استمتاع چیست؟ و چه حکمی دارد؟
- مجموعه: احکام دینی
احکام استمتاع
استمتاع چیست؟
استمتاع به معنای لذت بردن جنسی از راه مشروع یا نامشروع با آمیزش، بوسیدن، نگاه کردن، لمس کردن و مانند این ها است.
لذّت جنسی بردن را استمتاع گویند و از این عنوان در باب نکاح و به مناسبت در باب های طهارت، صوم، اعتکاف، حج، تجارت و حدود نیز سخن گفته شده است.
انواع استمتاع به طور کلی دو نوع تقسیم می شود:
1. استمتاع حلال: منظور از حلال معنای عام آن است که واجب، مستحب و مکروه را در بر می گیرد.
واجب: استمتاع با شرایطی، واجب می شود مانند مورد نذر استمتاع از حلال یا موردی که عدم ابتلای به استمتاع حرام متوقّف بر استمتاع حلال باشد.
مستحب: در اسلام نسبت به استمتاع حلال مانند استمتاع از همسر و کنیز، ترغیب و تشویق بسیار شده است. این استحباب هنگام تمایل هر یک از دو زوج به استمتاع بیشتر مورد تأکید قرار گرفته است.
مکروه: استمتاع در برخی شرایط مکروه می شود مانند استمتاع از محدوده ناف تا زانوی همسر به جز قُبُل در حال حیض. مشهور فقها در این فرض استمتاع از روی لباس را بدون تماس مستقیم با بدن مکروه نمی دانند.
2. استمتاع حرام: حرمت استمتاع یا ذاتی است یا عرضی.
حرمت ذاتی: استمتاع از غیر همسر و کنیز اعم از انسان و حیوان به لواط، مساحقه (همجنس گرایی زنانه) و جز آن دو و نیز از طریق استمناء حرام است.
حرمت عرضی: هر نوع استمتاع حلال در حال احرام، همچنین استمتاع روزه دار از همسر خود در صورتی که بداند منجر به بیرون آمدن منی می شود (انزال)، حرام است.
استمتاع به نحوه ی آمیزش با همسر نابالغ، همسری که در عده وطی به شبهه به سر می برد و آمیزش در قُبُل همسر در حال حیض حرام است؛ لیکن استمتاع به غیر آمیزش در موارد یاد شده جایز است.
تمکین؛ حق مردانه یا تجاوز قانونی در چارچوب زناشویی؟
تمکین، در لغت به معنای اختیار دادن به دیگری است. در اسلام و در قوانین خانواده برآمده از اسلام از حقوق واجب شوهر بر زن. به شکلهای مختلفی میتوان تمکین را در عقد نکاح توضیح داد. تمکین عام، به معنای این است که زن ریاست مرد بر خانواده را بپذیرد و تمکین خاص به معنای این است که زن همواره خود را جهت استمتاع شوهر در اختیار او قرار دهد و استمتاع شوهر از خود را محدود به هیچ زمان و مكان و کيفيت خاصى نكند. به بیان دیگر همیشه برای رابطه جنسی با او آماده و پذیرا باشد، چه خودش حقیقتاً این رابطه را بخواهد چه نه.
حق استمتاع
از جمله حقوق شوهر بر زن، حق استمتاع است و در صورت معترض شدن آن با دیگر حقوق و تکالیف، حق استمتاع مقدم است. بنابراین زن نمی تواند بدون اجازه ی شوهر کاری انجام دهد که با این حق منافات داشته باشد، مانند اجیر شدن برای شیر دادن، خروج از منزل و به جا آوردن حج و روزه مستحب. نیز نمی تواند شوهر را از آن بازدارد، مگر آنکه مانع شرعی از استمتاع، همچون ترک واجب یا ارتکاب حرام، یا مانع عقلی چون بیماری وجود داشته باشد.
نظر مراجع درباره ی استمتاعات:
پرسش : آیا نزدیکی از دبر و یا سایر استمتاعات (غیر از نزدیکی از قُبل)، موجب سقوط حق حبس می شود؟
پاسخ اجمالی:
با تحقق دخول (در قبل یا دُبر) حق حبس ساقط می شود، ولی سایر استمتاعات موجب سقوط حق حبس نمی شوند.
البته برخی از مراجع، این حق را وقتی برای زوجه ثابت می دانند که زوج، توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:
آیت الله العظمی خامنه ای :
در فرض تحقق دخول هر چند در دُبر حق حبس ساقط میشود ولی سایر استمتاعات موجب سقوط حق حبس نمیشوند ولی اگر در این زمینه نزاعی در بین باشد به محاکم قضایی مراجعه نمایید.
آیت الله العظمی شبیری زنجانی :
تمکین عام (غیر دخول در قبل و دبر) موجب سقوط حق حبس نیست. ولی حق حبس زوجه از تمکین تا دریافت مهر وقتی مسلم و ثابت است که زوج، توانایی پرداخت مهر را داشته باشد و اگر مثل بیشتر موارد ازدواجهای امروزی (مخصوصاً با توجه به مهریه های سنگین) که زوجه میداند، زوج نسبت به پرداخت تمامی مهر قبل از مباشرت، توان مالی ندارد و تاخیر مباشرت نیز خلاف متعارف و شروط ارتکازی بین اشخاص است؛ حق امتناع از تمکین ندارد.
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی :
اگر نزدیکی از دبر محقق شده باشد زن حق حبس نخواهد داشت ولی سایر استمتاعات مسقط حق حبس نیست.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی :
اگر نزدیکی شود ( قبل یا دبر) حق حبس ساقط میشود.
نظر آیت الله مکارم شیرازی درباره ی استمتاع از همسر در دوران حیض :
نزدیکی در دوران حیض بدون انجام دخول چه حکمی دارد؟
پاسخ : حرام نیست.
گردآوری: بخش مذهبی بیتوته