جزئیات فروش سوالات امتحانات نهایی، کنکور و تجهیزات تقلب/ برخی مراقبان، سوالات را به دانش‌آموزان می‌رسانند
- مجموعه: اخبار کنکور و دانشگاه
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 19 دی 1401 18:48
دایره فعالیت شبکه‌های تقلب در برگزاری آزمونهای نهایی امسال بزرگ‌تر شده است؛ آزمونی که برای ترمیم نمره فارغ‌التحصیلان برپا شد و در اولین تجربه، با قدرت‌نمایی گروه‌های فروش سوالات همراه شده است. تاکنون گزارش‌های متعددی درباره نحوه فعالیت باندهای تقلب منتشر شده، این‌بار اما «هم‌میهن» در گفت‌و‌گو با پژوهشگران آموزشی و کنکور، معلمان، دانش‌آموزان و کارشناسان آموزشی، همچنین رصد فروشندگان ابزارهای تقلب، به جزئیات جدیدتری از فعالیت این شبکه‌های تقلب دست یافته است.
بررسی‌های انجام‌شده از فعالیت کانال‌های تلگرامی فروش و انتشار سوالات امتحان نهایی نشان می‌دهد، سوالات به‌طور متوسط 5 تا 20دقیقه پس از آزمونی که ساعت 10صبح برگزار می‌شود، در کانال‌های تلگرامی مربوطه منتشر شده است. نمونه آن امتحانی است که دوازدهم دی‌ماه برگزار شد و خبرگزاری تسنیم نوشت، 8دقیقه پس از برپایی آزمون، سوالات منتشر شده است. آنطور که پیداست، از میان تمام رشته‌ها، بیشترین تقاضا برای دستیابی به سوالات علوم تجربی است، پس از آن رشته علوم انسانی و کمترین تقاضا هم برای رشته ریاضی است. به‌همین دلیل در کانال‌های فروش سوال، ابتدا سوالات رشته تجربی منتشر می‌شود. گردانندگان این کانال‌ها، معمولا معلمان، دانشجویان و فارغ‌التحصیلانی را که به محتوای کتاب‌های درسی تسلط دارند، به‌کار می‌گیرند، به آنها برای هر امتحان بین 100 تا 400هزار تومان پول می‌دهند، سوالات را به‌محض رسیدن تصاویرشان از جلسه‌های امتحان، برای‌شان می‌فرستند و بلافاصله پاسخ‌ها را منتشر می‌کنند. داوطلبانی که از قبل پول پرداخت کرده و ابزارش را هم داشته باشند، این جواب‌ها را سر جلسه دریافت می‌کنند، اما به‌طور کلی انتشار آن در همان کانال‌ها رایگان است. دسترسی به این کانال‌ها بسیار راحت است. آنها تقریبا 100کانال اصلی‌اند که با هم اشتراکات زیادی دارند. با یک جست‌وجوی ساده ازطریق کلیدواژه‌ها، می‌توان آنها را پیدا کرد. عضویت و دیدن سوال‌ها و جواب‌ها عمومی و رایگان است، مگر اینکه شخصی بخواهد سر امتحان به این پاسخ‌ها دست یابد. آن زمان باید عضو کانال‌های خصوصی شود. گفته می‌شود اغلب سوالات از حوزه‌های کوچک در شهرها یا مناطق مرزی که نظارت کمتری روی آنها وجود دارد، لو می‌رود و در ادامه توسط کانال‌های تلگرامی به‌طور گسترده توزیع می‌شوند.
ابزار تقلب از یک تا 12 میلیون تومان
گروه‌های تقلب، به دستگاه‌های الکترونیکی جدیدی مجهز شده‌اند تا دانش‌آموزان سر جلسه امتحان به‌محض فرستادن سوالات، آن را دریافت کنند. معمولا دانش‌آموز مجهز به دستگاه‌هایی است که می‌تواند آنها را از گیت ورودی امتحان رد کند و در جایی مثل سرویس بهداشتی حوزه، آن را برای افراد مورد نظر ارسال کند. ابزارهای تقلب که به‌عنوان جاسوس‌افزار شناخته می‌شود و به‌طور معمول برای تقلب سر جلسه‌های امتحان استفاده می‌شود، به‌راحتی به‌صورت آنلاین و حضوری فروخته می‌شوند. فروشگاه‌های فروش ابزارهای الکترونیکی و به‌طور ویژه سایت‌های فروش با عناوین مرتبط، این ابزارها را می‌فروشند. پیدا کردن آنها کار دشواری نیست. یکی از معروف‌ترین این فروشگاه‌ها، فهرست بلندبالایی از قیمت این ابزارها را روی خروجی سایت‌اش قرار داده و انواع هندزفری‌های نامرئی را از یک‌میلیون تومان تا بیش از 12میلیون تومان می‌فروشد؛ وسیله هرچقدر پیشرفته‌تر و کوچک‌تر با کیفیت صدای بالاتر، گران‌تر.
در این سایت یک هندزفری نامرئی طرح گل‌سر، یک میلیون و 344هزار تومان، هندزفری نامرئی مدل پاک‌کن (B5) 10میلیون و 800هزار تومان و 6میلیون و 799هزار تومان، هندزفری نامرئی مدل سیم‌کارتی طرح ریموت، 7میلیون و 200هزار تومان، هندزفری مدل بلوتوثی طرح پاک‌کن، سه میلیون و 100هزار تومان و 12میلیون و 340هزار تومان، هندزفری نامرئی مینی‌کارت، 4میلیون و 400هزار تومان، هندزفری طرح ریموت بلوتوثی 3میلیون و 800هزار تومان، هندزفری خودکاری سیم‌کارتی 4میلیون و 999هزار تومان، هندزفری نامرئی بیت کارت، 7میلیون و 299هزار تومان، دوربین تقلب در امتحان (همراه با آموزش استفاده) دومیلیون و 310هزار تومان، هندزفری مدل کلاه دومیلیون و 316هزار تومان، هندزفری طرح هدبند دومیلیون و 220هزار تومان، طرح ماسک ماسک بلوتوثی، دومیلیون و 990هزار تومان، طرح پیراهن مردانه، دومیلیون و 724هزار تومان، ساعت هوشمند به‌اضافه هندزفری مایک اسپای، 5میلیون و 220هزار تومان و هندزفری نامرئی طرح اتود دومیلیون و 100هزار تومان است. این قیمت‌ها با در نظر گرفتن تخفیف‌های ویژه شب کریسمس، در نظر گرفته شده بود و معمولا قیمت بالاتری دارد. در این فروشگاه آنلاین بیش از 20مدل ابزار جاسوسی فروخته می‌شود، یک شماره تلفن همراه اعتباری، متقاضی را به این ابزارها می‌رساند. نکته اما اینجاست که اغلب این ابزارها، ناموجود است و باید سفارش داده شود.
سازمان سنجش پیش از این از افزایش دستگاه‌های تقلب‌یاب سر جلسه‌های کنکور خبر داده و گفته بود، حدود 857نفر با همین تجهیزات دستگیر و بین سه تا 10 سال از شرکت در کنکور محروم شدند. عبدالرسول عباسپور قبلا هم گفته بود، تعداد متقلبان کنکور 1401 نسبت به سال قبل از آن، چهار برابر شده است. او در نشست خبری روز شنبه هم درباره بخشی از تقلب‌ها در کنکور گفت: «برای آزمون‌ها، برخی داوطلبان که اجیر شده‌اند، با دستگاهی که در اختیار دارند، در حد یک‌ثانیه از سوالات عکس می‌گیرند و به بیرون از جلسه ارسال می‌کنند. برگشت جواب‌های این برگه ارسال‌شده، با یک‌دستگاه تلفن قابل‌دریافت است.» معلمان، دانش‌آموزان و کارشناسان آموزشی می‌گویند، حوزه‌های امتحان‌نهایی در اختیار وزارت آموزشوپرورش، اما مجهز به تجهیزات پیشرفته نیست، آنها نه دستگاه‌های سیگنال‌یاب دارند، نه راکت‌های فلزیاب که این دستگاه‌ها را شناسایی کنند. بنابراین امتحانات نهایی که در حال برگزاری است، بهترین فرصت برای تقلب داوطلبان به‌شمار می‌رود.
تاثیر معدل بر کنکور، تقلب‌ها را تشدید کرد
بخشی از این اطلاعات را مهدی حسین‌دوست، دانشجوی دانشگاه شهید بهشتی که بیش از شش ماه است گزارش‌های تحقیقی درباره نحوه برگزاری کنکور و امتحان‌نهایی تهیه می‌کند، در اختیار روزنامه قرار داده است. او در آخرین پژوهشی که انجام داده به نتایج بیشتری رسیده و به هم‌میهن می‌گوید: «انتشار سوالات امتحانات‌نهایی در خردادماه سال 97 به اوج خود رسید، به‌طوری‌که سوالات قبل از برگزاری جلسه آزمون منتشر شد، آن زمان سوالات به‌صورت رمزگذاری نبود و به‌صورت فیزیکی و پلمب‌شده به حوزه‌های امتحانی فرستاده می‌شد. بعد از آن اتفاق، از خردادماه سال 97 به بعد، سوالات به‌صورت رمزنگاری تهیه و به‌صورت یک فایل رمزدار برای مدیر حوزه امتحانی فرستاده می‌شود. رمز این فایل‌ها، دقایقی قبل از آزمون داده می‌شود. از آن زمان دیگر موردی از انتشار سوالات پیش از آزمون وجود ندارد و شیوه تقلب‌ها تغییر کرد.» این فعال کنکور می‌گوید، پس از ماجرای لو رفتن سوالات در کنکور 1401، حالا میزان تقلب در امتحانات نهایی به‌شدت بالا رفته است، دلیل آن هم تاثیر 40درصدی سوابق‌تحصیلی بر نتیجه کنکور است. همین موضوع سبب شده تا هم سوال‌ها به‌سرعت در اختیار گروه‌های تقلب قرار گیرد، هم بازدید از آنها چندین برابر شده است. به‌گفته او، در حال حاضر نگرانی از امتحانات نهایی خردادماه، نوبت اول کنکور دی و تیرماه سال آینده است. چراکه در کنار فارغ‌التحصیلان خواستار ترمیم نمره، دانش‌آموزان هم به آنها اضافه می‌شوند، بنابراین باید منتظر انفجار تقلب بود.
حسین‌دوست می‌گوید، او به‌عنوان یک داوطلب با این کانال‌های تلگرامی فروش‌تقلب ارتباط گرفته و برای دسترسی به سوالات هزینه‌ای پرداخت کرده است: «شروع فعالیت گروه‌های تقلب، با آزمونهای آزمایشی بود. هرهفته موسسه‌های خصوصی شناخته‌شده‌ای، آزمونهای آزمایشی برگزار می‌کنند که برخی از آنها با سازمان سنجش هم در ارتباط‌اند، داوطلبان ازطریق این آزمون‌ها ارزیابی می‌شوند. این گروه‌های تقلب شب قبل از آزمون، سوالات را منتشر می‌کردند، داوطلبان سوالات را می‌خریدند و استفاده می‌کردند تا حداقل در میان اطرافیان نشان دهند ترازشان بالاست. گروه‌های تقلب از اینجا متولد شدند. آنها در این آزمون‌ها قدرت‌نمایی کردند و به‌تدریج برای امتحان‌های اصلی مثل کنکور و حالا هم نهایی، زورشان را نشان دادند.» به‌گفته او، این افراد در قالب کانال‌های تلگرامی، دام‌شان را پهن می‌کنند و ازطریق گروه‌های پرجمعیت درسی، مخاطب جذب می‌کنند و با فروش سوالات و پاسخ‌ها، درآمدهای کلانی به‌دست می‌آورند. در ابتدا نیمی از سوالات را عمومی منتشر می‌کنند، در امتحان بعدی یک‌سوم سوال‌ها و اعلام می‌کنند که بقیه سوالات در کانال‌های خصوصی. آنها به این شیوه از متقاضی پول می‌گیرند و سوال و جواب می‌فروشند. هر یک امتحان‌نهایی هم بین 100 تا 150هزار تومان فروخته می‌شود. البته برای دوره‌های بعدی که تقاضا بالا می‌رود، قیمت هم افزایش می‌یابد و برای امتحانات نهایی خردادماه باید انتظار قیمت‌های بیشتری داشت. همه اینها درحالی‌است که برای آزمون کنکور، قیمت‌ها کاملا متفاوت است و به چند ده میلیون تومان و حتی به بالای 100میلیون تومان می‌رسد. به‌گفته او، کافی است تنها یکی از این کانال‌ها شناسایی شود و ازطریق آن به سایر کانال‌ها رسید.
شبکه تقلب در دست حدود 100کانال تلگرامی
حسین‌دوست با اشاره به اظهارات مسئولان سنجش و آموزشوپرورش می‌گوید، سوالات منتشرشده در آزمونهای نهایی، برخی واترمارک داشته‌اند که نام حوزه روی آن نوشته شده و برخی نداشتند. واترمارک‌ها برای جلوگیری از انتشار سوالات است، درحالی‌که می‌توان به‌راحتی روی آن خط کشید و منتشر کرد. سوالاتی که واترمارک نداشته‌اند، به این معنی‌اند که یک‌نفر از کادر همان حوزه اقدام به فرستادن و انتشار تصاویر سوالات کرده است. او تاکید می‌کند، در امتحانات نهایی همراه داشتن موبایل یا ساعت هوشمند، کار سختی نیست چراکه در حوزه‌های امتحانی گیت فلزیاب و ... وجود ندارد. مثلا برخی از این تجهیزات کنار کمربند بسته می‌شود و اگر حتی دستگاه فلزیابی وجود داشته باشد، تصور می‌شود فلز روی کمربند است.
این دانشجو می‌گوید، در کانال تلگرامی خودش از مخاطبان خواسته تا تمام کانال‌های تقلبی‌ای که سوالات را می‌فروشند، برایش بفرستند و بیش از 100کانال برایش ارسال شده است. هر کانال بالای 100هزار مخاطب دارد و چندین هزار بازدیدکننده. اما به‌طور کلی 100کانال اصلی در این زمینه فعالیت می‌کنند. او می‌گوید، گردانندگان این کانال‌ها برای کلیدزنی سراغ دانشجویان دانشگاه‌های برتر می‌روند.
شیوع بالای تقلب
تقریبا تمام معلمان و دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم در جریان بخشی از فعالیت گردانندگان این کانال‌های تلگرامی و شبکه‌های تقلب قرار دارند و خانم «ف»، مدرس زبان انگلیسی در مقطع متوسطه دوم یکی از مدارس تیزهوشان و مراقب امتحانات نهایی و کنکور، موارد دیگری به فعالیت این گروه‌ها اضافه می‌کند. او به هم‌میهن می‌گوید، حتی در میان دانش‌آموزان مدارس تیزهوش هم تقلب بالا رفته است. برخی از آنها از همان هوش‌شان برای انجام تقلب‌های پیشرفته استفاده می‌کنند: «دی‌ماه امسال مراقب امتحانات نهایی نبودم، اما قبل از آن در خردادماه که کنکور بود و ماه‌های دیگر، مراقب بوده‌ام. بهطورکلی، تقلب سر جلسه‌های امتحان بسیار شایع است، حتی در سخت‌‌گیرترین حوزه‌های امتحانی هم این اتفاق می‌افتد.» او درباره برخی روش‌های تقلب در این مدارس می‌گوید: «دانش‌آموزان وقتی وارد حوزه امتحانی می‌شوند وسیله‌ای با خود ندارند، اما بعد از ورود به یک بهانه ازجمله رفتن به سرویس بهداشتی از فضا خارج می‌شوند و این‌بار با تجهیزات وارد می‌شوند. در بدو ورود هم چون یک‌بار آنها را بازرسی کرده‌اند، دیگر دوباره آن را تکرار نمی‌کنند و او موفق به بردن وسایل تقلب ازجمله ایرپاد، گوشی، ساعت هوشمند و ... می‌شود.» به‌گفته‌او، برخی دانش‌آموزان از همان روش‌های سنتی تقلب، مثل بردن برگه سر امتحان هم استفاده می‌کنند. یک کش به بازوی‌شان می‌بندند، برگه تقلب را روی آن قرار می‌دهند و وقتی مراقب می‌رسد، برگه را رها می‌کنند و کش بالا می‌رود. با گوشی هم زیاد تقلب می‌کنند. خودکار و پاک‌کن‌های دیجیتالی هم دارند که ازطریق آن تقلب می‌کنند. این مراقب امتحان می‌گوید، امسال به دلیل اینکه اعلام شد امتحانات‌نهایی برای فارغ‌التحصیلانی است که دنبال ترمیم نمره‌های‌شان هستند، میزان تقلب بسیار شدید بود، همه انتظار نمره 20 را داشتند، به‌اندازه‌ای تقلب شده بود که دیگر کسی نمی‌توانست جلوی آن را بگیرد. البته در این شرایط آموزشوپرورش ناچار است بگوید، تقلبی صورت نگرفته چراکه عملکرد خودش زیر سوال می‌رود.
برخی مراقبان، سوالات را به دانش‌آموزان می‌رسانند
به گفته خانم «ف»، تقلب‌ها و درز پیدا کردن سوالات به خارج از جلسه امتحان، معمولا تا یک‌ربع اول برگزاری آزمون اتفاق می‌افتد. به‌هرحال در یک حوزه امتحانی در یک‌منطقه‌دور، ممکن است سوالات لو برود، به دست گردانندگان کانال‌های تلگرامی برسد و آنها به‌طور سراسری سوالات را منتشر می‌کنند. براساس اعلام او، میزان تقلب ازسوی پسران بیشتر از دختران است اما در سال‌های اخیر هم دختران به این گروه اضافه شده‌اند و راحت‌تر تقلب می‌کنند به‌ویژه اینکه آنها مقنعه سرشان می‌گذارند و به‌دلیل پوشش‌شان، راحت‌تر می‌توانند تقلب کنند. این معلم زبان انگلیسی می‌گوید، داوطلبان رشته‌های تجربی همیشه خودشان را به آب‌و‌آتش می‌زنند برای تقلب. در میان گروه علوم انسانی هم تقلب بالاست اما در رشته ریاضی این اتفاق نمی‌افتد. داوطلبان علوم تجربی به‌دلیل قبولی در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی، خیلی دنبال تقلب هستند: «مصوبه جدید منجر شده تا افراد به تمام روش‌ها متوسل شوند و میان مراقبان دنبال آشنا باشند. گاهی مراقب، استاد خود دانش‌آموز است. قبلا مثلا از او 100میلیون تومان برای تدریس پول گرفته و قطعا سرجلسه به شاگردش کمک می‌کند. حتی ممکن است هزینه اضافه‌ای هم برای تقلب‌رساندن بگیرد.»
او می‌گوید، تامین نیروهای مراقب و برگزاری امتحانات نهایی و کنکور به عهده آموزشوپرورش است به‌طوری‌که 80درصد نیروهای کنکور از آموزشوپرورش هستند و بابت هر روز امتحان به آنها حق‌الزحمه داده می‌شود. مثلا برای کنکور امسال، روزی 200هزار تومان بود و برای امتحانات‌نهایی که 10روز طول می‌کشد، بهطورکلی یک‌میلیون تا یک‌میلیون و 200هزار تومان پرداخت می‌شود. البته هنوز حق‌الزحمه‌های سال گذشته هم پرداخت نشده است. این معلم می‌گوید، میزان تقلب سر امتحان‌ها بسیار زیاد شده است، دانش‌آموزان قبلا حرمت و احترامی برای مدرسه و معلم قائل بودند اما حالا خیلی بی‌پروا شده‌اند. به‌نظر می‌رسد، این مصوبه جدید شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به این تقلب‌ها دامن زده و نمره خیلی برای‌شان مهم شده است. همه اینها در شرایطی است که آموزشوپرورش توانایی برگزاری این امتحانات را ندارد، تجهیزاتی در اختیار ندارد و تنها روش مراقبت‌اش، دوچشم مراقب است.
400 هزار تومان برای پاسخ به هر امتحان
محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزشی و دبیر باسابقه فیزیک مقطع متوسطه دوم در یکی از مدارس تهران است. او با تایید میل دانش‌آموزان برای تقلب، به هم‌میهن می‌گوید: «فعالیت شبکه‌های تقلب بسیار گسترده است، آنها با دسترسی سریع به سوالات کنکور و امتحانات نهایی، افرادی را در اختیار دارند که به‌سرعت به این سوالات پاسخ می‌دهند و آنها را منتشر می‌کنند: «در این زمینه به من و همکارانم پیشنهادهایی داده شده بود که جواب سوالات را بدهید و هزینه آن هم حساب می‌شود. گروهی از معلمان غیر آموزش‌وپرورشی که رسمی هم نیستند، ممکن است پاسخ مثبت بدهند و همکاری هم داشته باشند. در دوره کرونا شاهد این تقلب‌ها بودیم. وقتی جواب‌ها را می‌دیدیم، مشخص بود که یک هم‌فکری اتفاق افتاده است. یکی از همکاران گفت، به او پیشنهاد 400هزار تومان برای پاسخ به سوالات درس فیزیک داده شده است.» به‌گفته نیک‌نژاد، تقلب همان دزدی است و برای همین دزدی برای کنکور 1401، برای آزمون تجربی، تا 400میلیون تومان هم برای خرید سوالات هزینه شده بود. جاسوس‌افزارهایی که برای تقلب تهیه می‌شوند هم، بسیار گران هستند. خیلی از خانواده‌ها توانایی تهیه آنها را ندارند و این مسئله نشان می‌دهد، افراد با تمکن‌مالی امکان دسترسی به آن را دارند. اینها همه نشان‌دهنده آشفتگی‌های فرهنگی و اجتماعی است. آنهایی که پولدارتر هستند، امکان دسترسی به سوالات را هم دارند. او می‌گوید: «یکی از والدین به نفر دیگری گفته بود که می‌خواهد سوالات کنکور تجربی را برای دخترش بخرد، اگر او هم موافق است با هم آن را تهیه کنند. نفر دوم قبول نکرده. اما دختر نفر اول توانسته در دانشگاهی در تهران، پزشکی قبول شود و دختر نفر دوم در یک شهرستان دور در رشته پزشکی پذیرفته شد. برخی احساس می‌کنند اینها دیگر زرنگ‌بازی است، نه تقلب و تخلف.» به گفته این کارشناس آموزشی، تاثیر 40درصدی سوابق تحصیلی بر کنکور، به این فضا دامن زده است: «شاید 90درصد از آنها تمایل دارند تقلب کنند. به‌طور علنی هم این موضوع را بیان می‌کنند. تابوها شکسته شده است، این موضوع حتی در میان دانش‌آموزان مدارس غیردولتی یا سطح بالاتر علمی هم دیده می‌شود.»
ثبت زمان حضور داوطلب در سرویس بهداشتی
خانم «میم»، معلم دوره اول متوسطه در استان قم با هشت‌‌سال سابقه تدریس، نکته دیگری را می‌گوید و آن تلاش مدیران مدارس برای بالا بردن معدل دانش‌آموزان است که این موضوع سر امتحان‌ها به‌صورت آسان‌گرفتن‌ها و اجازه دادن به دانش‌آموزان برای انجام تقلب، خودش را نشان می‌دهد: «گاهی معلم خودش از روی دست شاگرد زرنگ کلاس نگاه می‌کند و جواب را به دانش‌آموز دیگری که ضعیف‌تر است، می‌رساند. حتی به‌عنوان معلم به دانش‌آموزان برای سوالات نهایی که در جوابش شک داریم، نمره کامل می‌دهیم.»
خانم «ط»، چهار دوره جزو عوامل اجرایی کنکور بوده و حالا به هم‌میهن می‌گوید، با وضعیت افزایش تقلب‌ها، شرایط برای مراقبان هم خیلی سخت شده است، آن‌هم در وضعیتی که حق‌الزحمه حضور در کنکور بین 50 تا 70هزار تومان است: «کنکور علوم تجربی یکی از سخت‌ترین کنکورها برای مراقبان و خود داوطلبان است. استرس این داوطلبان بسیار بالاست، نمی‌توان هیچ صحبتی با آنها کرد، چراکه فشار زیادی روی آنها وارد شده است. محال است در زمان برگزاری کنکور تجربی، آمبولانس وارد حوزه نشود.» او ادامه می‌دهد: «حتی وقتی داوطلب می‌خواهد به سرویس بهداشتی برود، باید او را همراهی کنیم. حتی باید ساعت و دقیقه رفتن داوطلب به سرویس بهداشتی و مدت‌زمان حضورش در سرویس بهداشتی هم ثبت شود. بعد او را باید اسکورت کرد و سرجایش نشاند. فکر کنید در یک‌سالن، چندنفر بخواهند دستشویی بروند؛ چقدر به‌مراقب سخت میگذرد.» او در ادامه درباره اینکه وزارت آموزشوپرورش چقدر توانایی برگزاری آزمون نهایی را دارد، می‌گوید: «در دوران کرونا آموزشوپرورش، دستگاه‌های فلزیابی خرید که حتی به آلومینیوم پاکت آبمیوه هم حساس بود، این دستگاه‌ها به تعداد بالا برای بسیاری از حوزه‌ها خریداری شده است. ازسوی‌دیگر برای تیم‌های مراقبتی سعی می‌شود از عوامل مختلف و غیرمرتبط استفاده کرد تا زد‌وبندی صورت نگیرد. سعی می‌شود از افراد با تجربه در این کار استفاده شود.»
بیشتر دانش‌آموزان از تقلب استقبال می‌کنند. کارن دانش‌آموز کلاس دهم هنرستان است، او می‌گوید، بهطورکلی در هنرستان قوانین سختگیرانه به‌طوری‌که در مدارس عادی وجود دارد، دیده نمی‌شود. او درباره رواج تقلب در مدارس می‌گوید: «دانش‌آموزان همیشه از تقلب استقبال می‌کنند و روش‌های خودشان را دارند. برخی دانش‌آموزان با اینکه بردن گوشی ممنوع است و بچه‌ها خوب بازرسی می‌شوند، اما باز هم مثلا در داخل جوراب‌شان گوشی می‌گذارند یا از ایرپاد استفاده می‌کنند. در مدارس دخترانه این موضوع شیوع بیشتری دارد، چون خیلی راحت می‌توانند ایرپادشان را پنهان کنند. درنهایت هم اگر مراقب متوجه تقلب‌شان شود، برگه‌شان را می‌گیرد.» علی، دانش‌آموز پایه دوازدهم رشته انسانی است و می‌گوید، بین دانش‌آموزان فعلا حرفی از تقلب نشده اما در کانال‌های تلگرامی تبلیغات گسترده‌ای در این زمینه می‌شوند. هرچند اگر کسی هم این سوالات را بخرد، به دیگران اعلام نمی‌کند.
مانیا کلاس دوازدهم است، او در میان اطرافیانش شنیده که سوالات امتحان تا 15میلیون تومان هم فروخته شده است. اما موضوع تنها به اینجا محدود نمی‌شود: «یکی از دوستانم به من گفت، مدیر مدرسه به پدرش گفته در ازای گرفتن پول، تمام سوالات امتحان‌نهایی را در اختیارمان قرار می‌دهد. پدرش صاحب رستوران بزرگی بود.» این دانش‌آموز درباره شایع‌ترین روش‌های تقلب در مدارس هم می‌گوید: «تقلب‌ها بیشتر به این صورت است که شب قبل از آزمونهای آزمایشی، موسسه‌های کنکور در کانال‌های تلگرامی فروش سوالات، تمام سوالات منتشر می‌شود، دانش‌آموزان هم برای بالا بردن ترازشان، تقلب می‌کنند. برخی دانش آموزان هم از ایرپاد استفاده می‌کنند یااینکه ابزارهای تقلب را در ماسک‌شان جاسازی می‌کنند.»
سازماندهی تقلب‌ها ازسوی یک گروه 10نفره
ماجرای تقلب در کنکور، یکی از موضوعات اصلی پیگیری‌های سازمان دیده‌بان شفافیت و عدالت است و حالا مسئله تقلب در امتحانات نهایی هم به آن اضافه شده است. احمد توکلی، رئیس هیئت‌مدیره این سازمان و کارشناسانش که پیش از این انتقادهای فراوانی به مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی درباره دو نوبت کردن کنکور و تاثیر 40درصد معدل بر کنکور داشتند، اخیرا در نامه‌‌ای خطاب به رئیس دولت، خواستار پیگیری ماجرا و پایان فعالیت شبکه‌های تقلب شدند. بیش از یک هفته از این انتشار این نامه میگذرد و روز گذشته هامون سبطی، دبیر کارگروه آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت به هم‌میهن می‌گوید رئیس دولت، در واکنش به آن، دستوری صادر کرده که موضوعات مطرح‌شده پیگیری ویژه شود: «ما از کسانی که در این نامه مورد خطاب قرار گرفته شده‌اند و درباره تخلفات‌شان صحبت شده، انتظار واکنشی نداشتیم، اما از دادستانی کل کشور انتظار واکنش داشتیم، می‌دانیم در این زمینه اقداماتی صورت گرفته و باید منتظر نتیجه آن باشیم.»
او درباره هشدارهایی که پیش از این درباره وقوع تخلف در امتحانات نهایی امسال ازسوی دیده‌بان داده شده بود، می‌گوید: «پیش از برگزاری امتحانات نهایی، با دادستانی کل صحبت کرده بودیم و از آنها خواستیم اقداماتی برای پیشگیری از وقوع‌جرم صورت بگیرد و باتوجه به سابقه غیرقابل‌قبولی که در امتحانات خرداد، تیر و شهریورماه رخ داد، تذکر لازم را هم به مجریان امتحان و سازمان‌سنجش دادیم. از دادستانی خواستیم به آنها اعلام کنند که موضوع تقلب در کنکور، حیثیتی است و فرهنگ، آموزش و اخلاق کشور را به‌خطر می‌اندازد. اگر نهادی به‌دلیل ترک‌فعل یا ناآگاهی از میزان حساسیت‌ها، واقعیت‌ها را بیان نکند، مورد سوال قرار می‌گیرد و باید پاسخگوی سیستم قضایی کشور باشد. ما منتظریم امتحانات‌نهایی تمام شود، فعلا روند روبه‌بهبودی از نظر برقراری امنیت در برگزاری این امتحانات نمی‌بینیم.»
او می‌گوید: «پس از اتفاقاتی که در آزمون خردادماه سال گذشته رخ داد، از حراست آموزشوپرورش خواستیم جلسه‌ای در این زمینه برگزار شود و پیشنهاد تشکیل یک کمیته مشترک پیشگیری از وقوع‌تقلب در امتحانات‌نهایی و کنکور را دادیم. با تلاش فراوان ما، جلسه‌ای در پلیس‌فتا تشکیل شد و مسئولانی از آموزشوپرورش هم دعوت شدند. در آن جلسه صحبت‌های عجیبی ردوبدل شد. پلیس فتا اعلام کرد، آموزشوپرورش هیچ همکاری‌ای با آنها ندارد و تنها وقتی جرمی رخ می‌دهد، آدرس‌های تلگرامی افراد متخلف را به پلیس‌فتا می‌دهند تا آنها را شناسایی کنند. درحالی‌که این کار کمکی در شناسایی افراد متخلف نمی‌کند.» به‌گفته‌او، در آن جلسه پلیس‌فتا اعلام کرد که باید همکاری‌های بلندمدتی وجود داشته باشد تا بتوان در دی‌ماه امتحانات نهایی را ایمن و امن برگزار کرد. پلیس‌فتا از این موضوع گلایه داشت که چرا پس از وقوع تقلب، اطلاعات در اختیار آنها قرار می‌گیرد و قبل از آن موضوعی مطرح نمی‌شود. سبطی می‌گوید، براساس بررسی‌های دیده‌بان شفافیت و عدالت، گروهی که این تقلبات را سازماندهی می‌کنند حداکثر 10نفر هستند و شناسایی و دستگیری آنها کار بسیار سختی نیست. یک‌نفر از آنها هم دستگیر شود، می‌توان به سایر افراد دسترسی پیدا کرد.
قطعی اینترنت آسیب‌زاست
سازمان سنجش برای مقابله با تقلب‌ها، راه‌های مختلفی امتحان کرده و در آخرین مورد، خبر از قطعی اینترنت در روزهای برگزاری نوبت اول کنکور در 29 و 30دی‌ماه می‌دهند. موضوعی که مورد تایید وزیر علوم و رئیس سازمان سنجش هم است و درخواست را به شورای امنیت کشور داده‌اند و منتظر تصویب‌اند. اعلام این موضوع اما با واکنش‌های گسترده همراه بود و حسین اسلامی، رئیس هیئت‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران به هم‌میهن می‌گوید، این تصمیم منطقی نیست. موضوع قطعی اینترنت در حالی ازسوی سازمان‌سنجش و وزیر علوم مطرح می‌شود که به‌گفته اسلامی، پیگیری ماجرا ازسوی وزارت بهداشت نشان می‌دهد، اصلا آنها درجریان این موضوع نیستند. درحالی‌که سازوکار قطعی اینترنت در اختیار این وزارتخانه است: «اینکه برای حفظ امنیت کنکور، اینترنت را به‌طور سراسری قطع کنیم، هم برای کسب‌وکارها آسیب‌زاست، هم برای عامه‌مردم. این راه‌حل کاملا نادرست، غیرمنطقی و غیرقابل‌قبول است.»
او می‌گوید، اگر مسئولان در وزارت علوم و سازمان سنجش دنبال راه‌حل‌هایی برای رفع دغدغه‌شان در زمینه برقراری امنیت برگزاری کنکور هستند، آماده‌اند بهترین مشاوره‌ها را به آنها بدهند. چراکه تصمیم برای قطع سراسری اینترنت، بدترین راه‌حل برای حل یک دغدغه است. براساس اعلام اسلامی، همه اینها در شرایطی است که قطع کردن اینترنت در وضعیتی مطرح می‌شود که اعتماد عمومی و کسب‌وکارها به‌شدت از این بابت آسیب دیده است. اسلامی می‌گوید، آنها در جریان جزئیات تقلب‌های اینترنتی هستند و می‌دانند که متخلفان از چه طریقی به اینترنت یا بلوتوث متصل می‌شوند: «این مسائل جزو تخلف به‌شمار می‌روند. این نوع تخلف‌ها در حوزه‌های بانکی و امثال آن هم رخ می‌دهد، اما راهش قطع اینترنت نیست. به‌هرحال به‌ازای هر تخلف، راه‌حل‌های متفاوتی وجود دارد که می‌تواند کارشناسی شود. باید به مسائل نگاه همه‌جانبه شود.» به‌گفته‌او، زیرساخت قطعی اینترنت در اختیار وزارت ارتباطات است، اما ممکن است شورای امنیت کشور، در این زمینه تصمیم بگیرد.
زهرا جعفرزاده
