کلاژ فرش یا فرش چهل تکه چیست و چه تفاوتی با فرش های معمولی دارد؟

مجموعه: فرش و گلیم

فرش چهل تکه یا کلاژ چیست

کلاژ فرش یا فرش چهل تکه چیست و نحوه تولید آن چگونه است؟ 

فرش چهل تکه چیست؟

فرش کلاژ و یا چهل تکه که به پَچ وُرک (patchwork)نیز شهرت دارد به انواعی از فرش گفته می شود که از کنار هم دوخته شدن تکه های مختلف فرش های دستبافت و یا ماشینی که به علت کهنه شدن و یا آسیب دیدن قابل استفاده نیستند، تولید شده اند.

تولید و ابداع این شیوه ی تولید فرش توانسته بار دیگر فرش های نفیس دستبافت غیر قابل استفاده را قابل استفاده کند. فرش های دستبافت علی رغم اسم 40 تکه، ممکن است کمتر و یا بیش از 40 تکه داشته باشند. از آنجایی که در اقلیم و ملل مختلف فرش هایی که طرح های مختلفی دارند بافته می شود، یکی از انواع فرش های چهل تکه نفیس و جذاب، فرش هایی هستند که از به هم بافته شدن تکه فرش های ملل مختلف تولید می شود.

علت منحصر به فرد بودن این فرش ها در این است که با نگاه کردن به آن می توانید شبیه یک کتاب مصور فرهنگ اقوام، در مورد هنر و سلیقه ی ملل مختلف مطالعه کنید. جالب است که بدانید هر فرش برای خودش داستانی دارد. برای مثال اگر تا به حال به نمایشگاه های تاریخچه فرش مراجعه کرده باشید حتما به فرش هایی برخورده اید که متفاوت با سایر فرش ها، مطابق با روحیه بافنده طراحی و بافته شده.

برای مثال در کنار حاشیه ی یکی از فرش های نمایشگاه، طرح چند کودک وجود دارد, بافت این طرح به این دلیل بوده که بافنده در ارزوی داشتن فرزند بوده. همچنین جالب است که بدانید فرش هایی که در بافت آن الیاف های قرمز تر بیشتر دیده می شود، این موضوع را می رساند که در آن منطقه عصاره آلبالو که نوعی ماده ی رنگ کننده الیاف است بیشتر وجود داشته است.

اگر این داستان ها برای شما جالب است، احتمالا به فرش های چهل تکه علاقه ی زیادی خواهید داشت؛ چون با نگاه کردن به یک فرش حدود 40 داستان را در مورد بافت آن خواهید دانست.

فرش چهل تکه دستبافت

انواع فرش های چهل تکه

فرش های چهل تکه به دو دسته ی چهل تکه ی دستبافت و چهل تکه ی ماشینی تقسیم می شوند. البته دسته بندی دیگری نیز وجود دارد که این فرش ها را به دو نوع سنتی و مدرن تقسیم می کنند و بنا به سلیقه ی افراد مختلف بافته می شوند. برای اشنایی بیشتر شما در این قسمت از مقاله در خصوص فرش های چهل تکه ی دستبافت و ماشینی صحبت خواهیم کرد.

فرش چهل تکه ی دستبافت

فرش های دستبافت به فرش های گفته می شود که بافنده های فرش بدون استفاده از ماشین های بافت آن را می بافند. برای بافت کلاژ فرش های دستبافت راه طولانی و نسبتا سختی پیش روی بافنده ها است. زیرا لازم است از سراسر شهرها فرش های دستبافتی را پیدا کنند که به علت سوخته شدن و یا آسیب های غیر قابل ترمیم در انبار مغازه ها تلمبار شده اند. بعد از پیدا کردن این فرش ها باید فرش های آسیب داده را به خوبی با مواد شوینده ای که به این فرش های حساس آسیب بیشتری وارد نمی کند، شستشو داد.

دقت کنید! از آنجایی که رنگ این فرش ها به دلیل دست دوم بودن و آسیب دیدن کدر شده، به بافنده ها توصیه می شود قبل از برش دادن برای دوخته شدن به تکه های دیگر فرش، آن را برای ترمیم به رنگرزی ببرند. پس از رنگرزی و ترمیم نهایی نوبت آن است که برای بررسی شکل کلاژ فرش ها، تکه ها را کنار هم قرار دهند.

بعد از این مرحله تقریبا شکل نهایی کلاژ فرش قابل مشاهده است. در این مرحله می توان در صورت نیاز تکه ها را بیشتر برش داد و یا محل قرار گرفتن آن را مجددا جابجا کرد. پس از بررسی شکل فرش لازم است تکه ها را به دو روش چسباندن با چسب های مخصوص تولید فرش و یا دوخته شدن کنار هم مونتاژ کنند. برای زیبایی بیشتر، جلوگیری از جمع شدن و سر خورن روی سرامیک در قسمت زیرین کلاژ فرش ها لایه ی چرم و یا مشابه چرم می دوزند.

فرش چهل تکه ماشینی

کلاژ فرش های ماشینی

فرش های چهل تکه ی دستبافت قیمت بسیار بالایی دارند، بنابراین برای اینکه امکان تهیه ی آن برای همه فراهم باشد، کلاژ فرش های ماشینی تولید شدند. این فرش ها از لحاظ شکل تقریبا مشابه انواع دستبافت هستند با این تفاوت که برای تولید آن ابتدا طرح مورد نظر آماده شده و سپس برای بافت آن طرح به دستگاه بافت فرش داده می شود.

دستگاه بافت فرش طرح مورد نظر را دریافت کرده و با ظرافت زیادی میبافد. مزیتی فرش های ماشینی در این است که امکان بافت طرح های مختلف فرش ها با زمان کمتر وجود دارد در حالی که برای طراحی فرش های دستبافت باید به تنها رنگ های موجود و طرح هایی که در اختیار دارید، توجه کنید.

مزایای خرید فرش چهل تکه

مزایای خرید فرش های چهل تکه

تهیه و بافت فرش های چهل تکه مزایای زیادی دارد. از جمله مزایای آن موارد زیر است: مهم ترین مزیت بافت فرش های چهل تکه در آن است که فرش های نفیس دستبافتی که به علت آسیب هایی مانند: سوختگی، بید خوردگی، رطوبت و یا استفاده زیاد قابل استفاده نیستند با این روش مجددا بازسازی و قابل استفاده می شوند.

مزیت مهم دیگر تهیه ی این فرش ها مناسب بودن آن برای پهن کردن در مکان هایی است که احتمال سر خوردن در آنجا وجود دارد. همانطور که گفته شد در قسمت زیرین این فرش ها لایه ای از چرم وجود دارد. به کار رفتن چرم علاوه بر اینکه مانع از جمع شدن می شود، به علت ایجاد استحکاک، از حرکت کردن فرش در سطوحی مانند سرامیک جلوگیری می کند.

فرش چهل تکه مدرن

از آنجایی که طراحی این فرش ها تلفیقی از سنت و مدرنیته است؛ به راحتی با انواع دکوراسیون هماهنگ می شود. در نهایت توصیه می کنیم برای تهیه این فرش ها با توجه به نکات بالا به دستبافت و یا ماشینی بودن فرش ها، سنتی و یا مدرن بودن طرح تکه های به کار رفته و اصالت آن توجه کنید تا انتخاب درستی داشته باشید.

گرداوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته