چرا سگ در اسلام نجس است؟

مجموعه: متفرقه دینی

چرا سگ در اسلام نجس است

علت نجس بودن سگ در اسلام چیست ؟

چرا سگ در اسلام نجس است ؟

سگ یکی از حیواناتی است که زیاد مورد توجه انسان  قرار می گیرد و به عنوان حیوان باوفا در میان آدمیان شناخته می شود. همه شما می دانید که سگ نجس است و به علت نجس بودن سگ شاید از زمان کودکی از این حیوان دوری کرده اید. در روایات و احادیث زیادی به  این مورد ، اشاره شده است. در واقع شاید علت اصلی نجاست سگ را نمی دانید و به طور کامل با این مسئله آشنا نشده اید. ما در این مقاله قصد داریم همه شما را با این مفهوم آشنا کنیم تا علت "نجاست سگ" را از نظر اسلام درک کنید. به این منظور با ما همراه باشید.

ریشه نجاست سگ :

فاصله گرفتن اکثریت ایرانیان از سگ و حتی دیگر حیوانات خانگی، نتیجه آموزه های اسلامی و باور به نجاست سگ است، این در حالی است که در هیچ کجای قرآن نه به نجس بودن سگ اشاره ای شده و نه هیچ کلامی که تعبیری منفی در مورد سگ داشته باشد در این کتاب آمده است، قرآن حتی بصراحت اعلام کرده که حیوانی که سگ تربیت شده (شکاری) آن را صید کرده باشد پاک و حلال است (سوره مائده آیه 4).

از پیامبر اسلام هیچ گونه اظهار نظر رسمی و صریحی درباره نجاست سگ نقل نشده است. فقها و محققانی که با استناد به برخی اقوال و حدیث های نقل شده از پیامبر اسلام، به نجاست سگ استنباط می کنند، در واقع تلاش می کنند این قول هایی را تفسیر کنند و به نجاست موادی مانند مدفوع و ادرار سگ اشاره کنند.

از همین رو، بین فقهای اهل سنت در مورد نجس یا پاک بودن سگ اختلاف وجود داشته و دارد، تا آنجا که مالک بن انس، یکی از امامان چهارگانه اهل سنت، سگ را اصلاً نجس نمی دانسته است.

مالک بن انس، حتی آب دهان سگ را نجس نمی دانست و با استناد به مفهوم صریح قرآن، حیوانی را که سگ شکار کرده باشد، پاک می داند. او به این استدلال پرداخت که زیرا سگ با دهان خود حیوان را شکار و حمل می کند، آب دهانش را نمی توان به عنوان نجسیت در نظر گرفت.

مالک در اشاره های خود به گزارش های تاریخی از زمان پیامبر اسلام (که تنها سه نسل با زمان او فاصله داشته)، بیان می کرد که در آن گزارش ها ذکر شده است سگ ها در محوطه مساجد و حتی اطراف خانه کعبه به ورود و خروج می پرداختند، و هیچگاه از پیامبر اسلام نقل نشده که او این ورود را به اطراف مساجد منع کرده باشد.

ابوحنیفه، دیگر پیشوای فقهی اهل سنت، بدن سگ را پاک و تنها آب دهان این حیوان را نجس می دانسته، وی خرید و فروش سگ را هم جایز می دانسته است.

امام شافعی و احمد بن حنبل، دو امام دیگر اهل سنت، سگ را نجس می دانستند.

سگ در فقه شیعه :

در مقابل اهل سنت، در بین فقهای شیعه، نظرات متفاوتی درباره نجاست سگ وجود دارد. علمای شیعه، علاوه بر تفسیرهایی مشابه برداشت امامان شافعی و احمد بن حنبل از سخنان پیامبر اسلام درباره سگ، به سخنانی از امام جعفر صادق نیز استناد می کنند که بطور صریح سگ را نجس اعلام کرده است.

برای نمونه در کتاب اصول کافی آمده که امام صادق در پاسخ به سؤالی در مورد نجاست سگ، سه بار بصراحت پاسخ داده که سگ نجس است.

با این حال در میان فقهای شیعه هم دست کم می توان به سید مرتضی، یکی از بزرگترین فقهای تاریخ شیعه اشاره کرد که به نجاست سگ باور نداشته و نظر او در این باره مشابه نظر ابوحنیفه بوده است.

سید مرتضی از نوادگان امام موسی کاظم و بزرگان شیعه بوده و با این حال در دربار خلیفه عباسی هم ارج و منزلت داشته و به عنوان قاضی القضات فعالیت می کرده است. قادر بالله، خلیفه آن زمان، به سید مرتضی لقب "علم الهدایت" (پرچم هدایت) اعطا کرده و برادر وی، سید رضی، که گردآورنده نهج البلاغه است، مشهور است.

دلیل نجس بودن سگ در اسلام

دلایل نجس بودن سگ چیست ؟

مفهوم نجس یعنی ناپاکی، کثیف بودن، ضد طهارت، ضد نظافت و به معنای پلیدی آمده است. در اسلام هر چیزی که نجس معرفی شود مسلمان از آن دوری می کنند. اکنون به دلایل نجس بودن سگ خواهیم پرداخت.

بهترین تعریف لغوی از راغب اصفهانى است که نجس را به معنای پلیدی ظاهری و باطنی می داند، او مى نویسد: « النجاسه القذاره و ذلک ضربان: ضرب یدرک بالحاسه وضرب یدرک بالبصیره ... » نجاست، قذارت وکثیفى است که بردو نوع می باشد:

1- آنکه با حواس انسان قابل درک است.

2- آنکه با دیده بصیرت درک می شود.

یعنی گاهی نجس دانستن چیزی بخاطر پلیدی باطنی آنست و تاثیر منفی بر روح و روان انسان می گذارد. راغب اصفهانی در ادامه برای معنای دوم، مصداقی را ذکر کرده و می گوید: « والثانی : وصف الله تعالى به المشرکین فقال: (إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ)... : خداوند تعالی مشرکان را به آن توصیف کرده و فرموده: (مشرکان نجس هستند).»

بیماری های مشترک :

اولین دلیل برای نجس بودن سگ، وجود بیماری های زیادی است که بین انسان ها و سگ ها مشترک هستند که در صورت مبتلا شدن سگ به یکی از این بیماری ها به راحتی می تواند به صاحب خود و یا سایر اعضای خانواده منتقل کند، اکثر این بیماری ها بسیار خطرناک و جدی هستند. مانند کیست هیداتیک که یک نوع بیماری انگلی است که بین انسان ها و حیواناتی مانند سگ ها مشترک است. اگر یک سگ به این بیماری مبتلا شود به راحتی می تواند با ارتباطش به صاحب خود و یا دیگر انسان ها این بیماری را منتقل کند.

میکروب

یکی از دلایل علمی نجس بودن سگ ها می توان به وجود میکروب در آن ها اشاره کرد. برخی از محققان بیان کرده اند که سگ ها حامل میکروب خاصی هستند که برای انسان ها مضر و خطرناک است که در صورت تماس فیزیکی انسان با سگ این میکروب به انسان ها منتقل می شود. این میکروب به قدری خطرناک و جدی است که حتی انسان را می تواند به کام مرگ بکشاند.

مدفوع و ادرار

به دلیل وجود میکروب ها و آلودگی هایی که در مدفوع و ادرار سگ در خانه وجود دارند، آلوده و نجس است و به همین دلیل این موضوع نیز یکی دیگر از دلایل نجس بودن این حیوانات محسوب می شود.

وجود حساسیت در انسان ها

برخی از افراد به مو و پوست این حیوانات و حتی بزاق دهانشان حساس هستند و بعد از گذشت مدتی که با آن ها در ارتباط بوده اند به حساسیت و آلرژی های مختلفی مبتلا می شوند.

دلایل نجس بودن سگ در قرآن :

در بخش های مختلفی از قرآن از سگ سخن گفته شده است، اما هیچ گاه به نجس بودن و یا طهارت این حیوانات اشاره نشده است. می توان به چند نمونه اشاره کرد:

• در ابتدا سوره مائده به حکم صید سگ شکارچی اشاره شده است.

• ماجرای اصحاب کف، خداوند در سوره کهف می فرمایند: سگشان بر آستانه غار دو دست خود را دراز کرده بود. در این قسمت هیچ اشاره ای به نجس بودن سگ نشده است و تنها برداشت از این سوره این است که سگ، نگهبان اصحاب کف بوده است.

• ماجرای بلعم باعورا: خداوند در سوره اعراف، بلعم باعورا را به سگ تشبیه کرده ‏است و چنین می فرماید: «فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ اَلْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکْهُ يَلْهَثْ» (18)

سخن از یک عالم دانشمند است که ابتدا در مسیر حق بود، به گونه‏اى که کسى انتظار انحراف او را نداشت. سرانجام دنیاپرستى و پیروى از هواى نفس او را به سقوط کشاند. به نحوى که تشبیه به سگ شده است. اما چرا به سگ تشبیه شده؟ زیرا او بر اثر شدت هواپرستى و چسبیدن به لذات جهان ماده، یک حال عطشِ نامحدود به خود گرفته که همواره دنبال دنیاپرستى مى ‏رود نه به خاطر نیاز و احتیاج بلکه به شکل بیمارگونه‏اى همچون یک «سگ هار» که بر اثر بیمارى هارى، حالت عطش کاذب به او دست مى‏دهد و در هیچ حال سیراب نمى ‏شود.

در این آیه نیز نه سخن از طهارت سگ است و نه سخن از نجاست آن آمده است.

نکته قابل توجه اینست که: اگر در آیه قبل، ذکر سگ اصحاب کهف دلیلی بر تمجید و طهارت او باشد، این آیه نیز به وجود نوعی مزمت و پستی در سگ دلالت دارد که سبب شده خداوند حالت یک عالم هواپرست را به آن تشبیه کند و می توان از آن بر نجاست سگ استناد کرد! امّا حقیقت اینست که هر دو سخن، سست و باطلند.

آیا سگ نجس است

علت نجس بودن سگ از نظر علمی :

تعداد کمی از دانشمندان و محققان در مورد علت نجس بودن سگ از نظر پزشکی بیان کرده اند که به دلیل وجود یک نوع میکروب در آن ها، این حیوانات نجس هستند. در مقابل محققان دیگر بیان کرده اند که سگ ها حیواناتی نجس نیستند. هم چنین برای اثبات حرفشان سخن یکی از بزرگان که فرموده است، همه موجودات زنده مطابق مکتب فقهی حقوقی پاک هستند را به میان کشیدند. هم چنین بیان کردند که اگر سگ به خودی خود نجس باشد، پس آن چه را که شکار کرده است نجس است و نباید مسلمانان آن گوشت شکار شده توسط این حیوانات را بخورند. به هر حال تا به امروز بین برخی از محققان و دانشمندان در مورد نجس بودن و یا پاک بودن سگ ها اختلافات زیادی به وجود آمده است و هر کدام از آن ها دلایل خاص خود را بیان می کنند.

در روده ی سگ، کرم کوچکی به طول چهار میلی متر به نام «تینیا ایکینوسکوس» است. وقتی از سگ مدفوع بیرون می آید، تخم های زیادی از این کرم همراه مدفوع بیرون می آید و به اطراف مقعد سگ می چسبد. سگ به وسیله زبانش آن تخم ها را به قسمت های دیگر بدنش منتقل نموده و همه جا را آلوده می کند.

اگر یکی از این تخم ها به معده انسان وارد شود، مرض های گوناگونی تولید می کند که احیاناً منجر به مرگ می شود. یا در ترشحات بزاق سگ میکروب هایی وجود دارد که برای انسان زیان آور است.

به همین خاطر در دین اسلام دستور داده شده که برای طهارت ظرف آلوده به بزاق سگ (دهن زده سگ) باید آن را با خاک و آب، تطهیر کرد تا آلودگی آن بر طرف گردد.

در کل می توان به دلیل بیماری ها و انگل ها و انتقال آن ها به انسان سبب نجس شدن سگ شده است.

چرا در دین اسلام سگ حیوان نجسی است؟

یکی از مسلّمات اسلامی این است که احکام شرع، تابع مصالح و مفاسد واقعی است. اگر مصالح و مفاسد نبود، نه امری بود و نه نهی و نه حکم به نجاست و طهارت.

موضوع نجاست سگ یک مسئله فقهی است؛ به دو دلیل اجماع فقها و روایات، سگ نجس است. اجماع در فقه شیعه برخاسته از روایات فراوانی است که در کتاب های روایی آمده است. البته، دربارۀ نجس بودن سگ روایاتی که از امامان (علیهم السلام) به دست ما رسیده دو گونه است. روایاتی که در آنها واژه ی نجس به صراحت آمده است و روایاتی که در آنها کلمه نجس به صراحت بیان نشده، بلکه از باب ملازمه، نجاست سگ فهمیده می شود.

از امام صادق (ع) درباره سگ سؤال شد. آن حضرت فرمودند: نجس است. آب نیم خورده سگ را دور بریزید و با آن وضو نگیرید، ظرف آب را ابتدا با خاک و سپس با آب بشویید.

امام صادق (ع) می فرماید: همانا خداوند نیافرید موجودی را که نجس تر از سگ باشد. فرمود: هرگاه سگ از ظرفی آب خورد، آن آب را دور بریز. فرمود: هرگاه رطوبتی از سگ به لباس شما برخورد کرد، پس آنرا بشویید.

گردآوری : بخش مذهبی بیتوته