هشدار؛ اگر پاهایتان این ۴ علامت را دارد، ممکن است سرطان پانکراس باشد!
- مجموعه: بیماری ها و راه درمان
سرطان پانکراس گاهی اول در پاهایتان فریاد می‌زند
پاهای خود را نادیده نگیرید؛ نشانه‌های اولیه شگفت‌آور سرطان پانکراس
آیا می‌دانستید یکی از اولین نشانه‌های یک سرطان کشنده ممکن است در شکم شما نباشد، بلکه در پاهایتان ظاهر شود؟ شاید عجیب به نظر برسد، اما کاملاً درست است. ما در مورد سرطان پانکراس صحبت می‌کنیم؛ بیماری که اغلب به آن لقب «قاتل خاموش» داده‌اند، چون علائم آن تا مراحل پیشرفته معمولاً مبهم و غیراختصاصی هستند. وقتی بیشتر افراد تشخیص داده می‌شوند، سرطان معمولاً پخش شده و درمان بسیار دشوار است. اما اگر بدنتان خیلی زودتر، در جایی که اصلاً انتظارش را ندارید، هشدارهایی می‌فرستاد چه؟
وقتی به سرطان پانکراس فکر می‌کنید، احتمالاً علائمی مثل درد معده، زردی پوست (یرقان) یا کاهش وزن بی‌دلیل به ذهنتان می‌رسد. درست است؛ این‌ها علائم کلاسیک هستند. اما تحقیقات و مشاهدات بالینی اخیر نشان می‌دهند که برای برخی افراد، اولین نشانهٔ واقعی مشکل در پاهایشان ظاهر می‌شود. این‌ها فقط دردهای معمولی نیستند؛ علائم خاصی هستند که می‌توانند به یک مشکل جدی اشاره کنند. شناختن این علائم حیاتی است، چون در بیماری به این شدت تهاجمی، هر روز اهمیت دارد.
سرطان پانکراس قبل از زردی پاهایتان را متورم می‌کند
نکات کلیدی
• سرطان پانکراس به سختی در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود و به همین دلیل یکی از پایین‌ترین نرخ‌های بقا را در میان سرطان‌های اصلی دارد.
• پاها می‌توانند برخی از اولین نشانه‌های هشدار را نشان دهند؛ این علائم اغلب به بیماری به نام ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا لخته خون در وریدهای عمقی مربوط می‌شوند.
• چهار علامت اصلی در پاها که باید مراقبشان باشید: درد مداوم و بی‌دلیل، تورم ناگهانی (ادم)، لکه‌های قرمز یا تغییر رنگ پوست، و احساس گرما در ناحیهٔ درگیر.
• این علائم به این دلیل رخ می‌دهند که سرطان پانکراس می‌تواند حالتی به نام «هایپرکوآگولابل (خون غلیظ و مستعد لخته شدن)» ایجاد کند.
• علاوه بر علائم پاها، شناختن سایر نشانه‌های اولیه مثل درد مداوم شکم یا پشت، زردی، کاهش وزن بی‌دلیل و دیابت تازه‌ظهور نیز بسیار مهم است.
علائم سرطان پانکراس در پاها
اگر این علائم را به‌خصوص به‌صورت ترکیبی و بدون علت مشخص تجربه کردید، حتماً هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
1. درد مداوم و بی‌دلیل در پاها
درد پاها را خیلی راحت می‌توان نادیده گرفت. شاید فکر کنید زیادی ورزش کرده‌اید، بد خوابیده‌اید یا فقط اثر افزایش سن است. اما دردی که ما درباره‌اش حرف می‌زنیم متفاوت است: دردی مداوم، اغلب ضربان‌دار یا گرفتگی عضلانی که علت واضحی ندارد، معمولاً در یک پا (بیشتر در ساق پا) احساس می‌شود و با استراحت هم برطرف نمی‌شود.
این نوع درد یکی از نشانه‌های اصلی ترومبوز ورید عمقی (DVT) است. DVT یعنی تشکیل لخته خون در یکی از وریدهای بزرگ و عمقی بدن، معمولاً در ساق پا، ران یا لگن. ارتباطش با پانکراس چیست؟ سرطان‌ها، به‌خصوص آدنوکارسینوم پانکراس، موادی را در خون آزاد می‌کنند که خون را مستعد لخته شدن می‌کند. به این وضعیت گاهی «سندرم تروسو در بدخیمی» می‌گویند. سلول‌های سرطانی فاکتورهای انعقادی آزاد می‌کنند و حالتی به نام «هایپرکوآگولابل» ایجاد می‌کنند؛ یعنی خون غلیظ‌تر و چسبنده‌تر می‌شود و احتمال تشکیل لخته‌های خطرناک بالا می‌رود.
برای تعداد قابل توجهی از افراد، یک DVT بدون علت مشخص، اولین نشانهٔ وجود یک سرطان پنهان در بدن است. بنابراین اگر دردی مداوم و آزاردهنده در یک پایتان دارید که توضیحی برایش پیدا نمی‌کنید، آن را نادیده نگیرید.
2. تورم ناگهانی در یک پا (ادم)
همراه با درد، یکی از شایع‌ترین علائم DVT تورم است. این تورم به این دلیل اتفاق می‌افتد که لخته خون مثل یک سد در ورید عمل می‌کند. خونی که می‌خواهد به قلب برگردد پشت لخته گیر می‌کند و فشار زیاد باعث نشت مایع به بافت‌های اطراف می‌شود. به همین دلیل تورم تقریباً همیشه یک‌طرفه است؛ یعنی فقط پایی که لخته در آن است متورم می‌شود.
تورم ممکن است قابل توجه باشد و پا سنگین و سفت به نظر برسد. شاید متوجه شوید جوراب یا شلوار در یک پا خیلی تنگ‌تر شده است. یکی از نشانه‌های مشخص این نوع تورم «ادم گوده‌گذار» است: وقتی انگشتتان را چند ثانیه محکم در ناحیه متورم فشار می‌دهید و برمی‌دارید، جای انگشت (گودی) برای مدتی باقی می‌ماند.
در موارد نادرتر، اگر تومور بزرگی در شکم روی ورید اصلی (مثل ورید اجوف تحتانی) فشار بیاورد، ممکن است هر دو پا متورم شوند.
اولین علامت سرطان پانکراس می‌تواند در پاهایتان باشد
3. قرمزی یا تغییر رنگ پوست
اگر DVT داشته باشید، ممکن است پوست ناحیهٔ درگیر قرمز شود یا گاهی رنگ آبی یا بنفش پیدا کند. این تغییر رنگ نشانهٔ التهاب است. بدن لخته را به‌عنوان جسم خارجی شناسایی می‌کند و واکنش التهابی نشان می‌دهد که باعث افزایش جریان خون به آن ناحیه و در نتیجه قرمزی قابل مشاهده می‌شود.
پوست ممکن است براق و کشیده به نظر برسد. این قرمزی همراه با درد و تورم، سه‌گانهٔ کلاسیک علائم DVT را تشکیل می‌دهد. اگر لکهٔ قرمز، متورم و دردناک روی ساق یا رانتان دیدید، فوراً با پزشک تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.
4. احساس گرما در ناحیهٔ درگیر
آخرین علامت کلیدی، احساس گرمای واضح در آن ناحیه است. همان واکنش التهابی که باعث قرمزی می‌شود، گرما هم تولید می‌کند. افزایش جریان خون باعث می‌شود پوست آن قسمت به‌طور محسوسی گرم‌تر از بقیهٔ بدن یا پای مقابل باشد. ممکن است تب کلی نداشته باشید، اما این گرمای موضعی نشانهٔ بسیار مشخصی است.
وقتی این چهار علامت (درد، تورم، قرمزی و گرما) با هم ظاهر شوند، بدنتان با صدای بلند هشدار می‌دهد. این می‌تواند یک DVT باشد و آن DVT ممکن است اولین نشانهٔ سرطان پانکراس یا سرطان دیگری باشد. علاوه بر این، خود DVT خطر فوری دارد؛ اگر تکه‌ای از لخته جدا شود و به ریه برسد، آمبولی ریوی (PE) ایجاد می‌کند که می‌تواند کشنده باشد (علائم: تنگی نفس ناگهانی، درد تیز قفسه سینه به‌خصوص هنگام نفس کشیدن، سرفه خونی).
5. سایر نشانه‌های اولیهٔ مهم سرطان پانکراس
علاوه بر علائم پاها، شناختن علائم کلاسیک هم ضروری است:
درد شکم یا پشت: اغلب دردی مبهم و مداوم در بالای شکم که به پشت می‌زند؛ بعد از غذا خوردن یا دراز کشیدن بدتر می‌شود.
زردی (یرقان): زرد شدن پوست و سفیدی چشم، ادرار خیلی تیره (رنگ چای یا کولا)، مدفوع روشن، چرب و بدبو که شناور می‌شود.
کاهش وزن بی‌دلیل و بی‌اشتهایی.
دیابت تازه‌ظهور: به‌خصوص اگر بالای ۵۰ سال دارید و عوامل خطر دیگری (مثل اضافه وزن یا سابقه خانوادگی) ندارید.
سرطان پانکراس با لخته خون خودش را معرفی می‌کند
سوالات متداول
1. آیا واقعاً سرطان پانکراس می‌تواند باعث درد یا تورم پا شود؟
بله! سرطان پانکراس یکی از شایع‌ترین سرطان‌هایی است که باعث لخته خون (ترومبوز ورید عمقی یا DVT) می‌شود. گاهی اولین علامت بیماری دقیقاً همین درد و تورم یک‌طرفه در پاهاست.
2. چه تفاوتی بین درد معمولی پا و درد ناشی از سرطان پانکراس وجود دارد؟
درد معمولی معمولاً بعد از استراحت یا مصرف مسکن بهتر می‌شود، اما درد ناشی از لخته خون (که ممکن است علامت سرطان باشد) مداوم، شدید و اغلب فقط در یک پا است و با استراحت بهبود نمی‌یابد.
3. اگر یک پام ناگهان متورم شد، حتماً سرطان پانکراس دارم؟
خیر، بیشتر موارد تورم یک‌طرفه پا به دلایل خوش‌خیم (مثل نشستن طولانی، آسیب یا واریس) است؛ اما اگر تورم همراه با درد، قرمزی و گرما باشد و دلیل واضحی نداشته باشد، حتماً باید سریع بررسی شود.
4. آیا لخته خون در پا همیشه یعنی سرطان دارم؟
نه همیشه، ولی حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد افرادی که بدون عامل خطر مشخص (مثل جراحی اخیر یا سفر طولانی) لخته خون می‌گیرند، در دو سال آینده سرطان (به‌خصوص پانکراس، ریه یا مغز) تشخیص داده می‌شوند.
5. چه کسانی بیشتر در معرض علائم سرطان پانکراس در پاها هستند؟
• افراد بالای ۵۰ سال
• سیگاری‌ها
• کسانی که سابقه خانوادگی سرطان پانکراس یا دیابت ناگهانی دارند.
• افرادی که اخیراً بدون دلیل لخته خون گرفته‌اند.
6. اگر سونوگرافی دادم و لخته خون نبود، خیالم راحت باشد؟
اگر علائم دارید ولی لخته دیده نشد، باز هم باید پیگیری کنید. گاهی سرطان پانکراس در مراحل خیلی اولیه هیچ لخته‌ای ایجاد نمی‌کند ولی علائم دیگری مثل درد پشت یا کاهش وزن ظاهر می‌شود.
7. دیابت ناگهانی در بزرگسالی می‌تواند علامت سرطان پانکراس باشد؟
بله! حدود ۲۵ تا ۵۰ درصد بیماران سرطان پانکراس چند ماه تا یک سال قبل از تشخیص، دیابت نوع ۲ جدید پیدا می‌کنند.
8. آیا این علائم در سرطان پانکراس شایع هستند یا نادر؟
در حدود ۱۰ تا ۲۵ درصد بیماران، لخته خون (و در نتیجه علائم در پاها) اولین علامت بالینی است؛ یعنی اصلاً نادر نیست!
نتیجه‌گیری
بدن شما توانایی شگفت‌انگیزی در فرستادن سیگنال‌های هشدار دارد، اما این سیگنال‌ها فقط زمانی مفیدند که بلد باشیم آن‌ها را بخوانیم. شهرت سرطان پانکراس به‌عنوان «قاتل خاموش» تا حد زیادی به این خاطر است که علائم اولیه‌اش یا خیلی ظریف هستند یا (مثل علائم پاها) به نظر بی‌ربط می‌آیند. حالا که می‌دانید درد مداوم، تورم، قرمزی و گرما در یک پا می‌تواند نشانهٔ DVT و در نتیجه نشانهٔ احتمالی سرطان پانکراس باشد، دانشی به‌دست آورده‌اید که واقعاً می‌تواند زندگی‌تان را نجات دهد. هرگز تغییرات بی‌دلیل بدنتان را نادیده نگیرید. اگر هر کدام از این علائم (به‌خصوص ترکیبی از آن‌ها) را تجربه کردید، لطفاً منتظر نمانید و هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. شاید موضوع جدی نباشد، اما ممکن هم هست اولین و مهم‌ترین قدم برای تشخیص زودهنگام و درمان موفق یک بیماری خطرناک باشد.
با آرزوی سلامتی برای شما و عزیزانتان.
گردآوری:بخش سلامت بیتوته
