نکات مربوط به ایمنی و استفاده کپسول استیلن

مجموعه: تجهیزات ایمنی و بهداشتی

کپسول استیلن حاوی گاز استیلن یا اتین است

نکاتی که هنگام استفاده از گاز استیلن در جوشکاری باید بدانید 

گاز استیلن چیست؟

گاز استیلن که به آن اتین هم گفته می شود یک گاز بدون رنگ و بدون بو است که در صورت ترکیب با مواد دیگر ممکن است بویی شبیه به بوی سیر داشته باشد. از لحاظ شیمیایی گاز استیلن جزو هیدروکربن ها است و در خانواده آلکین ها جای می گیرد. فرمول شیمیایی این هیدروکربن ساده C2H2 است. 

گاز استیلن در سال 1836 برای نخستین بار کشف شد اما خواص آن را در سال 1860 یک دانشمند فرانسوی پیدا کرد. این گاز بیشترین کاربرد را در سنتز و تهیه کردن مواد شیمیایی دارد (تقریبا 80 درصد) و 20 درصد دیگر آن هم برای جوشکاری و برش فلزات استفاده می شود؛ چرا که گاز استیلن نسبت به بسیاری از روش ها گرمای بسیار بالاتری ایجاد می کند (در حدود 3300 درجه سانتی گراد) و تقریبا سوین شعله پر حرارت در بین مواد شعله زا است. 

استیلن می تواند به عنوان منبع سوخت مورد استفاده قرار گیرد یا به عنوان منبع روشنایی هم استفاده شود. این گاز به شدت منفجر شونده است و نگه داری کردن از آن اهمیت ویژه ای دارد. معمولا برای جلوگیری از احتراق و جلوگیری از تجزیه استیلن آن را با استون ترکیب می کنند. گاز استیلن قابل حمل و قابل نگه داری است و به همین جهت در صنعت زیاد استفاده می شود. 

کپسول استیل در اندازه های مختلف وجود دارد

ویژگی های کپسول استیلن

کپسول های استیلن برای نگه داری گاز استیلن تولید شده اند. سیلندر گاز استیلن زرد رنگ است و کپسول های آن شاه بلوطی یا قهوه ای قرمز هستند. کپسول های استیلن را معمولا در سه اندازه 7، 12 و 15 پوندی تولید می کنند. ضمنا در خلوص های متفاوتی کپسول استیلن را تولید می کنند مثلاً استیلن با گرید 2.5 با درجه خلوص 99 درصد و استیلن با گرید 3 در خلوص 99.9 درصد یا 99.5 درصد تولید می شود. 

بدنه کپسول های استیلن فلزی است و فشار آن ها تا 15 بار است. این ماده که بسیار آتش زا است ممکن است باعث خفگی هم بشود و به همین دلیل برای استفاده از کپسول های استیلن بهتر است از تجهیزات تقلیل فشار برای آن ها استفاده شود. هنگام باز کردن کپسول نباید بیش از 1 و نیم دور چرخانده شود و ضمنا پس از استفاده شیر باید کاملا بسته شود. 

کاربردهای کپسول استیلن

اگر چه تا حدودی در رابطه با کاربردهای این گاز صحبت کردیم اما خوب است بیشتر با کاربردهای این گاز در صنعت آشنا شویم. بعضی از کاربردها را در زیر نوشته ایم:

در جوشکاری و برش فلزات

در کارگاه های جوشکاری از روش هاس مختلفی برای جوش فلزات استفاده می شود. گاهی با توجه به نوع کار و نوع ماده فلزی روش و شعله جوشکاری هم متفاوت است. مثلا در بعضی مواقع از قوس الکتریکی و در بعضی مواقع از گازهای مختلف مانند استیلن استفاده می شود.

از آنجایی که گاز استیلن حرارتی بالغ بر 3300 درجه سانتی گراد را تولید می کند می تواند یکی از بهترین مواد در جوشکاری فلزات باشد. به ویژه در مناطقی که امکان دسترسی به انرژی الکتریکی دشوار است گاز استیلن حرف اول را می زند.

تنها نکته ای که هنگام استفاده از آن حین جوشکاری باید بدان توجه کرد آن است که فشار آن توسط دستگاه های کنترل فشار یا رگلاتور تنظیم شود تا منجر به انفجار نشود. ضمنا کپسول استیلن باید دور از عملیات جوشکاری قرار داشته باشد زیرا پرتاب جرقه و گرمای زیاد هم امکان انفجار کپسول را بالا می برد. 

کپسول استیلن بسیار آتش زا است

به عنوان منبع روشنایی

اگرچه این کاربرد استیلن منسوخ شده است اما در گذشته بسیار کاربردی بوده است. در معادن بسیاری از کارگران مشعل های روشن کننده از گاز استیلن داشتند که با روش واکنش کاربید کلسیم با آب تولید شده بودند. این واکنش می تواند نور زیادی تولید کند و برای روشن کردن معادن استفاده شود. حتی در بین سال های 1800 تا 1900 میلادی برای روشن سازی معابر عمومی از استیلن استفاده می شده است. 

امروزه استفاده از گاز استیلن به عنوان مشعل روشنایی تقریبا منسوخ شده است و جایگزین بهتری برای آن آمده که همان چراغ های کم مصرف ال ای دی هستند. 

برای تولید PVC

پلاستیک های PVC نوع خاصی از پلاستیک هستند که بسیار مقاوم هستند و برای تولید مواد محکمی مانند لوله های آب و ... مورد استفاده قرار می گیرد. جالب است بدانید که این نوع پلاستیک از ترکیب گاز استیلن با کلر و برخی مواد دیگر ساخته شده است. 

این پلاستیک به جز صنعت لوله و لوله سازی کاربردهای گسترده ای دارد. با این وجود PVC به جهت ترکیبات خود برای محیط زیست خطرناک است و می تواند منجر به خطر انداختن زندگی جانداران شود. لذا در بسیاری کشورها استفاده از آن ممنوع شده است؛ با این حال قیمت به صرفه ای دارد.

کپسول استیل مصارف متعددی از جمله جوشکاری و تولید پلاستیک دارد

برای سنتز و تولید مواد شیمیایی 

گسترده ترین کاربرد این گاز برای سنتز بسیاری از مواد شیمیایی است. در واقع 80 درصد کاربرد استیلن برای تولید این محصولات و مواد شیمیایی است. مثلا برای سنتز برخی مواد حلال، سنتز و تولید مواد بهداشتی مانند انواع عطرها و ویتامین هایی مانند ویتامین A و E. ضمنا از آن در صنعت کشاورزی برای روش های تولید و رشد گیاهان هم استفاده می شود. 

نکات ایمنی برای استفاده و نگهداری کپسول استیلن

همان طور که گفتیم گاز استیلن می تواند بسیار خطرساز باشد از جمله نشت آن می تواند باعث خفگی شود یا برخورد آن با برخی مواد می تواند باعث آتش سوزی و ایجاد انفجار در محیط شود. پس هنگام استفاده حتما باید نکات ایمنی پیرامون این محصول را رعایت کنید. در این قسمت به مهم ترین این نکات اشاره کرده ایم:

• با توجه به اینکه استیلن به شدت آتش زا است باید از برخورد جرقه به آن خودداری کرد. ضمنا در دمای معتدل و خنک باید کپسول های استیلن را نگه داری کرد. 

• مخزن استیلن تحت فشار است و به همین جهت به هیچ وجه نباید نشتی یا سوراخی روی مخزن آن وجود داشته باشد. پس در روش نگه داری آن باید دقت کنید که به بدنه ضربه یا آسیبی وارد نشود. 

• سیلندرهای استیلن را تنها باید به شکل عمودی نگه داری کنید. در صورتی که افقی شود استون آن خارج شده و موجب انفجار یا تجزیه استیلن می شود.

کپسول استیلن را همیشه عمود قرار دهید

• به فشار کپسول و محیط توجه کنید؛ چرا که استیلن در فشارهای بالا به کربن و هیدروژن تجزیه می شود.

• به هیچ وجه کپسول های گاز استیلن را روی محیط نم دار قرار ندهید. زیر کپسول حتما خشک باشد. 

• کپسول را روی زمین های شیب دار یا مکانی که امکان افتادن آن وجود دارد هم قرار ندهید. ضمنا از مکان هایی که ممکن است رفت و آمد زیادی باشد دور نگهش دارید. 

• شیر کپسول استیلن به هیچ وجه بیش از یک و نیم دور نباید چرخانده شود. 

• از قرار دادن کپسول استیلن در کنار مواد اکسید کننده اکیدا خودداری کنید چراکه امکان دارد در ترکیبات گاز استیلن مقداری دی اکسید کربن و حتی مونواکسید کربن موجود باشد. 

• برای جلوگیری از انفجار کپسول استیلن و تجریه آن باید استیلن را با مواد متخلخل مانند استون مخلوط کرد. استون قابلیت حل کردن مقدار زیاد گاز استیلن را در خود دارد. 

• سیلندرهای کپسول استیلن باید کلاهک داشته باشند.

• در جوار کپسول های استیلن هیچ ماده اسیدی و قلیایی نباید وجود داشته باشد. زیرا ممکن است باعث واکنش شیمیایی و ایجاد خطر بشود. 

• اگر گاز استیلن باعث ایجاد انفجار و آتش سوزی شود شما می توانید با استفاده از انواع مواد خاموش کننده مانند آب، کف های خاموش کننده و حتی خاموش کننده های خشک استفاده کنید. 

• پس از اینکه استفاده شما از کپسول تمام شد شیر را به شکل کامل ببندید. 

• کپسول های گاز استیلن را باید به دور از هم قرار داد. در صورتی که فاصله ایمن بین آن ها رعایت نشود در اثر برخورد کپسول ها امکان بروز انفجار وجود دارد.

• برای تست نشتی کپسول می توانید از ترکیب کف و صابون استفاده کنید. این ترکیب را بر روی خروجی گاز استیلن تست کنید. 

• محیطی که در ان کپسول ها را نگه می دارید باید خشک و دارای تهویه مناسبی باشد. 

کپسول استیلن را باید با استون مخلوط کرد

کلام پایانی 

گاز استیلن یک نوع گاز بدون رنگ و بدون بو است که با فرمول شیمیایی C2H2 شناسایی می شود. این گاز در ترکیب با مواد متخلل و مواد گوناگون می تواند در بسیاری از مصارف کاربرد داشته باشد. از جمله کاربردهای آن در صنعت تولید پلاستیک PVC، تولید و سنتز مواد شیمیایی، ساخت عطر و ادکلن، جوشکاری و برش کاری فلزات، تولید رنگ و رزین و پلیمر و... است. 

نکته مهم درباره این گاز قابلیت انفجار بسیار بالای آن است و به همین جهت آن را با استون مخلوط می کنند. با این حال باید در نگه داری و استفاده کردن از آن نهایت دقت را به عمل آورد و نکات ایمنی را کاملا رعایت کرد. 

گردآوری: بخش دانش کسب و کار بیتوته