دادگاه قطعي است (تبصره 2 ماده 10). در قانون فعلي (مصوب 1985) راي هيات نظارت «قطعي» اعلام شده است. در قانون فعلي، روزنامه نگار بودن متقاضي شرط نيست ولي بايد صلاحيت او به تاييد وزارتخانه هاي اطلاعات، دادگستري و نيروي انتظامي رسيده باشد (تبصره 6 ماده 9)، عليه نظام جمهورياسلامي فعاليت و تبليغ نكرده باشد (تبصره 8 ماده 9) و از مقامات نظام پيشين و وابستگان رژيم سابق در طول مدتي از 15 خرداد 1342 تا 22 بهمن 1357 نباشد (تبصره 5 ماده 9) و .... شنيده شده است كه ضمن بررسي سوابق متقاضيان انتشار نشريه، به گزارش هاي ساواك منحله نيز استناد مي شود!. به علاوه، كار رسيدگي در هيات، بدون حضور متقاضي و شنيدن مدافعات او (يكجانبه) صورت مي گيرد. نظر سه مرجع (وزارت اطلاعات و ...) هم به فرد اعلام نمي شود تا از خود دفاع كند.

1359م:روزنامه هاي تهران، در شماره هاي 25 مرداد 1359 (19 ماه پس از پيروزي انقلاب) اعلاميه دادستاني انقلاب مبني بر اعدام يوسف خوش كيش مدير كل بانك مركزي در نظام گذشته را منتشر كرده بودند. در اين اعلاميه، دادستاني انقلاب نوشته بود كه خوش كيش پس از محاكمه در روزهاي 18 تا 20 مرداد، مفسد في الارض و محارب باخدا و رسول او تشخيص داده شد و سحرگاه 24 مرداد1359اعدام گرديد.

در اين اعلاميه آمده بود كه خوش كيش در طول مديريت خود، به اقتصاد كشور خيانت بزرگ كرده بود و مرتكب هلاك حرث و نسل شده بود.

در همين اعلاميه خبر از اعدام سه تن ديگر همزمان با خوش كيش داده شده بود كه عبارت بودند از : هوشنگ امير افشار نيا رئيس اسبق زندان اوين، احسان شهبازي و قدرت جمشيدي. در اعلاميه تاكيد شده بود كه احسان شهبازي از سوي ساواك در كنفرانسها شركت مي كرد و يكي از جرايم او كمك به تحكيم پايه هاي حكومت پهلوي بود.

1359ش:خبر گزاري پارس كه هنوز به «ايرنا» تغيير نام نداده بود حكم شعبه اول دادگاه انقلاب در باره 15 تن را كه روز پيش اعدام شده بودند به روزنامه هاي تهران داده بود كه در شماره هاي 25 مرداد سال 1359 خود با عكس بعضي از آنان منتشر كرده بودند.

در اين گزارش، از اين عده به عنوان ياغيان بر امام عادل و قيام عليه جمهوري اسلامي كه از حمايت آمريكا و اسرائيل بر خوردار بودند نام برده شده بود. گزارش نشانه مي داد كه اين گروه از جمله كساني بودند كه 18 تير1359 دست به يك كودتاي نافرجام زده بودند و محاكمه آنان روزهاي هجدهم تا بيستم مرداد انجام و جملگي مفسد في الارض تشخيص داده شده و اعدام گرديده بودند. اسامي اين دسته چنين گزارش شده بود:

سپهبد سعيد مهديون رهبر كودتا، سرهنگ دوم احمد آزموده، سرگرد كورس آذرتاش، سروان هرمز زمانپور، ستوان شكرالله احمدي، استوار قاسم نقيب زاده، استوار جمشيد بختيار، نظامي غلامحسين خرقاني خوب، نظامي محمود كياني، ذبيح الله مومني، منصور كتيرلو، مرتضي فرحپور، منصور ساجدي، علي اكبر عوض زاده، و اسماعيل عرب شيرازي.

1359ش:گزارش روزنامه هاي تهران در چنين روزهايي در سال 1359 حكايت از اختلاف نظر بني صدر رئيس جمهور وقت با محمدعلي رجائي نخست وزير تازه بر سر تعيين وزيران داشت. رجائي بيستم مردادماه 1359 با نامه تاييديه بني صدر، از مجلس راي لازم را گرفته بود. اختلاف نظر، نخست بر سر تعيين وزيران كشور و دفاع بود كه بعدا گفته شد بني صدر مي خواهد قبلا يكايك وزيران كابينه مورد تاييد او باشند .

يكي از اقدامات رجائي در طول رياست دولت صدور بخشنامه اي بود كه به موجب آن مستمري بازنشستگان دولت كه به خارج رفته بودند بدون توجه به عائله تحت تكفل آنان در ايران قطع شد . برقراري مجدد مستمري موكول به بازگشت فرد بازنشسته و پس از تاييد وزارت اطلاعات شد. سالها بعد از جنگ كه برخي از بازنشستگان باز گشتند و مطالبه مستمري خود را كردند ، بدون احتساب تورم و حبس پول ، پس از دوندگي بسيار برهمان ميزان سابق به آنان پرداخت شد كه ارزش زيادي نداشت و بسياري از آنان حق خود را به اعتراض محفوظ داشته اند.

‏1945م:16 اوت سال 1945 (هفدهم به وقت جاکارتا) دكتر احمد سوكارنو (1970 - 1901) بلافاصله پس از اعلام پايان جنگ دوم در خاور دور، با تاسيس يك دولت موقت، استقلال وطنش را اعلام كرد و آن مجمع الجزاير را جمهوري اندونزي خواند و با سلاحهايي كه ژاپني ها در اختيار وي داده بودند، دست به ايجاد يك ارتش انقلابي زد تا مانع بازگشت هلنديهاي استعمارگر شود. نيروهاي ژاپني پس از دريافت دستور پايان جنگ، در اندونزي سلاحهاي خود به سوکارنو داده بودند. اندونزي از جمله مناطق اشغالي ژاپن در جريان جنگ جهاني دوم بود. نيروهاي ژاپني پس از اخراج هلندي ها جاي آنان را در اندونزي گرفته بودند. دکتر سوکارنو 16 اوت 1945 اعلام استقلال کرد، ولي سالها طول کشيد تا اين استقلال تحقق يافت. اندونزيايي ها هفدهم اوت هر سال را به عنوان روز ملي خود برگزار مي کنند و جشن مي گيرند.

1819م:16 اوت سال 1819 ـ چهار سال پس از شكست ناپلئون ـ شصت هزار تن كشاورزان منچستر انگلستان براي شنيدن اظهارات يك كشاورز مبارز به نام « هنري هانت Henry Hunt » با خانواده هاي خود در مزرعه « سن پترز فيلد » گرد آمده بودند و با خود قرار گذاشته بودند كه پس از شنيدن حرفهاي « هانت » در همانجا يك « پيك نيك » برگذار كنند .

قاضي شهر كه از اين خبر نگران شده بود به تقاضاي مالكان ( فئودالها ) تصميم گرفت كه سواران داوطلب را براي دستگيري « هانت » و برهم زدن اجتماع اعزام دارد. اين داوطلبان عمدتا از خرده مالكان و فرزندان اعيان و كسبه شهر تشكيل مي شدند كه در مواقع اضطراري كار پليس ضد شورش ( امروز ) به آنان واگذار مي شد. آنان هنگامي به اجتماع كشاورزان رسيدند كه « هانت » سخن از اصلاحات ارضي و امضاي تومار براي درخواست تصويب يك قانون در اين زمينه در پارلمان و نيز لغو قانون ذرت مي گفت.

سواران به سوي جايگاه سخنراني « هانت » هجوم بردند و با كشاورزان درگير شدند و دست به كشتار آنان زدند كه اجتماعي مسالمت آميز برپا داشته بودند. در اين عمليات ششصد و 9 مرد و زن و كودك كشته و يا مجروح شدند.

مورخان با استفاده از واژه واترلو ( محل آخرين جنگ ناپلئون با مخالفانش ) اين رويداد را قتل عام « پترلو » نام نهاده اند. از آن زمان به بعد، اين كشتار وسيله اي شده است كه روشنفكران و انقلابيون با اشاره به آن بر مالكان ، كارفرمايان و زورگويان بتازند.

1960م:نيمه دهه 1960، بسياري از شهرهاي ايالات متحده صحنه درگيري هاي نژادي بود. شهر لس انجلس در اوت 1965 صحنه شديدترين و وسيعترين اين شورشها ها بود. شورش با خشونت پليس نسبت به يك راننده سياه پوست كه تخلف كرده بود آغاز شده بود . سياه پوستان كه آماده چنين شورشي بودند دست به ويران ساختن و به اتش كشيدن و غارت شهر زدند. سياهان مسلمان محرك آنان به ادامه شورش بودند. اين شورش پس از پنج روز ، 16 اوت پس از ورود 20 هزار گارد ملي و برقراري منع رفت و آمد شبانه پايان يافت. محصول اين شورش ؛ سي كشته ، صدها مجروح ، صدها ميليون دلار خسارت مالي و 2 هزار و 210 بازداشتي بود. عكس ، يك خيابان فرعي را كه دود از خانه هاي آن بلند است نشان مي دهد.

1972م:16 اوت 1972 يك رويداد بي سابقه در آسمان مراكش (مغرب عربي) روي داد و يك جنگنده نيروي هوايي اين كشور به سوي هواپيماي حامل حسن دوم پادشاه وقت مغرب كه به پايتخت باز مي گشت آتش گشود، ولي هواپيماي حامل پادشاه و سرنشينان آن آسيب نديدند!. همزمان، چند هواپيماي ديگر با راكت و گلوله كاخ سلطنتي و فرودگاه را به گلوله بستند و عده اي را مجروح كردند.

نقشه اين كودتاي بي سابقه به نتيجه نرسيد و واحدهاي نظامي ديگر، كودتا گران را سركوب كردند و همان شب ژنرال افقير طراح نقشه كودتا در خانه اش كشته شد و اعلام گرديد كه خودكشي كرده است. چون پنج گلوله به شكم و گردن او اصابت كرده بود، خود كشي او با ترديد رو به رو شد. وي رئيس پليس و امنيت مراكش و مورد اعتماد حسن دوم بود. افقير كه متعلق به يك طايفه صحرا نشين بود پيش از استقلال مراكش، از افسران ارتش فرانسه بود. حسن دوم بعدا همسر و فرزندان ژنرال افقير را دهها سال در صحرا زنداني كرد كه فرار آنان از زندان تا كنون سوژه چند كتاب شده است. دختر افقير كه به پاريس فرار كرده است كتابي تحت عنوان «عمر برباد رفته» منتشر ساخته و مطالبي را درباره وضعيت زندگاني در كاخ سلطنتي افشاء ساخته است.

2007م:رامسفلد وزير دفاع وقت آمريكا در مذاكرات دو روزه خود (14 و 15 اوت 2004) در شهر سن پترزبورگ با سرگئي ايوانف وزير دفاع وقت روسيه، با سرسختي و كنايات تند طرف روس رو به رو بود كه در 13 سال پيش از آن سابقه نداشت. چند مورد طعن و كنايات ايوانف در اين مذاكرات كه به روزنامه ها درز كرده بود و در اوت 2007 به صورت «سابقه» بر اخبار قدرت نمايي تازه روس ها اضافه مي شود از اين قرارند:

ـ ايوانف به رامسفلد اعتراض كرد كه چرا چهار جنگنده ناتو در نزديكي مرزهاي روسيه مشاهده شده اند كه حركت خطرناكي بوده و ضمن آن به كنايه گفت: حتما اين چهار جت در جستجوي بن لادن و القاعده بودند!.

ـ در مورد ديگر، ايوانف در پاسخ رامسفلد كه پيشنهاد كرد اگر روسيه نگران سه كشور بالتيك است با آنها قراداد عدم تجاوز امضاء كند گفت: كدام كشور، كدام بالتيك!، اين حرفها چيست كه مي خواهيد در دهان ما قرار دهيد و سپس از پاسخ ما برضد خودمان سوء استفاده كنيد، و شديدا به گسترش ناتو اعتراض كرد و گفت كه قرار نبود پس از انحلال پيمان ورشو، ناتو گسترش يابد و برجاي آن پيمان هم بنشيند!.

ـ ايوانف سپس اعتراض كرد كه چرا آمريكا رادارهاي گرين لاند (دانمارك) را تبديل به احسن مي كند؟، منظور چيست؟. اين، ثابت مي كند كه شما به روسيه اعتماد نداشته و نخواهيد داشت. رامسفلد جواب داد: به خاطر موشكهاي ايران و كره شمالي!، ايوانف به طعن گفت: پس، ما هم به همين دليل، نظير اين رادارها را نصب خواهيم كرد.

ـ ايوانف در پاسخ به پرسش رامسفلد كه علت افزايش چهل درصدي بودجه دفاعي روسيه چه بوده است، گفت: همه اين چهل درصد اضافي مي شود 2 ميليارد و پانصد هزار دلار در سال، و بودجه دفاعي آمريكا هنوز صدها برابر ما است!.

ايوانف متولد 1953، سرلشكر ذخيره و افسر اطلاعاتي سابق، در سال 2007 پس از شش سال، پست وزارت دفاع روسيه را ترك كرد و معاون نخست وزير اين كشور شد كه براي انتخابات سال 2008 نامزد رياست جمهوري روسيه شود و جاي همكلاسي سابق خود ـ پوتين ـ را بگيرد. ايوانف قبلا رئيس شوراي امنيت ملي روسيه بود. وي كه در دانشگاه در رشته زبانشناسي تحصيل كرده است بر چند زبان اروپايي مسلط و انگليسي را به رواني آمريكايي ها تكلم مي كند. او از دهه 1970 در پليس اطلاعات و امنيت شوروي (كا. گ. ب.) مشغول به كار شده بود.

2004م:با ورود روسيه، اوكراين و قزاقستان از اوت 2004 به بازار بين المللي گندم، نظم قديمي اين بازار برهم خورده است. اين سه كشور در سالهاي اخير بيش از سي درصد، مازاد توليد داشته و وارد بازارهاي بين المللي شده اند. استراليا بيش از ساير كشورهاي گندم خيز از ورود آنها به اين بازار آسيب ديده است. به نظر مفسران اقتصادي، آمريكا، كانادا و آرژانتين سه كشور بعدي خواهند بود كه از اين رقابت آسيب خواهند ديد. تا چند سال پيش، گاهي بازار گندم به صورت بده - بستان ديپلماتيک درمي آمد و از آن به عنوان باج خواهي سياسي هم استفاده مي شد كه با ورود رقباي تازه، ممکن است بعدا چنين نباشد.

بازار برنج نيز تا دهه پيش همين وضعيت (صورت بازي ديپلماتيک) را داشت كه با ورود ويتنام به آن و عرضه برنج فراوان، اين بازار را به صورت تجاري خود باز گرداند. روسيه قبل از گندم، بازار نفت را هم تا حدي از روال سابق خارج ساخته بود.

1513: هانري هشتم پادشاه وقت انگلستان كه به فرانسه لشكر كشيده بود ارتش فرانسه را در Spur واقع در شمالغربي اين كشور شكست داد.

1914: با ورود نيروهاي آلمان به خاك بلژيك ، دولت اين كشور پايتخت را از بروكسل به آنتورپ منتقل ساخت.

1941: انگلستان و شوروي بار ديگر به ايران اخطار كردند كه آلماني ها را از خاك خود بيرون كند.

1945: ايران نيز مانند كشورهاي ديگر به مناسبت پايان كامل جنگ جهاني دوم تعطيل عمومي بود.

1949: بانو مارگارت ميچل نويسنده داستان معروف «بربادرفته» درگذشت.

1955: براي دكتر مرتضي يزدي وزير اسبق بهداري و از سران حزب توده كيفرخواست اعدام صادر شد.

1960: قبرس كه پس از سلطه عثماني، در استعمار انگلستان بود در پي مبارزات مسلحانه مردم آن جزيره استقلال يافت و اسقف ماكاريوس رهبر مبارزه به عنوان نخستين رئيس جمهوري آن انتخاب شد.

1960: در كنگو كه استقلال خود را از استعمار بلژيك به دست آورده بود نظام جمهوري اعلام شد.

1974: ارتش تركيه پس از تصرف منطقه ترك نشين شمال قبرس و اعلام يك حكومت جداگانه در آنجا، با يوناني زبانان آتش بس اعلام كرد.

1975: دولت تازه بنگلادش ( دولت كودتا ) تصميم گرفت كه اين كشور را از حوزه نفوذ هند خارج سازد.

2003: به گزارش روزنامه دولتي همشهري مورخ 23 مرداد 1382، مروي معاون اول قوه قضايي در اجتماع معاونان آمار اشاره كرده است كه آمار جعل سند در كشور رو به ازدياد است.