آیا توفان ژئومغناطیسی در راه زمین است؟

مجموعه: اخبار علمی و آموزشی

تاریخ انتشار : چهارشنبه, 08 تیر 1401 21:52

به گزارش ایرنا از پایگاه خبری علمی -  فناوری بی‌جی‌آر (bgr)، ستاره‌شناسان در چند هفته گذشته در حال رصد لکه خورشیدی آی آر ۳۰۳۸ (AR۳۰۳۸)‌ بودند. این لکه خورشیدی به سمت زمین بود و ستاره‌شناسان انتظار از بین رفتن آن را داشتند اما این لکه سه برابر اندازه خود رشد کرد و در نتیجه این بزرگ شدن یک برون‌داد جرم هاله‌ای (coronal mass ejection/ CME) ایجاد کرد.

ستاره‌شناسان نمی‌توانند با اطمینان بگویند که آیا این فوران خورشیدی در راه زمین است یا در جهت دیگری در حال انتشار (حرکت) است.

سازمان فضایی اروپا (ESA) روز یکشنبه این هفته این فوران خورشیدی را با استفاده از سامانه رایانه‌ای رصد کرد. این ابزار به طور خودکار با استفاده از الگوریتم‌های داده‌ها کار می‌کند. این ابزارها تصاویر درستی از لکه خورشیدی که اوایل این هفته فوران کرد در اختیار محققان می‌گذارند اما قطع برق در دانشگاه استنفورد جایی که ابزارهای «سامانه نظارت خورشیدی ناسا» داده‌های خود را ذخیره می‌کنند، موجب شده که ستاره‌شناسان نتوانند تایید کنند که آیا فوران خورشیدی به سمت زمین در حرکت است یا خیر؟

آنچه که می‌دانیم این است که این لکه خورشیدی در مقطعی به سمت زمین بوده است اما به علت فقدان داده‌های لازم نمی‌توان گفت که آیا در زمان وقوع فوران نیز به سمت زمین بوده یا به سمت دیگری جابجا شده بود. اگر جابجا نشده باشد در این صورت به این معنی است که تمام انرژی خارج شده از طریق این برون‌داد جرم هاله‌ای ممکن است که به سمت زمین در حال حرکت باشد.

آیا باید نگران باشیم؟ پاسخ کوتاه این است که شاید، برخلاف شعله‌های خورشیدی که انتشار ضعیف‌تر انرژی دارند، برون‌دادهای جرم هاله‌ای بزرگ هستند و می‌توانند به توفان‌های ژئومغناطیسی منجر شوند و علت این مساله آن است که انرژی و مواد این پدیده می‌تواند با میدان مغناطیسی زمین برخورد کند.

در نتیجه اگر این فوران خورشیدی در حال حرکت به سمت زمین باشد، می‌تواند به خاموشی‌ها و قطع برق گسترده منجر شود. یک توفان ژئومغناطیسی نیرومند ناشی از «برون‌داد جرم هاله‌ای» این توان را دارد که کل شبکه‌های برق را از کار بیاندازد و همچنین می‌توان در ارتباطات رادیویی به مدت چند روز اختلال ایجاد کرده و در سامانه‌های راهبری مشکل ایجاد کند.

لکه‌های خورشیدی مناطق تاریکی در سطح خورشید هستند که در آنجا میدان مغناطیسی در حدود ۲ هزار و ۵۰۰ بار قوی‌تر از میدان مغناطیسی زمین و بسیار بیشتر از مناطق دیگر خورشید است.  انتشار جرم هاله‌ای (CME) به برون‌داد بزرگ پلاسما و میدان مغناطیسی از اتمسفر یا هاله اتمسفری خورشید (corona) گفته می‌شود.

بر خلاف شعله‌های خورشیدی که به جهش تشعشعات الکترومغناطیسی گفته می‌شود و با سرعت نور حرکت می‌کند و در مدت ۸ دقیقه به زمین می‌رسد، انتشار جرم هاله‌ای بطور نسبی آهسته‌تر حرکت می‌کند و زمان بیشتری طول می‌کشد تا به زمین برسد.

اگر فوران خورشیدی اوایل هفته به سمت زمین در حال حرکت باشد، دانشمندان انتظار دارند که امروز (چهارشنبه ۲۹ ژوئن) به زمین برسد.