8 طرز فکر بسیار اشتباه والدین برای تربیت فرزندان!

مجموعه: روانشناسی کودکان

8 طرز فکر بسیار اشتباه والدین برای تربیت فرزندان

آشنایی با طرز فکر اشتباه والدین برای تربیت فرزندان

8 طرز فکر اشتباه والدین برای تربیت فرزندان

تربیت فرزندان یکی از حساس ترین و چالش برانگیزترین مسئولیت های والدین است. گاهی اوقات باورها و روش هایی که والدین به کار می برند، نه تنها به رشد و پیشرفت فرزندان کمک نمی کند، بلکه می تواند اثرات منفی طولانی مدتی بر شخصیت و رفتار آن ها داشته باشد. در این مقاله، به بررسی و اصلاح ۸ طرز فکر اشتباه رایج در تربیت فرزندان می پردازیم و راهکارهای علمی و عملی برای جایگزینی آن ها ارائه می دهیم. همچنین، با افزودن اطلاعات جدید و مثال های کاربردی، این موضوع را کامل تر و دقیق تر بررسی خواهیم کرد.

۱. تنبیه فرزندان راهی برای تربیت است

اشتباه: بسیاری از والدین معتقدند که تنبیه بدنی یا سخت گیری های شدید می تواند رفتار فرزندان را اصلاح کند. این دیدگاه از این باور سرچشمه می گیرد که والدین باید با اقتدار مطلق، نظم را در خانه برقرار کنند.

چرا اشتباه است؟ تحقیقات روان شناسی نشان داده اند که تنبیه، به ویژه تنبیه بدنی، نه تنها رفتارهای نادرست را اصلاح نمی کند، بلکه می تواند باعث کاهش اعتمادبه نفس، افزایش اضطراب و حتی پرخاشگری در کودکان شود. تنبیه، کودکان را به جای درک مسئولیت، به ترس از والدین سوق می دهد.

راهکار پیشنهادی: به جای تنبیه، از روش های مبتنی بر تشویق و مسئولیت پذیری استفاده کنید. برای مثال:

جلسات خانوادگی هفتگی: با فرزندان خود دور هم جمع شوید و درباره وظایف هفتگی صحبت کنید. به آن ها اجازه دهید در تعیین پاداش ها (مانند یک فعالیت تفریحی) یا عواقب (مانند کاهش زمان بازی) مشارکت کنند.

آموزش مسئولیت پذیری: به کودکان بیاموزید که هر انتخابی پیامدی دارد. مثلاً اگر تکالیف خود را به موقع انجام ندهند، زمان بازی کمتری خواهند داشت.

تقویت رفتار مثبت: به جای تمرکز بر اشتباهات، رفتارهای مثبت را تشویق کنید. مثلاً اگر فرزندتان به موقع به خانه آمد، او را تحسین کنید.

مثال عملی: اگر فرزندتان اتاقش را مرتب کرد، به جای پول دادن، او را با یک فعالیت خانوادگی مثل تماشای فیلم مورد علاقه اش تشویق کنید. این کار باعث می شود حس همکاری و مشارکت در او تقویت شود.

۲. استفاده از تهدید برای آموزش

اشتباه: برخی والدین برای وادار کردن فرزندان به انجام کارها، از تهدید استفاده می کنند. مثلاً: «اگر به موقع به خانه نیایی، دیگه نمی ذارم با دوستات بیرون بری!»

چرا اشتباه است؟ تهدید باعث می شود کودکان از روی ترس عمل کنند، نه از روی درک و مسئولیت. این روش می تواند به کاهش اعتماد بین والدین و فرزندان منجر شود و در طولانی مدت، کودکان را به افرادی وابسته یا سرکش تبدیل کند.

راهکار پیشنهادی: به جای تهدید، از روش های مبتنی بر اعتماد و انگیزه استفاده کنید. برای مثال:

ایجاد انگیزه مثبت: به فرزندتان بگویید: «اگر به موقع به خانه بیایی، می تونیم با هم بازی مورد علاقه ات رو انجام بدیم.» این روش به او نشان می دهد که رفتارش ارزشمند است.

دادن انتخاب: به جای دستور دادن، به فرزندتان گزینه هایی بدهید. مثلاً: «می تونی امشب تکالیفت رو انجام بدی و فردا با دوستات بازی کنی، یا امشب بازی کنی و فردا تکالیفت رو انجام بدی. خودت کدوم رو انتخاب می کنی؟»

مثال عملی: اگر فرزندتان از شستن ظرف ها سر باز می زند، به جای تهدید، بگویید: «اگر ظرف ها رو بشوری، می تونیم با هم دسر مورد علاقه ات رو درست کنیم.» این روش هم همکاری را تقویت می کند و هم رابطه شما را صمیمی تر می کند.

۳. اعضای خانواده باید هر شب دور هم شام بخورند

اشتباه: بسیاری از والدین معتقدند که صرف شام خانوادگی هر شب، کلید تقویت روابط خانوادگی است و اگر این اتفاق نیفتد، احساس گناه می کنند.

چرا اشتباه است؟ با توجه به برنامه های فشرده کاری، تحصیلی و فعالیت های روزانه، انتظار اینکه هر شب همه اعضای خانواده دور هم جمع شوند، غیرواقع بینانه است. صرف شام به تنهایی نمی تواند ارتباطات خانوادگی را تقویت کند؛ کیفیت تعاملات مهم تر از زمان صرف شده است.

راهکار پیشنهادی: به جای تمرکز بر شام، زمان های دیگری برای تعامل خانوادگی پیدا کنید:

صبحانه خانوادگی: اگر شب ها فرصت ندارید، صبحانه را به زمانی برای گفت وگو تبدیل کنید.

فعالیت های مشترک: زمانی را برای بازی، پیاده روی یا حتی تماشای یک برنامه تلویزیونی با هم اختصاص دهید.

موضوعات جذاب برای گفت وگو: از فرزندان خود بخواهید درباره روزشان، علایقشان یا حتی یک موضوع جدید مثل یک لغت انگلیسی صحبت کنند.

مثال عملی: اگر شام خانوادگی ممکن نیست، هر هفته یک شب را به «شب بازی خانوادگی» اختصاص دهید. بازی های ساده مثل اسم فامیل یا پانتومیم می توانند لحظات شادی را برای همه ایجاد کنند.

طرز فکر بسیار اشتباه والدین

۴. پاداش مالی برای انجام وظایف روزانه

اشتباه: برخی والدین به فرزندان خود پول می دهند تا کارهایی مثل مرتب کردن اتاق یا شستن ظرف ها را انجام دهند.

چرا اشتباه است؟ این روش باعث می شود کودکان وظایف خود را تنها برای دریافت پاداش مالی انجام دهند، نه به خاطر حس همکاری یا مسئولیت. در طولانی مدت، این دیدگاه می تواند به خودخواهی و اولویت دادن به پول منجر شود.

راهکار پیشنهادی: به جای پاداش مالی، حس همکاری و مشارکت را در کودکان تقویت کنید:

آموزش ارزش همکاری: به فرزندان خود توضیح دهید که کارهای خانه مسئولیت مشترک همه اعضای خانواده است.

تشویق غیرمادی: به جای پول، از تشویق های معنوی مثل تحسین، وقت گذرانی با هم یا یک فعالیت سرگرم کننده استفاده کنید.

اجازه اشتباه کردن: به فرزندان خود فرصت دهید تا از اشتباهاتشان درس بگیرند. مثلاً اگر اتاقشان را مرتب نکردند، به جای سرزنش، با آن ها درباره اهمیت نظم صحبت کنید.

مثال عملی: اگر فرزندتان میز غذا را چید، به جای پول دادن، او را در آغوش بگیرید و بگویید: «ممنون که بهمون کمک کردی، تو بهترینی!» این کار حس ارزشمندی را در او تقویت می کند.

۵. صحبت نکردن درباره مسائل مالی در حضور فرزندان

اشتباه: بسیاری از والدین معتقدند که صحبت درباره مسائل مالی در حضور فرزندان نامناسب است و باید از آن اجتناب کرد.

چرا اشتباه است؟ عدم آموزش مالی به کودکان باعث می شود آن ها در بزرگسالی با مشکلات مالی مواجه شوند. تحقیقات نشان داده اند که حدود ۸۰ درصد از بزرگسالان هرگز در کودکی درباره مدیریت مالی آموزش ندیده اند. کودکان از مدرسه یا دوستان خود نیز معمولاً این مهارت ها را یاد نمی گیرند.

راهکار پیشنهادی: از سنین پایین، به تدریج فرزندان خود را با مفاهیم مالی آشنا کنید:

آموزش تدریجی: برای کودکان ۶-۸ ساله، مفاهیم ساده مثل پس انداز را توضیح دهید. مثلاً: «اگر هر هفته ۵ هزار تومان کنار بذاری، بعد از یک ماه می تونی کتاب مورد علاقه ات رو بخری.»

صحبت درباره بودجه خانواده: برای نوجوانان، درباره بودجه خانواده و اولویت های مالی صحبت کنید. مثلاً: «ما این ماه برای سفر پس انداز می کنیم، به نظرت چه کارهایی می تونیم بکنیم که کمتر خرج کنیم؟»

آموزش سرمایه گذاری: برای فرزندان بزرگ تر، مفاهیمی مثل سرمایه گذاری یا مدیریت بدهی را به زبان ساده توضیح دهید.

مثال عملی: به کودک ۱۰ ساله خود یک قلک بدهید و او را تشویق کنید که بخشی از پول توجیبی اش را پس انداز کند. هر ماه با هم میزان پس انداز را بررسی کنید و درباره هدف آن (مثل خرید یک اسباب بازی) صحبت کنید.

۶. عدم دخالت در دعوای خواهر و برادر

اشتباه: برخی والدین معتقدند که دعواهای بین فرزندان باید به خودی خود حل شود و دخالت والدین لازم نیست.

چرا اشتباه است؟ کودکان، به ویژه در سنین پایین، مهارت های لازم برای حل تعارض را ندارند. عدم دخالت والدین می تواند به تشدید درگیری ها، کینه توزی یا حتی کاهش اعتمادبه نفس یکی از فرزندان منجر شود.

راهکار پیشنهادی: به جای بی تفاوتی یا جانبداری، به فرزندان خود مهارت حل تعارض را بیاموزید:

جداسازی موقت: در زمان دعوا، فرزندان را از هم جدا کنید تا آرام شوند.

گفت وگوی سازنده: پس از آرام شدن، با هر دو فرزند صحبت کنید و از آن ها بخواهید احساساتشان را بیان کنند. مثلاً: «تو چرا ناراحت شدی؟»

یافتن راهکار مشترک: از فرزندان بخواهید راه حل هایی پیشنهاد دهند و با هم به توافق برسند.

مثال عملی: اگر دو فرزندتان بر سر یک اسباب بازی دعوا می کنند، اسباب بازی را موقتاً کنار بگذارید و بگویید: «بیاید با هم یه قانون بذاریم که چطور از این اسباب بازی استفاده کنیم.» این روش به آن ها همکاری و احترام به یکدیگر را می آموزد.

طرز فکر اشتباه والدین

۷. صحبت نکردن درباره مسائل جنسی

اشتباه: بسیاری از والدین از صحبت درباره مسائل جنسی با فرزندان خود اجتناب می کنند یا آن را به یک گفت وگوی یک باره محدود می کنند.

چرا اشتباه است؟ آموزش مسائل جنسی بخش مهمی از تربیت است. عدم آموزش صحیح می تواند کودکان را در برابر خطرات یا تصمیم گیری های نادرست آسیب پذیر کند. تحقیقات نشان داده اند که کودکانی که از سنین پایین آموزش های مناسب دریافت می کنند، در بزرگسالی تصمیمات سالم تری می گیرند.

راهکار پیشنهادی: آموزش جنسی را به صورت تدریجی و متناسب با سن کودک انجام دهید:

سنین پایین (۲-۵ سال): نام درست اعضای بدن را به کودکان بیاموزید و به آن ها یاد دهید که بدنشان خصوصی است.

سنین دبستان (۶-۱۰ سال): درباره تغییرات بدنی و احترام به حریم شخصی صحبت کنید.

نوجوانی (۱۱ سال به بالا): درباره بلوغ، روابط سالم و تصمیم گیری مسئولانه گفت وگو کنید. از تهدید یا سرزنش خودداری کنید.

مثال عملی: برای یک کودک ۸ ساله، می توانید بگویید: «هر کس بدنی داره که مال خودشه و باید بهش احترام بذاره. اگه کسی کاری کرد که ناراحتت کرد، حتماً به من بگو.» این گفت وگوها اعتماد کودک را به شما افزایش می دهد.

۸. تادیب با حالت اقتدار و تهدید

اشتباه: برخی والدین هنگام تادیب فرزندان، با حالت تهاجمی (مثل ایستادن بالای سرشان یا تکان دادن انگشت) با آن ها صحبت می کنند.

چرا اشتباه است؟ این رفتار باعث ایجاد ترس و اضطراب در کودکان می شود و مانع گفت وگوی سازنده می گردد. کودکان در این حالت به جای یادگیری، احساس تحقیر یا خشم می کنند.

راهکار پیشنهادی: برای تادیب، فضایی آرام و دوستانه ایجاد کنید:

حالت بدنی آرام: به جای ایستادن، در کنار فرزندتان بنشینید و با لحنی آرام صحبت کنید.

گوش دادن فعال: به فرزندتان اجازه دهید نظرش را بگوید و احساساتش را بیان کند.

تمرکز بر راه حل: به جای سرزنش، درباره چگونگی اصلاح رفتار صحبت کنید. مثلاً: «فکر می کنی دفعه بعد چی کار کنیم که این اتفاق نیفته؟»

مثال عملی: اگر فرزندتان حرف زشتی زد، به جای سرزنش، بگویید: «می دونم عصبانی بودی، ولی این کلمه مناسب نیست. بیا با هم یه کلمه دیگه پیدا کنیم که بتونی احساساتت رو بگی.» این روش به او احترام و مهارت ارتباطی می آموزد.

نکات تکمیلی برای تربیت موفق فرزندان :

برای بهبود تربیت فرزندان و اجتناب از اشتباهات رایج، به این نکات توجه کنید:

الگوی مثبت باشید: کودکان بیشتر از آنکه از حرف های شما یاد بگیرند، از رفتارهای شما الگو می گیرند.

صبر و همدلی: به فرزندان خود صبر، احترام و همدلی را بیاموزید. وقتی اشتباه می کنید، عذرخواهی کنید تا آن ها نیز این رفتار را یاد بگیرند.

تقویت اعتمادبه نفس: به فرزندان خود فرصت دهید تا خودشان تصمیم بگیرند و از اشتباهاتشان درس بگیرند. این کار به آن ها کمک می کند مستقل و مسئولیت پذیر شوند.

توجه به نیازهای عاطفی: کودکان به محبت، توجه و حمایت عاطفی نیاز دارند. زمانی را برای گوش دادن به آن ها و درک احساساتشان اختصاص دهید.

به روز باشید: با مطالعه کتاب ها و مقالات روان شناسی کودک، دانش خود را درباره تربیت به روز نگه دارید. منابع معتبری مثل کتاب های نوشته شده توسط روان شناسان کودک (مانند جان گاتمن یا آدل فابر) می توانند راهنمای خوبی باشند.

نتیجه گیری

تربیت فرزندان نیازمند آگاهی، صبر و انعطاف پذیری است. با اصلاح طرز فکرهای اشتباه و استفاده از روش های مبتنی بر تشویق، گفت وگو و احترام، می توانید رابطه ای سالم و پایدار با فرزندان خود ایجاد کنید. به یاد داشته باشید که هدف از تربیت، پرورش افرادی مسئول، مستقل و با اعتمادبه نفس است که بتوانند در دنیای پیچیده امروز به خوبی عمل کنند. با به کارگیری راهکارهای ارائه شده در این مقاله، می توانید قدم های مؤثری در این مسیر بردارید.

گردآوری : بخش کودکان بیتوته