تقویم تاریخ -16شهریور

مجموعه: تقویم تاریخ

جنگ چالداران بزرگترين و شايد آخرين جنگ بزرگ توپ و تفنگ در برابر شمشير و كمان بود و مورخان معاصر بمباران اتمي هيروشيما و ناگازاكي را در نيمه اول اوت سال 1945 با آن مقايسه مي كنند كه جنگ اتمي در برابر اسلحه متعارفي (توپ و تفنگ) بود و هر دو جنگ در ماه اوت صورت گرفته بود.

هدف عمده سلطان سليم اول از حمله به ايران؛ جلوگيري از گسترش شيعه اثني عشري كه مذهب رسمي ايرانيان اعلام شده بود به متصرفات عثماني و پيوستن شيعيان قلمرو عثماني به دولت تازه تاسيس صفوي ايران بود. هدف ديگر وي ضميمه كردن مناطق كردنشين شمال غربي ايران و محل سكونت تركمانان (بقاياي سلجوقيان و ... در عراق امروز) به قلمرو خود و نيز مانع از گسترش و رشد "ايرانيسم" بود كه با روي كار آمدن شاه اسماعيل صفوي دوباره سربلند كرده بود.

سلطان سليم به دو هدف اول خود از اين عمليات نظامي رسيد، ولي مسئله اي به نام كردستان تركيه به وجود آورد كه دولت تركيه اينك (قرن 21) دچار آن است. صفويان كه تا زمان جنگ چالدران بكار بردن اسلحه آتشين را خلاف آيين جوانمردي مي پنداشتند از اين پس به فكر مسلح كردن خود به توپ و تفنگ افتادند كه شاه عباس به آن تحقق بخشيد.

1335ش:در اين روز در سال 1335 چاه نفت شماره 6 قم در منطقه البرز نيز به نفت رسيد. چاه شماره 5 در منطقه البرز كه در عمق دو هزار و 67 متري به نفت رسيده بود از چهارم شهريور بر اثر فشار گاز طبيعي دچار فوران شده بود كه خروج نفت از آن مدتها ادامه داشت تا از خارج كارشناس دعوت كردند و آن را خاموش ساختند.

1294ش:16 شهريور 1294 ( 7 سپتامبر 1915) وثوق الوله رئيس الوزراء وقت (برادر قوام السلطنه و پدر زن دكتر علي اميني) كه شهرت به انگلوفيل بودن( هواداري از انگلستان) داشت از دو دولت انگلستان و روسيه كه سرگرم تكميل اجراي قرارداد سن پترز بورگ ( تقسيم ايران به دو منطقه نفوذ ) بودند و خواسته بودند كه ماليه و ارتش ايران را زير كنترل بگيرند خواست كه فعلا اين كار به تعويق اندازند. رئيس الوزراء قبلي به اين كنترل تسليم شده بود. گفته شده است که وثوق الدوله به اشاره لندن درخواست تعوين آن تصميم را کرده بود زيرا بر لندن يقين حاصل شده بود که روسيه در جنگ جهاني اول که از سال پيش آغاز شده پيشرفتي نخواهد داشت و قدرت سابق را از دست خواهد داد و درنتيجه، انگلستان ديکته کننده اصلي در ايران خواهد بود.

1308ش:مجلس ايران جلسه 16 شهريور 1308 خود را به بحث در باره لايحه دولت پيرامون امر تابعيت اختصاص داده بود. برخي نمايندگان تاكيد بر آن داشتند كه ايرانياني كه به وطن پشت كنند و به تابعيت دولت ديگري در آيند و با ادای سوگند، متعهد به دفاع مسلحانه، جاسوسی و هرگونه اقدام براندازی دیگر به سود دولت متبوع تازه و بر ضد وطن نیاکان شوند، به دليل قطع «عالما و عامدا» وفاداري به زادگاه خود و نياكان، از همان لحظه نبايد ايراني به حساب آيند و با آنان باید به صورت خارجي رفتار شود. بنابراين، ايران نبايد تابعيت مضاعف را بپذيرد. پاره اي ديگر از نمايندگان گفته بودند که پس از دادن يک اخطاريه رسمي، اين قبيل ايرانيان لغو تابعيت شوند. سرانجام لايحه دولت در آخر وقت به تصويب رسيد. در سال 1358 هجري خورشيدي (پس از انقلاب) هنگام طرح اصل 41 قانون اساسي جمهوري اسلامي در مجلس مربوط و رسانه ها، بسياري از مردم (با توجه به شایعاتی که پیرامون یکی ـ دو همکار دولت موقت در افواه جریان داشت) همان عقايد سال 1308 را ابراز کرده و خواسته بودند که قيد شود هر ايراني که عالما و عامدا به تابعيت يک دولت ديگر درآيد از همان لحظه ادای سوگند وفاداری به دولت تازه، تابعيت ايراني خودرا از دست بدهد و به صورت خارجي و دريافت ويزا بتواند به ايران باز گردد. طبق اين اصل، لغو تابعيت يک ايراني نياز به درخواست تبعه دارد و يا در صورتي كه به تابعيت كشور ديگري درآيد. این اصل در 30 سال گذشته در مورد لغو تابعیت کسانی که به تابعیت دولت های دیگر درآمده اند (و دردسر سازی های این اتباع دوگانه) به اجرا درنیامده است! که در اصطلاح علم حقوق «اصل معطل مانده» بشمار می آید. حقوقدانی هم هستند که گفته اند كه این اصل نیاز به آیین نامه اجرایی! دارد که این آیین نامه باید به تصویب پارلمان برسد.

2008م:ششم سپتامبر 2008 محمود احمدي نژاد رئيس جمهور ايران يك ديدار يكروزه از جمهوري توده اي چين بعمل آورد كه طبق گزارش رسانه ها، با رفتار بسياردوستانه و گرم «هو جينتائو» رهبر چين رو به رو شد. هو (خو) كه در تالار بزرگ خلق با احمدي نژاد ديداركرد اعلام داشت كه چين به حق ايران در برخورداري از انرژي اتمي براي مصارف غيرنظامي احترام مي گذارد و اين حق را رعايت و از آن حمايت مي كند. به علاوه، از دولتهاي ديگر مي خواهد كه در اين زمينه انعطاف نشان دهند. وي همچنين برگسترش مناسبات دوجانبه دو كشور باستاني چين و ايران كه قرنها پيش از ميلاد مسيح آ‎غاز شده است تاكيد كرد و همكاريهاي صميمانه دو كشور را ستود و گفت كه چشم انداز اين همكاري هاي رو به گسترش، روشن و درخشان است.

به گزارش رسانه ها (ششم سپتامبر 2008)، چين در بازرگاني خارجي ايران اينك مقام اول را حائز است و تنها در يك سال گذشته بر ميزان مبادلات دو كشور دوست معادل ده ميليارد دلار افزوده شده است.

2003م:«ماريو مونته فورته تولدو» داستان نگار شهير گواتمالايي و يكي از نويسندگان بزرگ قرن 20 در زبان اسپانيايي ششم سپتامبر 2003 در 92 سالگي ديده از جهان فرو بست. معروفترين داستان او «راهها به كجا ختم مي شوند» عنوان دارد كه برپايه آن فيلم سينمايي پر بيننده اي هم ساخته شده است. بيشتر داستانها و نمايشنامه هاي «مونته فورته» زمينه سياسي و انتقادي در حمايت از مردم دارد. «مونته فورته» پس از درنظرگرفتن موضوع هر داستان به ميان مردم مربوط به سوژه مي رفت و مدتي را ميان آنان زندگي مي كرد تا نوشته او انعكاس واقعيات باشد. همچنين از او چندين رساله درباره حكومت، دمكراسي، احزاب و سازمانهاي بين المللي برجاي مانده است.

گواتمالائي ها كه او را منعكس كننده دشواري هاي خود مي دانستند، نظر به اعتمادي كه داشتند در دهه 1940 وي را به نمايندگي خود به پارلمان فرستادند كه در آنجا رئيس مجلس شد. بعدا دولت چپگراي گواتمالا (همان دولتي كه با كودتايي نظير براندازي 28 امرداد ساقط شد) وي را به نمايندگي از خود به سازمان ملل فرستاد و نطق های ضد امپریالیستی او در اینجا معروفند.

1582م:هفتم سپتامبر سال 1582 (يك ماه پيش از اصلاح تقويم ميلادي)، كميسيون رفورم تصميم گرفت كه ماه نهم ميلادي نام باستاني اش را كه سپتامبر (هفتم) است حفظ كند. «سپتامبر بيش از دو هزار سال پيش و هنگام تنظيم تقويم ژوليان، از دو واژه سانسكريت و برگرفته از يك كتاب ديني هندوها ساخته شده است: «سپت» به معناي رقم 7 و «امبر» يعني آسمان. در آن زمان، سپتامبر ماه هفتم بود و سال رومي قديم كه تقويم ميلادي برپايه آن تنظيم شده است به اقتباس از ايرانيان از مارس (21 تا 24 مارس) مصادف با نوروز ما و آغاز بهار شروع مي شد. تقويم تازه ميلادي (كه جهاني شده است) در قرن شانزدهم توسط يك ايتاليايي به نام دكتر ليليو (ليليوس) تنظيم شد و چون پاپ وقت، گريگوري سيزدهم، بر آن صحه نهاد به تقويم گريگوري موسوم شده است. اين تقويم از چهارم اكتبر سال 1582 (426 سال پيش) به اجرا درآمده و جاي تقويم ژوليان را گرفته است.

1940م:بمباران شبانه لندن توسط نيروي هوايي آلمان (لوفت وافه) از هفتم سپتامبر 1940 آغاز شد و 57 شب متوالي طول کشيد و تلفات و زيانهاي سنگين به بار آورد. اين بمبارانها در تاريخ جنگ جهاني به "بليتز" معروفند. عکس بالا روز بعد از نخستين بمباران شبانه لندن، از گوشه اي از يک منطقه بمباران شده برداشته شده است. دولت انگلستان براي محافظت از جان کودکان، زنان و سالخوردگان آنان را به خارج از شهرهاي بزرگ منتقل کرده بود.

1961م:هفتم سپتامبر سال 1961 (1340 هجري خورشيدي) يك روز پس از اين كه دولت افغانستان روابط سياسي خود را با پاكستان قطع كرد و دولت پاكستان را متهم به حمايت از داعيه استقلال طلبي برخي از پشتونها كرد و بحران روابط دو كشور در حال اوج گيري بود، ايزوستيا ارگان دولت شوروي با انتشار مقاله اي نه تنها اين بحران را دامن زد بلكه پاي ايران را هم به آن كشاند. ايزوستيا نوشته بود كه ايران و پاكستان محرمانه به توافق رسيده اند كه افغانستان را ميان خود قسمت كنند؛ منطقه پشتون نشين به پاكستان و منطقه فارسي زبان به ايران ملحق شود و دولت آمريكا كه سرگرم محاصره كامل شوروي است بر اين طرح صحه گذارده است و با اين عمل، ايران آنچه را كه قرن گذشته (نوزدهم) از دست داد به دست مي آورد و پاكستان هم پشتون ها را با پاتان هاي خود يكي مي كند و از مسائل نژادي و مشکل ايالت وزيرستان و منطقه مرزي شمال غربي خود آسوده خاطر مي شود.

مقاله ايزوستيا در حالي انتشار يافت كه سران كشورهاي غير متعهد در بلگراد به مسئله روابط بحراني افغانستان و پاكستان رسيدگي مي كردند. افغانستان يك كشور غير متعهد ولي ايران و پاكستان از متحدان آمريكا بودند. آتش بحران روابط پاكستان و افغانستان از هفتم شهريور ماه روشن شده بود كه ايوب خان رئيس جمهوري وقت پاكستان دولت افغانستان را تهديد كرده بود چشم طمع به ايالت پاتان نشين شمال غربي پاكستان دوخته است. ايوب خان دولت كابل را متهم كرده بود كه از تاريخ تجزيه هندوستان به دو كشور هند و پاكستان، هرگز به روي پاكستان لبخند دوستي نزده و پنهاني با هند بر ضد پاكستان توطئه كرده است. ايوب خان روز بعد از اين تهديد، از افغانستان خواست كه كنسولگري ها و دفاتر فرهنگي و بازرگاني خود در پيشاور، كويته، پاره چنار و چمن را تعطيل كند.

يك روز پس از اين اولتيماتوم پاكستان، سردار محمد داود خان صدراعظم وقت افغانستان براي يك ديدار فوري چند ساعته و مذاكره با دولت وقت ايران وارد تهران شد و ايران قول داد كه همه مساعي خود را براي رفع بحران روابط افغانستان و پاكستان بكار برد. در پي همين سفر كوتاه، در محافل سياسي جهان شايع شد كه سران افغانستان به ايران پيشنهاد تشكيل يک فدراسيون مركب از دو كشور همزبان و همنژاد و هم فرهنگ داده اند.

دولت افغانستان هم ششم سپتامبر ناگهان مناسبات سياسي خود را با پاكستان قطع كرد، اتباعش را از پاكستان فراخواند و مرزهايش را بست و بر مشكلات كنفرانس سران كشورهاي غير متعهد افزود به گونه اي كه "نهرو" و "سوكارنو" مجبور به تبادل نظر جداگانه شدند.

اين وقايع درست يك سال پس از ديدار آيزنهاور، رئيس جمهوري وقت آمريكا از افغانستان روي مي داد. دولت کابل در آن ديدار حاضر نشده بود که از دوستي خود با دولت مسکو دست بردارد.

دولت وقت ايران به دليل بحراني بودن اوضاع بين المللي و ادامه معارضه آمريكا و شوروي، در قبال مقاله "ايزوستيا" كه نظر دولت شوروي را منعكس كرده بود واكنش فوري نشان نداد، ولي پنج روز بعد (20 شهريور) روزنامه اطلاعات (كه ترجمه روسي نامش "ايزوستيا" است) در يك سرمقاله طولاني شديد اللحن مفاد مقاله ايزوستيا را رد كرد و مطالب آن را تحريك آميز خواند كه اصحاب نظر در كشورهاي ديگر آن را نظر دولت ايران تلقي كردند.

بحران روابط افغانستان و پاكستان بعدا با پادرمياني كشورهاي مختلف برطرف شد، ولي گمان نمي رود كه مسئله پاتانهاي پاکستان (پشتونها) که 28 ميليون نفر برآورد شده اند و دولت لندن آنان را از افغانستان جدا کرد به اين آساني شدني باشد. منطقه پاتان نشين پاکستان در سالهاي دهه اول قرن 21 بحراني تر و خونين تر از هميشه بوده است. در نخستين هفته سپتامبر 2008 در همين منطقه طرح سوء قصد قصد به جان گيلاني نخست وزير تازه پاکستان به اجرا گذارده شده بود که نافرجام ماند.

1988م:عبدالاحد مهمند Mohmand خلبان نيروي هوايي افغانستان (متولد 1959 و از طايفه مهمند) هفتم سپتامبر 1988 پس از 9 روز اقامت در ايستگاه فضايي شوروي به نام "مير" به زمين بازگشت. وي با موشک سايوز TM - 5 به فضا فرستاده شده بود و پس از رسيدن سايوز به ايستگاه "مير" به آن منتقل شده بود.

عبدالاحد نخستين فضانورد افغانستان بشمار مي رود. در آن زمان حزب کمونيست افغانستان دولت اين کشور را در دست داشت که مناسباتش با مسکو بسيار حسنه بود.

1812: ناپلئون بناپارت كه براي تصرف روسيه و سپس از راه ايران تصرف هند و خارج ساختن آن از دست انگلستان وارد روسيه شده بود هفتم سپتامبر 1812 ارتش روسيه را در منطقه "بورودينو" واقع در 112 كيلومتري غرب مسكو درهم شكست و هفت روز بعد وارد مسكو شد. نيروهاي هيتلر 129 سال بعد در همين محل يك بار ديگر ارتش روسيه (شوروي) را شكست دادند. هدف هيتلر هم خارج ساختن خاور ميانه و هند ازدست انگلستان از طريق ايران بود.

1822: برزيل هفتم سپتامبر سال 1822 اعلام استقلال كرد و خود را از استعمار پرتغال نجات داد. از همين زمان هفتم سپتامبر روز ملي برزيل است.

1901: هفتم سپتامبر 1901 دولت پكن كه در نهايت ضعف و بدبختي بود قبول كرد كه بابت قيام "مشت زنان" اين كشور بر ضد مداخلات خارجيان، 739 ميليون دلار به كشورهاي فاتح بپردازد، به علاوه اجازه دهد كه انگلستان، فرانسه، المان، روسيه، آمريكا و ژاپن در پكن و بنادر چين نيروي مسلح داشته باشند و امتيازات ارضي و تجاري آنها محفوظ بماند ، اين تحميل را چينيان هرگز از ياد نخواهند برد. نيروهاي قدرتهاي ياد شده براي سركوب مليون چيني معروف به مشت زنان وارد پكن شده بودند.

1939: دولت آمريكا هفتم سپتامبر 1939 در قبال جنگ اروپائيان اعلام بي طرفي كرد، ولي روز بعد در آن كشور من باب احتياط حالت "فوق العاده محدود" اعلام داشت.

منبع:iranianshistoryonthisday.com