این گزارش را آقای رییس‌جمهور بخواند!
- مجموعه: اخبار فرهنگی و هنری
- تاریخ انتشار : سه شنبه, 15 مرداد 1392 14:12
افتخارات و میراث ایرانی مورد ادعای دیگر کشورها:
این گزارش را آقای رییس‌جمهور بخواند!
نهم خردادماه گذشته حسن روحانی هنوز عنوان رییس‌جمهور را نداشت و فقط کاندیدای این سمت بود. آن‌روزها موسم تبلیغات انتخاباتی بود و روحانی در یکی از برنامه‌های تبلیغاتی خود در شبکه جام‌جم حاضر شد تا با ایرانیان داخل و خارج از برنامه‌های خود برای دولتی که تشکیل خواهد داد سخن بگوید.
یکی از بخش‌های مهم صحبت روحانی در این برنامه آنجایی بود که گفت: «به همه هموطنان قول خواهم داد که بزرگان و افتخارات ایران را و میراث‌فرهنگی ایران و بزرگانی که برخی همسایگان در حال تصاحب آنها هستند را این افتخارات که جزو تاریخ و فرهنگ ما است را برمی‌گردانم.»
15 روز بعد از این صحبت‌ها در 24 خردادماه روحانی با رای بیش از 18میلیون ایرانی پیروز میدان رقابت شد و عنوان رییس‌جمهوری را به دست آورد. او دو روز گذشته نیز، هم حکم تنفیذش را گرفت و هم در مجلس شورای اسلامی تحلیف شد. بر همین اساس می‌توان گفت امروز اولین روز واقعی آغاز به کار او در این سمت است. بی‌تردید وعده‌ها و قول و قرارهایی از جنس همین چیزی که در ابتدای این نوشته آمد، یکی از دلایل اصلی رای 18میلیونی به روحانی بود.
حالا او کارش را شروع کرده و بلندپایه‌ترین مقام اجرایی کشور است موعد پرداختن به قول و قرارهایی است که با مردم گذاشته. با ارائه یک گزارش کامل برای راحت‌تر کردن کار رییس‌جمهور جدید فهرستی از بزرگان، افتخارات و میراث‌فرهنگی ایرانی که مورد ادعای دیگر کشورهاست و او قول داده این افتخارات که جزو تاریخ و فرهنگ ماست را برمی‌گرداند، در این گزارش فهرست کند.
اگرچه چشمداشت کشورهای همسایه به مفاخر و میراث فرهنگی تاریخی ایران سری دراز دارد و مربوط به سال‌های اخیر نیست، اما در هشت سال گذشته و در پی انزوایی که ایران در پی فشار کشورهای غربی و تحریم‌ها گرفتارش شده بود روندی افزایشی پیدا کرد. به‌گونه‌ای که برخی از کشورهای همسایه پا را از مرز ادعای صرف فراتر گذاشته و برای ثبت جهانی و تثبیت رسمی آن به نام خود اقدام کردند.
برای جدیدترین نمونه می‌توان به ثبت تار از سوی کشور جمهوری‌آذربایجان در فهرست میراث جهانی یونسکو، تلاش قطر برای ثبت ورزش باستانی ایران، چوگان و همچنین دورخیز امارات برای ثبت دانش ساخت بادگیر اشاره کرد.
البته این تلاش‌ها فقط به میراث تاریخی مانند تار و چوگان و بادگیر خلاصه نمی‌شود. سال‌هاست همسایگان برای ثبت فردوسی، مولوی، خیام، رازی، فارابی،خواجه عبدالله‌انصاری و هرآنچه دانشمند، ادیب و شاعر در تاریخ این سرزمین است تلاش می‌کنند. در ادامه فهرستی آمده است که همسایگان چشم طمع بر آنها دوخته‌اند.
مولوی
جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولوی، مولانا و رومی، اگرچه در بلخ -افغانستان امروزی- زاده شد و مزارش در قونیه - ترکیه امروزی- است، اما هرآنچه از او باقی مانده و مولوی به آنها شهره است به زبان پارسی است. آن روزگاران افغانستان بخشی از ایران بود و مولوی هم پرورش‌یافته فرهنگ این مرزوبوم. با این حال در کشاکش این رقابت افغانستان و ترکیه هرکدام مولوی را به سوی خود می‌کشند. حال آنکه دست‌کم ترک‌ها بی‌کمک ترجمه، هیچ از زبان ناب غزلیات، دیوان شمس تبریزی، رباعیات و فیه‌مافیه‌اش دستگیرشان نمی‌شود.
تار
تار در لغت ایرانی به معنی زه و سیم است. بنابر روایتی، تار از زمان فارابی وجود داشته و بعد از وی توسط صفی‌الدین ارموی و دیگران به سمت کمال پیش رفته. بر این اساس نمونه سلف تار مربوط به عهد صفوی در تصویری مربوط به نقاشی‌های کاخ هشت‌بهشت اصفهان دیده می‌شود. با این حال در دسامبر 2012، یونسکو هنر اجرای جمهوری آذربایجانی تار را در فهرست میراث‌فرهنگی و معنوی خود ثبت کرد. اتفاقی که مورد اعتراض جامعه هنری ایران واقع شده است و مسوولان وقت میراث واکنش درخوری به آن نشان ندادند.
خط نستعلیق
اگر چه خوشنویسی در همه کشورهای اسلامی ریشه دارد اما نستعلیق بدون تردید خطی ایرانی است. با این حال چندی است کشور ترکیه عزم خود را برای به نام خودزدن این خط جزم کرده. در رابطه با پیشینه نستعلیق گفته می‌شود دومین خط خاص ایرانیان بود که پس از خط تعلیق در اواخر سده هشتم و اوایل سده نهم هجری یعنی در عهد تیموری ساخته شد. از میرعلی تبریزی که در اوایل قرن نهم هجری می‌زیسته به عنوان ابداع‌کننده آن نام برده‌اند. نقش میرعماد که از اهالی قزوین بود هم در تعالی این خط مثال‌زدنی است.
ابن سینا
ابوعلی سینا 359 هجری. خورشیدی در بخارا به دنیا آمد و دوم تیر سال 416 در همدان از دنیا رفت و آرامگاه او در همدان یکی از جاذبه‌های اصلی این شهر است، از او به عنوان مشهورترین و تاثیرگذارترین فیلسوف و دانشمند ایرانی یاد می‌کنند. او در طول زندگی‌اش در شهرهای گرگان، ری، اصفهان و همدان زندگی کرد. با این حال برخی از کشورهای همسایه به‌ویژه کشورهای عربی و همچنین تاجیکستان او را از آن خود می‌دانند، در تاجیکستان عکس او را بر روی اسکناس هم چاپ کرده‌اند.
فارابی
ابونصر محمد بن محمد فارابی معروف به فارابی، از بزرگ‌ترین فیلسوفان ایرانی سده سوم و چهارم هجری است. اهمیت او بیشتر به علت شرح‌هایی است که بر آثار ارسطو نگاشته و به سبب همین مشروحات او را معلم ثانی خوانده و در مقام بعد از ارسطو قرار داده‌اند. پدر و مادر فارابی ایرانی‌تبار بودند. اما کشورهایی همچون ترکمنستان، قزاقستان و تاجیکستان، تاکنون بارها او را از کشور خود معرفی کرده‌اند.
زکریای رازی
ابوبکر محمد زکریای رازی پزشک، فیلسوف و شیمیدان ایرانی در شهرری زاده شد و آثار ماندگاری در زمینه پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته است. او به‌عنوان کاشف الکل و جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) مشهور است. جرج سارتن از تاریخدانان بنام علم، رازی را «بزرگ‌ترین پزشک اسلام و قرون وسطی» نامیده، از آنجا که رازی کتاب‌های خود را به زبان عربی می‌نوشت، نزد غربیان به جالینوس عرب نیز مشهور است.
به همین دلیل بیشتر کشورهای عربی از همسایگان ما تا مراکش و تونس او را از آن خود معرفی می‌کنند. در ایران روز پنجم شهریورماه به پاس بزرگداشت او روز داروسازی نامگذاری شده است.
فردوسی
حکیم بزرگ توس در خراسان و نویسنده مشهور شاهنامه است، او را بزرگ‌ترین سراینده پارسی‌گو دانسته‌اند. آرامگاه او نیز در ایران است و شاهنامه‌اش از محبوب‌ترین کتاب‌ها نزد ایرانیان و فارسی‌زبانان، با این حال برخی کشورهای همسایه در این مورد خاص هم قصد تصاحب او کرده‌اند و فردوسی را از آن خود می‌دانند.
در ایران روز 25 اردیبهشت به نام روز بزرگداشت فردوسی نامگذاری شده است. هر سال در این روز آیین‌های بزرگداشت فردوسی و شاهنامه در دانشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی برگزار می‌شود. اما این فعالیت‌ها هم تاکنون مانع از ادعای کشورهای همسایه نشده است.
خلیج‌فارس
داستان خلیج‌فارس یا آنگونه که برخی می‌گویند شاخاب پارس هم از معروف‌ترین داستان‌ها از این دست است، براساس مدارک و مستندات مشخص تاریخی این نام از قرن‌ها قبل بر روی این آبراهه مهم گذاشته شده است. با این حال با رونق‌گرفتن کشورهای عرب همسایه ایران و با تندشدن تمایلات ناسیونالیستی این کشورها به ویژه بعد از برآمدن جمال عبدالناصر در مصر، عرب‌ها نامی جدید و جعلی برای آن ساخته‌اند و تلاش می‌کنند با صرف هزینه‌های هنگفت این نام را مطرح کنند.
نظامی گنجوی
نظامی گنجه‌ای (گنجوی)، جمال‌الدین ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی متخلص به نظامی شاعر و داستان‌سرای ایرانی‌تبار و پارسی‌گوی قرن ششم هجری (دوازدهم میلادی)، که به‌عنوان پیشوای داستان‌سرایی در ادب فارسی شناخته شده است. در برخی منابع او را اصالتا اهل شهر تفرش، روستای طاد (تا) معرفی کرده‌اند. یکی از دلایل تفرشی‌بودن نظامی این دو بیت از اقبالنامه است: گرچه در بحر گنجه گمم ولی از قهستان شهر قمم /به تفرش دهی هست تا نام او نظامی از آنجا شده نام جو. کشور آذربایجان روی نظامی هم دست گذاشته و ادعای آن را دارد.
بادگیر
یکی از اصلی‌ترین مشخصه‌های معماری ایرانی که در شهرهای گرم و کویری ایران از قرن‌ها قبل ساخت آن رایج بود. بر اساس مستندات تاریخی اولین بادگیرها در کرمان و یزد ساخته شد. بادگیر اعظم بازار بزرگ کرمان، بادگیر دولت‌آباد یزد و بادگیرهای بندرعباس، بندرلنگه، قشم و سیستان از دیدنی‌ترین بادگیرهای ایران هستند. با این حال چندی است کشور امارات‌متحده‌عربی تلاش می‌کند با ساخت‌وساز بناهایی مزین به این سازه و راه‌اندازی یک جایزه معماری با نماد بادگیر آن را به نام خود ثبت کند.
چوگان
چوگان یکی از تاریخی‌ترین ورزش‌های باستانی ایران از چندهزارسال پیش است، این را می‌توان در اشعار شاعران کهن کشورمان اعم از رودکی، فردوسی، سعدی، حافظ و ناصرخسرو در وصف چوگان و همچنین نقاشی‌ها و سنگ نگاره‌های تاریخی بسیاری بازمانده از تاریخ کهن ایران به‌وضوح دریافت، در کازرون و نزدیکی شهر تاریخی بیشاپور تنگه‌ای وجود دارد با همین نام، که گفته می‌شود محل برگزاری این بازی بوده است. با این حال چندی پیش کشور قطر به سازمان یونسکو برای ثبت ورزش چوگان به نام خود پیشنهاد داده است.
معماری ایرانی
تمامی بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی حکایت از آن دارد که سابقه معماری ایران به حدود هزاره هفتم قبل از میلاد می‌رسد. از آن زمان تاکنون پیوسته این هنر در ارتباط با مسایل گوناگون، به‌ویژه علل مذهبی، توسعه و تکامل یافته است. معماری ایران دارای ویژگی‌هایی است که در مقایسه با معماری کشورهای دیگر جهان آن را متفاوت می‌کند. با این حال چندین سال است که کشورهای عرب همسایه و به‌ویژه کویت و امارات و قطر با صرف هزینه‌های هنگفت و چاپ کتاب‌هایی نفیس با عنوان معماری عربی به زبان‌های مختلف تلاش می‌کنند مشخصه‌های آن معماری را به نام خود ثبت کنند.
البته و طبیعتا تعداد این بزرگان، مفاخر و میراث ایرانی که سال‌هاست مورد طمع کشورهای همسایه است بیشتر از این فهرست است، اما برای شروع کار و بر اساس وعده‌ای که حسن روحانی داده است، به نظر می‌رسد او و مردان فرهنگی دولتش به‌ویژه گزینه انتخابی او برای ریاست سازمان میراث‌فرهنگی کشورباید از الان برای تحقق وعده داده شده رییس‌جمهور و پایان دادن به شبهات موجود تلاش خود را آغاز کنند. شیوه کار هم چندان نیست تنها کافی است از تجربیات و نظر کارشناسان و مستندات قوی تاریخی موجود برای این کار بهره گرفت./شرق
