پرش با نیزه (از تاریخچه تا قوانین بازی)
- مجموعه: تاریخچه رشته های ورزشی
رشته ورزشی پرش با نیزه
پرش با نیزه یکی از رشته‌های ورزش دو و میدانی است که در آن ورزشکار از نیزه‌ای بلند و انعطاف‌پذیر از جنس فایبرگلاس برای پریدن از روی مانعی بهره می‌گیرد.
ویژگی‌‌های بدنی و مهارت‌های لازم برای ورزش پرش با نیزه
در رشته ورزشی پرش با نیزه، انعطاف بدن و توانایی‌های شخص اهمیت بسیاری دارد.
برای یک کارآموز، بسیار مهم است زمانی که با استفاده از نیزه به پرواز در می‌آید، قابلیت چرخش در هوا و فرود را داشته باشد.
تاریخچه پرش با نیزه
منشاء پيدايش دو و ميدانى و پرش با نیزه به انسان‌هاى اوليه برمى‌گردد. انسان‌هاى اوليه، در جريان تلاش براى بقاء، شکار و دفاع از دو، پريدن و پرتاب کردن استفاده مى‌‌برند.
با گذشت زمان و تغيير شرايط زندگي، انجام اين حرکات طبيعى بيشتر براى عمليات جنگى صورت مى‌گرفت.
در زمان صلح که اوقات فراغت جنگجويان بيشتر بود و در اين زمينه‌ها به تمرين و رقابت مى‌پرداختند.
این ورزش نزد یونانیان باستان، اهالی جزیرهٔ کرت و سلتی‌ها شناخته شده بود و از اولین دورهٔ المپیک مدرن در ۱۸۹۶ یکی از رشته‌های المپیک در بخش مردان و از المپیک ۲۰۰۰ سیدنی در بخش زنان بوده‌است.
آموزش پرش با نیزه
آموزش پرش با نیزه
برای تمرین حرکت‌های پرش با نیزه، وجود مربی، تشک مخصوص و ایمنی الزامی است.
برای پرش باید نیزه مخصوص، 20 سانتی‌متر جلوتر از پای چپ، روی زمین فرود بیاید
و اگر چپ دست هستید، پای راست را به همراه پای چپ به سرعت بردارید و در فاصله 20 سانتی‌متری چوب مخصوص پرش پای راستتان را از زمین جدا کنید.
از ناحیه زانو پایتان را خم کنید و سپس پرش را انجام دهید.
فراموش نکنید پس از عبور از مانع و هنگام فرود آمدن تلاش کنید تا با پشت فرود بیایید و هر دو پایتان کنار هم جفت شده باشد. صورتتان هم باید به سمت آسمان باشد.
ورزش بسیار سختی است، ولی اگر زیر نظر مربی تمرین کنید، می‌توانید لذت پرش با نیزه را تجربه کنید.
ورزش پرش با نیزه در جهان + رکوردها
رکورد فعلی پرش با نیزه جهان در دست رنو لاویلنی از فرانسه است که در سال ۲۰۱۴ در مسابقات داخل سالن در شهر دونتسک با پرشی به میزان ۶٫۱۶ متر رکورد ۲۱سالهٔ سرگئی بوبکا از شوروی سابق/اوکراین به میزان ۶٫۱۵ متر را شکست.
رکورد فضای بازِ این رشته همچنان با ۶٫۱۴ متر به بوبکا تعلق دارد.
رکورد جهانیِ پرش با نیزه زنان هم با ۵٫۰۶ متر در اختیار یلنا ایسینبایوا از روسیه (در فضای باز در سال ۲۰۰۹) است. رکورد فعلی ایران نیز در دست محمدمحسن ربانی با ۵٫۳۶ متر است.
محوطه پرش با نیزه
رشته ورزشی پرش با نیزه
محل فرود:
- محل فرود مربعى به اضلاع ۵ متر است.
- محل فرود بايد با مواد بسيار نرم با ضخامت مناسب پوشانده شود. (تشک‌های ابری مناسب با ضخامت 60 تا 90 سانتی متری (در مراحل پيشرفته)، مخلوط ماسهٔ نرم و خاک‌اره پوشانده شده با پارچه مناسب (در مراحل مقدماتى آموزش)
مسير دورخيز:
- طول مسير دورخيز بايد ۴۰ تا ۴۵ متر و عرض آن در حدود ۲۲/۱ متر باشد.
- مسير دورخيز بايد با خطوط سفيد به عرض ۵ سانتى‌متر مشخص گردد.
- شيب مسير دورخيز به‌طرف جعبهٔ پرش نبايد از يک در هزار بيشتر باشد.
- هر پرنده مى‌تواند از يک يا دو علامت مورد تائيد کميته برگزارکننده براى تعيين جا پا استفاده کند. (اگر اين علامت‌ها قبلاً از سوى ورزشکار تهيه نشده‌اند، او مى‌تواند از چسب‌نوارى استفاده کند، ورزشکار، مجاز به استفاده از گچ يا هر مادهٔ ديگرى که اثر آن روى مسير باقى مى‌ماند و پاک نمى‌شود نيست.)
پايه‌هاى پرش با نيزه:
- پايه‌هاى پرش با نيزه به هر شکلى که ساخته شوند.
- بايد به‌اندازهٔ کافى محکم و سخت باشند تا بتوانند ميلهٔ پرش با نيزه را نگه دارند.
- پايه‌هاى پرش با نيزه بايد محلى براى قرارگرفتن ميله پرش با نيزه داشته باشند. محل قرارگرفتن ميلهٔ پرش با نيزه معمولاً چنگک مانند است و طورى ساخته مى‌شود که ميله به‌راحتى پس از برخورد ورزشکار با آن سقوط مى‌کند.
- فاصلهٔ بين پايه‌هاى پرش با نيزه بين ۳۰/۴ تا ۳۷/۴ متر است و اگر پايه‌ها داراى بازو هستند فاصله بين بازوها بايد ۳۰/۴ متر باشد. پايه‌هاى نگهدارده بايد در مسابقات رسمى قابليت جابه‌جائى تا ۱۲۰ سانتى‌متر (۸۰ سانتى‌متر به جلو و ۴۰ سانتى‌متر به عقب) را داشته باشند.
ميلهٔ افقى پرش با نيزه
- ميله افقى بايد از جنس فايبرگلاس، آهن نرم يا هر مادهٔ ديگرى ساخته شود. جنس ميلهٔ افقى بايد طورى باشد که زياد انعطاف‌پذيرى نداشته باشد و حداکثر خم‌شدن آن در وسط ميله نبايد بيشتر از ۳ سانتى‌متر باشد.
- اين ميله، شکلى مدور و ۳ سانتى‌متر قطر دارد.
- دوسر آن طورى ساخته شده است که به‌آسانى روى پايه‌هاى نگهدارنده قرار مى‌گيرد.
- طول ميلهٔ افقى حداکثر ۵/۴ متر است.
- وزن آن نبايد از ۲۵/۲ کيلوگرم بيشتر باشد.
جعبه پرش با نيزه:
- عمل جهش در پرش با نيزه از يک چاله، موسوم به جعبه پرش با نيزه انجام مى‌شود.
- جعبه در مسير دورخيز کار گذاشته مى‌شود.
- داراى ۱ متر طول و ۶۰ سانتى‌متر عرض در جلو است.
- عرض کف آن در قسمت انتهاء، ۱۵ سانتى‌متر است.
نيزهٔ پرش:
- پرش‌کنندگان مى‌توانند از نيزه‌هاى شخصی خود استفاده کنند.
- نيزه‌هاى پرش را مى‌توان از هر ماده يا از ترکيب مواد با هر قطر و طولى ساخت.
- معمولاً جنس نيزه، فايبرگلاس است ولى نيزه‌هاى آلومينيومى و يا از جنس خيزران (بمبو) نيز وجود دارد.
- سطح نيزه بايد صاف باشد و مى‌توان آن را با دو لايه چسب پوشاند.
- سرنيزه‌ها بايد طورى ساخته شود که هنگام کاشتن در جعبه، دچار شکستگى نشود.
- معمولاً طول و قطر نيزه‌هاى پرش باتوجه به ويژگى‌هاى شخص پرش‌کننده يعنى وزن، قد، تکنيک و رکورد انتخاب مى‌شود.
قوانين مسابقات پرش با نیزه
قوقانین مسابقات پرش با نیزه
۱. ترتيب پرش‌کنندگان، با قرعه‌کشى تعيين مى‌شود.
۲. قبل از شروع مسابقه سرداور ارتفاع شروع و ترتيب بالا رفتن ارتفاع مانع را پس از پايان هر دور به شرکت‌کنندگان اعلان مى‌کند. وقتى‌که تنها يک پرنده به‌عنوان پرندهٔ مسابقات باقى بماند و زمانى‌که براى کسب مقام اول تساوى پيش بيايد، ترتيب بالا رفتن مانع با توافق ورزشکار و سرداور انجام مى‌شود.
۳. مقدار بالا بردن مانع ميلهٔ پرش با نيزه پس از تکميل هر دور نبايد کمتر از ۵ سانتى‌متر باشد مگر آنکه در نهايت، يک شرکت‌کننده باقى مانده باشد.
۴. در پرش با نيزه ده‌گانه پس از تکميل هر دور بايد ۱۰ سانتى‌متر در تمام طول مسابقه، ميلهٔ افقى پرش، نيزه را بالا برد.
۵. شرکت‌کنندگان حق دارند که قبل از شروع هر پرش از داور تقاضاى حرکت‌دادن پايه‌ها را بکنند. اما حرکت پايه‌ها تنها با ۴۰ سانتى‌متر به‌طرف مسير دورخيز و تا ۸۰ سانتى‌متر به‌طرف محل فرود مجاز است.
۶. پس از شروع مسابقه، پرندگان نمى‌توانند از محوطهٔ اصلى مسابقه براى تمرين استفاده کنند.
۷. پرش بايد در محدودهٔ زمانى ۵/۱ دقيقه پس از ثابت‌کردن پايه‌ها اجرا گردد. در مراحل نهائى يعنى زمانى‌که تنها ۲ يا ۳ ورزشکار باقى مانده باشد محدودهٔ زمانى اجراءِ پرش ۳ دقيقه خواهد بود و در صورتى‌که تنها يک ورزشکار به رقابت ادامه دهد محدودهٔ زمانى ۶ دقيقه مى‌باشد.
۸. سقوط مانع پرش با نيزه بر اثر برخورد بدن ورزشکار با نيزهٔ پرش، خطا محسوب مى‌شود.
۹. لمس زمين از جمله محوطهٔ فرودِ بعد از صفحهٔ عمودى فرضى ميان پايه‌ها و زمين پرش با نيزه قبل از عبور از روى مانع، خطا محسوب مى‌شود.
۱۰. سه‌بار خطاى پى‌درپى بدون توجه به ارتفاع پرش، باعث اخراج پرنده از دور مسابقات مى‌شود. ورزشکار مى‌تواند در صورت مرتکب‌شدن دو خطا در يک ارتفاعِ مشخص تقاضاى پرش از ارتفاع بالاتر را بنمايد که در صورت خطا در ارتفاع جديد از دور مسابقات اخراج مى‌گردد.
۱۱. پس از عمل جهش، حرکت دست‌يابى به ارتفاع بالاتر و يا انتقال دست پائينى بالاتر از دست بالائى خطا محسوب مى‌شود.
۱۲. در خلال عمل پرش اگر پرش‌کننده عمداً از افتادن ميلهٔ افقيِ درحال سقوط، به‌کمک دست يا انگشتان خود ممانعت کند خطا محسوب مى‌شود.
۱۳. ورزشکاران اجازه دارند که از مواد چسبناک مانند رزين براى بهترگرفتن نيزه پرش استفاده کنند.
۱۴. هيچ‌کس جز خود ورزشکار نبايد نيزهٔ پرش را لمس کند مگر اينکه نيزه درحال دور شدن از ميلهٔ افقى و پايه‌ها باشد.
۱۵. اگر در خلال پرش، نيزهٔ پرش بشکند، پرش خطا محسوب نمى‌شود.
۱۶. قبل از شروع پرش، ارتفاعِ جديد بايد اندازه‌گيرى شود.
۱۷. در صورت تساوي، ورزشکارى به مقام اول مى‌رسد که:
الف. با کمترين تعداد پرش از ارتفاع تساوى گذشته باشد.
ب. در صورت باقى‌ماندن تساوى کمترين تعداد خطا را در طول مسابقه داشته باشد.
ج. در صورت باقى‌ماندن تساوى در مورد مقام اول، پرش‌کنندگان بايد يک‌بار ديگر از آخرين ارتفاع پرش کنند و در صورت عدم موفقيت، ميلهٔ افقى ۵ سانتى‌متر پائين آورده مى‌شود. در صورت تساوى براى مقام‌هاى بعدي، مساوى‌کنندگان در يک مقام قرار مى‌گيرند.
تاريخچه دو میدانی و پرش با نیزه در ایران
در سال ۱۳۱۳ با همت شادروان استاد احمد ايزدپناه و با انجام مسابقاتى در بعضى از رشته‌هاى دو و ميدانى سرآغاز بوجودآمدن تشکيلاتى در اين ورزش مادر و جذاب فراهم گشت پس مى‌توان نامبرده را بنيانگزار دو و ميدانى ايران دانست.
درسال ۱۳۱۵ مطابق ۱۹۳۶ ميلادى فدراسيون دو و ميدانى ايران تأسيس شد.
درسال ۱۹۳۶ ميلادى يک گروه ورزشى از ايران به المپيک برلين اعزام شد و در همين سال تهران به عضويت فدراسيون دو و ميدانى آماتورى بين‌المللى درآمد.
رياست اولين دوره فدراسيون دو و ميدانى کشورمان را آقاى محمد ذوالفقارى در سال ۱۳۲۵ بعهده داشت که تاسال ۱۳۳۱ اين سمت به عهده نامبرده بود و دبير ايشان شادروان احمد ايزدپناه بود.
در حال‌حاضر رئيس فدراسيون دو و ميدانى جمهورى اسلامى ايران را جناب آقاى على کفاشيان عهده‌دار هستند. خاطرنشان مى‌سازد که اسامى تمام رؤسا و دبيران فدراسيون از آغاز تاکنون ضميمه اين تاريخچه است.
ضمناً اولين دوره مسابقات در سال ۱۳۱۸ و در ۱۰ ماده انجام گرديد مواد فوق شامل:
۱۰۰ متر- ۲۰۰ متر- ۴۰۰ متر- ۸۰۰ متر- ۱۵۰۰ متر- ۵۰۰۰ متر- ۱۰۰ضربدر ۴ امدادي- پرش ارتفاع- پرش طول- پرش سه گام- پرتاب وزنه و پرتاب نيزه بوده است.
سپیده توکلی و محمدحسین ربانی رکورداران ایرانی رشته پرش با نیزه
گردآوری: بخش ورزشی بیتوته
