مافیای پنهان قاچاق کودکان خیابانی
- مجموعه: اخبار اجتماعی
- تاریخ انتشار : پنج شنبه, 21 آذر 1398 08:38
بیش از ۲۰ سال است که قوانین مختلفی در رابطه با ساماندهی کودکان کار در کشور اجرا میشود، اما طبق مشاهدات این طرحهای بیسرانجام منجر به افزایش تعداد این کودکان در خیابان میشود.
آمار دقیقی در این رابطه منتشر نشده و در حالی که شهرداری تهران از وجود ۱۵هزار کودک کار و خیابانی در پایتخت خبر میدهد، بهزیستی اعلام کرده که این تعداد به هفتهزار نفر میرسد. برخی آمارها نیز بیانگر آن است که حدود ۶۰درصد کودکان خیابانی، ایرانی و ۴۰درصد تابعیت غیرایرانی (افغان) دارند. بنا به گزارش رسانهها نیز از این تعداد، کودکان و نوجوانان دختر و پسر ۱۰ تا ۱۵ساله نیز در کارگاهها و زیرزمینهای غیراصولی و غیرایمن مشغول کار هستند و کودکان ۷ یا ۸ساله هم در کارگاههای حاشیه تهران به کار گرفته میشوند.
کودکان کار به ازای یازده ساعت کار رقمی حدود ۳۵۰هزار تومان دستمزد دریافت میکنند، اما میزان دستمزد کودکان خیابانی به گفته برخی نهادهای حامی حقوق کودک، روزانه تا ۱۰۰هزار تومان است. همواره این ادعا وجود داشته که کودکان خیابانی توسط باندهای مافیایی سازماندهی و در مراکز و مناطق مختلف شهرها مستقر و پس از پایان ساعت کار دوباره به مراکز اقامتی حاشیه شهر بازگردانده میشوند. سام بوربور، مدیر انجمن دیده بان حقوق کودک در این باره گفته است: گروهی از پیمانکاران شهرداری کودکان را استثمار و برای جمع آوری ضایعات، زباله و ... راهی خیابان میکنند.
با اين حال دولت مجددا به فکر ساماندهي کودکان کار افتاده و بهدنبال اجراي طرح مقابله قاچاق و کار کودکان است، مرحله اول اين طرح چند ماه پيش اجرا شد و مرحله دوم آن نيز از روز گذشته (چهارشنبه 20 آذر) آغاز شد. همانطور که فرزانه مروستي، مديرکل دفتر امور اجتماعي و فرهنگي استانداري تهران از اجراي طرحي براي شناسايي باندهاي مافيايي قاچاق کودکان خياباني خبر ميدهد و ميگويد: در اين طرح سازمان بهزيستي با نيروي انتظامي همکاري ميکند. در سالهاي اخير، تعدادي از کودکان افغان بهصورت قاچاق وارد ايران شدند و چون فاقد سرپرست داراي اوراق شناسايي هستند، بهزيستي نميتواند آنها را تحويل دهد. بسياري از فعالان حقوق کودک همواره گفتهاند تا زماني که اقدامات ريشهاي براي برطرف کردن مشکلات اقتصادي خانوادههاي حاشيه نشين صورت نگيرد، اين کودکان همچنان گرفتار باندهاي مافيايي هستند.
آمار دقيقي وجود ندارد
سيدحسن موسويچلک، رييس انجمن مددکاري اجتماعي در اين باره گفته است: هيچآمار دقيقي درباره کودکان کار و خياباني وجود ندارد و آمارهايي که برخي مسئولان دولتي اعلام ميکنند دقيق نيست. علت اصلي دقيق نبودن آمار هم اين است که اغلب اين کودکان در دسترس نيستند. در سالهاي اخير تعداد کودکان کار و اجتماعي افزايش پيدا کرده و چشمگيرتر شدهاند، اما اينکه آمار موارد شناسايي شده را به کل کشور تعميم دهيم درست نيست. ممکن است در موارد شناسايي شده توسط دستگاهها 80درصد کودکان کار و خيابان خارجي باشند اما قطعا اکثريت اين کودکان در کشور ايراني هستند.
وي افزود: اغلب کودکان کار و خيابان خانه دارند و کارتنخواب يا بدون خانواده نيستند، اما کودکان افغان يا ساير کشورها چون اقليت هستند و پاتوق آنها مشخص است بيشتر در دسترس دستگاهها قرار دارند. مسئولان دستگاهها هرازگاهي در تابستان به علت گرما و در زمستان به علت طرحهاي جمعآوري کودکان کار و خيابان را اجرا ميکنند اما اساسا عنوان جمعآوري براي پديدههاي اجتماعي عنواني نادرست و غيرکارشناسي است. بايد اين افراد شناسايي و براي کار مناسب جذب شوند. وي افزود: ساماندهي کودکان کار و خيابان آييننامه دارد و در اين آييننامه وظايف دستگاهها مشخص شده است، آييننامه مشکلي ندارد بلکه مسئولان در اجرا به اشتباه ميروند. البته مشکلات قانوني هم داريم از جمله اينکه در قانون کار، اشتغال زير 15 سال ممنوع شده ولي در قوانين کشور افراد بين 15 تا 18 سال کارگر نوجوان خوانده ميشوند.
مافياي کودکان کار
طيبه سياوشي شاهعنايتي، نايب رئيس فراکسيون پيشگيري از آسيبهاي اجتماعي نيز با تاکيد بر اينکه ساماندهي کودکان کار بايد در قالب خانواده ديده شود، گفت: اغلب آنها مهاجران غيرقانوني هستند که بايد در کمپهايي نگهداري شوند و به نوعي به کشورهايشان بازگردانده شوند. اگر امکان بازگشت اين کودکان به کشورهايشان وجود ندارد بايد آموزشهاي لازم به آنها ارائه و توانمند شوند، البته اغلب اين کودکان يا با خانواده يا بدون خانواده بهصورت غيرقانوني وارد کشور شدهاند و در حال فعاليت هستند. ساماندهي کودکان کار امري ضروري است اما بهزيستي و ساير دستگاهها هر چقدر تلاش ميکنند به نتيجه نميرسند زيرا قدرت مافيا از دستگاههاي متولي بيشتر است.
نماينده مردم تهران، ري، شميرانات، اسلامشهر در مجلس با تاکيد بر اينکه تلاش بهزيستي به هيچوجه جوابگوي ساماندهي نيست، تصريح کرد: متاسفانه همچنان بهطور پراکنده شاهد فعاليت کودکان خياباني در سطح شهر هستيم. در همه جاي دنيا مهاجران غيرقانوني در کمپ هايي زندگي ميکنند و در سطح شهر رها شده نيستند، اما متاسفانه در ايران کمپي وجود ندارد و تمامي آنها در سطح شهر رها ميشوند و حتي برخي از آنها تا تهران ميرسند بدون اينکه از ورودشان جلوگيري شود و در واقع بيش از 90درصد کودکان کار اتباع خارجي هستند.
بهزيستي رو بنا را نگاه ميکند
با اين حال فعالان حقوق کودک معتقدند براي بررسي وجود مافياي کار کودک بايد کودکان کار به گروههاي مختلف تقسيمبندي شوند، آن زمان مشخص ميشود که مافيا وجود دارد يا خير. سهيلا بابايي، عضو هيات مديره انجمن حمايت از حقوق کودک درباره اين موضوع ميگويد: بهزيستي فقط به روبناي موضوع کودکان کار توجه دارد در حالي که وقتي صحبت از مافياي کار کودک ميکنيم بايد دقيقا بگوييم منظور ما کدام گروه از کودکان کار هستند.
اگر کودکان کاري که در بازار يا در کارگاههاي توليدي فعاليت ميکنند را در نظر بگيريم، وجود نداشتن مافيا تا حدودي درست است. اين کودکان اغلب براي کار از شهرستان به تهران آورده ميشوند اما باز هم وقتي به روند انتقال آنها از شهرهايشان به تهران نگاه کنيم باز هم رد پاي رابطها ديده ميشود. او افزود: درباره کودکاني که در چهارراهها هستند و به عبارتي تکديگري ميکنند هم باز شاهد اين هستيم که اغلب از سوي خانوادههايشان اجير ميشوند يا خانوادهها آنها را به هم اجاره ميدهند. در اين شرايط پاي خانواده در ميان است اما باز هم کودک در ازاي پول مبادله ميشود.
بابايي بيان کرد: اما بخش مهمي از کودکان کار و خيابان که بايد به آن پرداخت، کودکان زبالهگرد هستند که قطعا در اين زمينه مافيا وجود دارد. امروز ديگر مشخص است که اين کودکان اجير شدهاند و براي افرادي کار ميکنند که باند و مافيا هستند و در ازاي مبلغ ناچيزي اين کودکان را به کار گرفتهاند. بارها اعلام شده که بيشتر کودکان کار اتباع هستند اما چرا در تمام اين سالها وزارت کشور فکري به حال کنترل مرزها نکرده است؟ بهزيستي بچهها را جمع ميکند به مراکز نگهداري ميبرد و مدتي بعد هم يا رد مرز ميکند يا به خانوادهها باز ميگرداند اما اين راهحل نيست.
آرمان ملی/منیره چگینی