استرس؛ فعال‌كننده ژن‌هاي خاموش

مجموعه: اخبار علمی و آموزشی

تاریخ انتشار : یکشنبه, 25 مهر 1389 10:11

جام جم آنلاين: در دنياي مدرن امروز استرس در حال تبديل شدن به يكي از بيماري‌هاي اصلي انسان است. اما استرس چيست؟ بستگي دارد كه از چه منظري به آن نگريسته شود. شايد تاكنون شما استرس را به گونه‌اي تجربه كرده باشيد كه بر تمام روح و جسمتان تاثير گذاشته باشد كه علل آن مي‌تواند فراوان باشد.

اما چنانچه ما روي سلول‌هاي بدنمان كه آجرهاي سازنده بدنمان هستند، تمركز كنيم، آن گاه معنا و مفهوم استرس و علل به وجود آورنده آن كمي فرق مي‌كند.

در سطح سلولي استرس ممكن است ناشي از قرار گرفتن در معرض آلودگي، دود سيگار، سم‌هاي باكتريايي و... باشد جايي كه سلول‌هاي تحت استرس بايد براي زنده ماندن و عملكرد نرمال از خود واكنش نشان دهند. در بدترين حالت ممكن استرس سلولي مي‌تواند منجر به گسترش بيماري‌ها در بدن انسان شود.

تحقيقات محققان دانشگاه كپنهاگ نشان مي‌دهد كه عوامل خارجي مي‌توانند از طريق كنترل ژن‌هاي ما سلول‌ها را تحت فشار بگذارند. اين عوامل كه بوسيله استرس واردشده به انسان فعال مي‌شوند با تحريك كردن ژن‌هاي مشخص كه فرض بر خاموش بودن آنهاست. كنترل ژن‌ها را در دست مي‌گيرند.

فعال بودن بعضي از ژن‌ها و غيرفعال بودن بعضي ديگر به منظور اطمينان از گسترش جنيني نرمال و عملكرد صحيح سلول‌ها در ادامه زندگي موضوع بسيار مهمي به نظر مي‌رسد. محققان دريافته‌اند كه قرار گرفتن سلول‌هاي بدن انسان در معرض تركيبات فعال شونده با استرس باعث فعال‌شدن ژن‌هاي خاموش مي‌شود. حتي كوچك‌ترين فعال‌سازي ژن‌ها طي دوره‌اي گسترش جنيني مي‌تواند خطرناك بوده و تشكيل يك هويت سلولي مناسب را به مخاطره اندازد.

به عنوان مثال استرس طولاني مدت باعث مي‌شود كه سلول‌هاي عصبي مغز، هورمون‌هايي را توليد كرده و نتوانند به شكل نرمال ملكول‌هاي سيگنال دهنده را توليد كنند و اين موضوع باعث اختلال عملكرد عادي مغز مي‌شود.

گروه‌هاي شيميايي كوچكي مي‌توانند باعث الحاق پروتئين‌هاي مركب به هيستون‌ها (پروتئين ساده وابسته به DNA) شوند و همين گروه‌ها قادر به كنترل عملكرد ژن هستند. يكي از كمپلكس‌هايي كه مي‌تواند اين كار را انجام دهد PRC2 نام دارد. اين كمپلكس‌ حفاظتي زماني كه ژن خاموش و غيرفعال است به هيستون ملحق مي‌شود. به محض قرار گرفتن سلول‌ها در معرض استرس اين كمپلكس از بين رفته و ژن فعال مي‌شود. علت فقدان PRC2 آنزيمي به نام MSK مي‌باشد. خنثي شدن اثر كمپلكس توسط اين آنزيم باعث فعال شدن ژن مي‌شود. نتيجه اين است ژني كه بايد خاموش باشد فعال گشته و موجب اختلال همساني و رشد سلولي مي‌گردد. اين بدان معناست كه بدون آسيب ديدن كدهاي ژنتيكي فاكتورهاي خارجي استرس قادر به كنترل فعاليت ژن‌هاي ما هستند..../تحلیل:جام جم