اسپرینکلر: راه حلی هوشمند و قدرتمند برای مقابله با حریق

مجموعه: تجهیزات ایمنی و بهداشتی

اسپرینکلر - پاشنده آب یک تجهیز اطفاء حریق است 

اسپرینکلر: راهکاری پایدار و کارآمد برای اطفای حریق

اسپرینکلر - پاشنده آب چیست؟

اسپرینکلر یک قطعه از جنس آهن است که داخل سقف یا دیوار نصب می شود. اغلب این قطعه به شکل توکار و به لوله های آب وصل است تا هنگامی که آتش سوزی اتفاق افتد آب را از لوله ها گرفته و به شکل مه بر محیط بپاشد. هر اسپرینکلر می تواند محیط اطراف خود را خاموش کند و به همین دلیل در یک فضا یا ساختمان معمولا به چند پاشنده آب نیاز است.

اسپرینکلرها را هنگام ساخت سازه داخل سقف کار می گذارند. چرا که از قبل باید داخل دیوار و سقف لوله کشی آن انجام شود. در نهایت خود قطعه به لوله ها وصل می شود. نحوه عملکرد این سیستم بدین شکل است که در صورتی که بروز آتش را تشخیص دهد حباب شیشه ای متصل بدان می ترکد و ترکیدن حباب باعث آزاد شدن آب می شود. 

در شرایط عادی نازل های پاشنده آب مسدود هستند اما در هنگامی که دما بالا می رود طی عملیاتی نازل های آب باز می شوند. داخل اسپرینکلرها یک مایع انبساط سریع قرار دارد. به جز مایع که معمولا فاز الکلی دارد یک نوع گاز هم وجود دارد.

زمانی که گرما زیاد می شود مایع داخل پاشنده که ضریب انبساط بالایی دارد به فاز گازی سیستم فشار وارد می کند. وقتی گاز جای کافی نداشته باشد به حباب شیشه ای فشار وارد کرده و با ترکاندن آن قطرات مه را از نازل های اسپرینکلر سرازیر می کند. 

اسپرینکلر داخل سقف نصب می شود 

انواع اسپرینکلر - پاشنده آب

معمولا دو نوع کلی از این دستگاه وجود دارد که بدان ها سیستم خشک و سیستم تر گفته می شود. این دو نوع اسپرینکلر از لحاظ نوع سیستم توضیع آب داخل محیط با هم تفاوت هایی دارند. در ادامه آن ها را بیشتر معرفی خواهیم کرد:

اسپرینکلر تر 

در نمونه های لوله تر جریان آب لوله ها تا پشت سیستم عملگر وجود دارد. دراین نوع سیستم پاشنده مانعی بین جریان آب و نازل ها نیست و به همین دلیل سرعت عملکرد آن ها بسیار بالاتر از نوع خشک است. نوع عملکرد آن ها هم خیلی ساده است. هنگامی که دما در محیط از حد تعادل و حد تحمل اسپرینکلر بالاتر می رود حباب شیشه ای می ترکد و مه و آب از نازل ها خارج می شود. 

این سیستم خیلی راحت و بی دردسر راه اندازی می شود و سرعت خوبی هم دارد اما یک عیب اساسی آن این است که اگر مشکل یا نشتی و نقصی در آن ایجاد شود متاسفانه آب در فضاهای ساختمان جریان یافته و باعث ایجاد دردسر می شود. 

اسپرینکلر لوله تر معمولا بیشتر از نوع خشک استفاده دارد زیرا مقرون به صرفه تر و ساده تر است. اما اگر در محیطی هستید که احتمال یخ زدگی در لوله ها وجود دارد احتمال اینکه یخ زدن آب در لوله ها بتواند عملکرد این سیستم را با مشکل و اختلالاتی رو به رو کند کم نیست و باید چاره ای برای آن اندیشیده شود. 

 سرعت عملکرد پاشنده آب تر بسیار بالاتر از نوع خشک است

اسپرینکلر خشک

علت اینکه این نوع را لوله خشک می گویند آن است که جریان آب لوله ها دقیقا تا پشت عملگر حساس نیامده. در واقع یک خلاء بین عملگر و جریان آب وجود دارد. لوله های متصل به اسپرینکلر آبی ندارند و داخل آن ها هوا وجود دارد اما هنگامی که اسپرینکلر آتش سوزی را تشخیص دهد این هوا فورا خارج می شود و هنگام تخلیه باعث افت فشار داخل لوله ها می شود.

افت فشار داخل لوله ها باعث فعال شدن نازل آب پاش می شود و آب بلافاصله برای پاشش به نازل ها می رسد. این سیستم از لحاظ سرعت عملگر نسبت به نوع تر کندتر است و علت آن هم فاصله ای است که بین تخلیه هوا و رسیدن آب داخل لوله ها وجود دارد. ضمنا چون بعد از رسیدن آب فشار آن در ابتدا زیاد است سیستم توضیع یکپارچه عمل نمی کند و احتمال دارد ناگهان فشار آب افت کند و به همین جهت هم باید پمپ تنظیم فشار آب استفاده شود.

با این حال در صورتی که نقصی در سیستم یا لوله ها به وجود بیاید در حالت عادی آبی داخل لوله ها نیست که داخل ساختمان سرازیر شود و مشکل ایجاد کند؛ این برتری سیستم خشک نسبت به تر است. 

در پاشنده آب خشک بین عملگر و جریان آب خلاء وجود دارد

رنگ های مایع داخل اسپرینکلر 

همان طور که گفتیم داخل حباب شیشه ای این سیستم یک نوع مایع با فاز اغلب الکلی وجود دارد. اما در تمامی مدل های اسپرینکلر از یک نوع مایع استفاده نمی شود. با تغییر رنگ این مایع ما پی به تفاوت آن خواهیم برد. اما چیزی که آن ها را متمایز می کند تنها رنگ آن ها نیست بلکه هر کدام برای درجه حرارت خاصی تنظیم شده و به عبارتی حساسیت آن ها با هم متفاوت است.

در زیر تفاوت ها را ذکر کرده ایم:

1. اگر مایع داخل حباب زرد رنگ باشد تحمل دمای آن تا 79 درجه سانتی گراد است؛ یعنی بیشتر از این بشود حباب ترکیده و عملگرد آب پاش فعال می شود. 

2. اگر مایع حباب نارنجی باشد یعنی تحمل دمای آن تا 57 درجه سانتی گراد است. 

3. اگر مایع داخل حباب شیشه ای سبز باشد یعنی تا دمای 93 درجه سانتی کراد عملگر فعال نخواهد شد. 

4. اگر مایع قرمز باشد یعنی تحمل دمای آن تا 68 درجه سانتی گراد خواهد بود.

5. رنگ آبی مایع به معنای آن است که مایع داخل حباب تحمل دمایی تا 141 درجه سانتی گراد را دارد. 

6. آخرین رنگ که بیشترین تحمل دمایی را دارد و برای مکان های خاص استفاده می شود مایع بنفش رنگ است که تحمل دمایی تا 182 درجه سانتی گراد را دارد. 

مزایای استفاده از اسپرینکلر - پاشنده آب 

سیستم های اطفاء حریق روز به روز پیشرفت کرده اند و با پیشرفته تر شدن آن ها هم تلفات و خسارات ناشی از آتش سوزی به شدت کاهش یافته است. اسپرینکلرها هم یکی از سیستم های مدرن اطفاء حریق هستند که از طریق سیال آب و مه به خاموش سازی آتش داخل ساختمان ها کمک می کنند. 

این سیستم ها داخل محیط بسته و در بیشتر ساختمان ها قابل نصب و راه اندازی است و در مکان هایی که دما خیلی بالاست و احتمال آتش سوزی زیاد است استفاده از آن در کنار سایر سیستم های اطفاء حریق مانند دتکتور ضروری است. استفاده از اسپرینکلرها علاوه بر کاهش خسارات جانی و مالی و بیمه ای باعث سبک تر شدن کار آتش نشانان می شود و کمک زیادی به آن ها می کند. 

اسپرینکلر خسارات آتش سوزی را کاهش می دهد 

کلام پایانی 

اسپرینکلر یا پاشنده آب یک سیستم توضیع آب است که اغلب داخل سقف ساختمان ها و به شکل توکار نصب می شود. این سیستم که از طریق لوله کشی به آب ساختمان وصل است زمانی که داخل محیط دما بالا برود و آتش سوزی در کمین باشد فعال می شود و نازل های آب پاش آن آب و مه را به شکل یک پتو بر محیط اطراف خود می پاشند و به مهار آتش سوزی کمک می کنند. 

گردآوری: بخش دانش کسب و کار بیتوته