زندگینامه مقداد بن عمرو

مجموعه: زندگینامه بزرگان دینی

درباره ی زندگی مقداد بن اسود

آشنایی با زندگینامه مقداد بن عمرو:

مقداد موفق شد نظر ارباب خود را جلب کند و او نیز به نوبه خود او را به عنوان پسر خود پذیرفت.

چکیده ای از زندگی نامه مقداد بن عمرو

مشخصات فردی

نام کامل : مقداد بن عمرو بن ثعلبه

کنیه : ابومعبد، ابوسعید

زادروز : 16 عام‌الفیل (24 سال قبل از بعثت) در حضرموت

زادگاه : یمن

محل زندگی : حضرموت، مکه، مدینه

همسر(های) : ضباعة بنت زبیر (دختر عموی پیامبر اسلام(ص))

فرزندان : عبدالله بن مقداد، کریمه بنت مقداد

درگذشت : 33 ق مدینه

مدفن : مدینه (قبرستان بقیع)

مشخصات دینی

زمان اسلام آوردن : جزء نخستین گروندگان

حضور در جنگ ها : بدر و جنگ‌های دیگر

هجرت به : حبشه و مدینه

دلیل شهرت : یکی از ارکان اربعه

نقش های برجسته : از یاران برجسته امام علی (ع)

دیگر فعالیت ها : مخالفت با خلفاء خصوصاً در واقعه سقیفه

مقداد بعداً اسلام آورد و یکی از اولین کسانی بود که به دین جدیدی که حضرت محمد (ص) بنیانگذاری کرد، قبل از اینکه به دلیل آزار و اذیت مشرکان مکه به مدینه مهاجرت کرد، روی آورد. مقداد پس از نازل شدن آیه قرآنی که شخص را از لغو نسب خود منع می کند، از استفاده از «ابن اسود» به عنوان نام خود صرف نظر کرد و از نسبت خونی واقعی خود از پدرش «ابن عمرو» استفاده کرد. مقداد در تاریخ در مدینه به عنوان یاران دلیر حضرت محمد (ص) شناخته می شد و مورخان مسلمان آن را اولین سوارکار مسلمان می گویند، مقداد در تمام عملیات های نظامی زیر نظر حضرت محمد (ص) شرکت داشت.

پس از مرگ حضرت محمد (ص)، مقداد به خدمت به اسلام زیر نظر راشدین ادامه داد، جایی که به شدت در فتح شام توسط مسلمانان و بعداً فتح مصر توسط مسلمانان شرکت داشت. نماز جنازه مقداد به عهده خلیفه بود.

زندگینامه مقداد بن عمرو:

مقداد در 16 عام‌الفیل (24 سال قبل از بعثت) در حضرموت یمن از عمرو البحرانی به دنیا آمد. او پس از وقوع حادثه ای که بین او و یکی از هم قبیله ها به نام ابوشمر بن حجر کندی رخ داد، رهسپار مکه شد و او را فراری داد و از خانه اش به مکه گریخت. در مکه به خدمت مردی به نام اسود بن عبدالیغوتس کندی رفت که چندین بار استاد خود را تحت تأثیر قرار داد و اسود به او لطف کرد و بعداً او را به فرزندی پذیرفت و بدین ترتیب مقداد را وادار کرد که بیشتر به مقداد بن اسود الکندی معروف باشد تا مقداد بن عمرو.

مقداد بن عمرو که بود ؟

زیر نظر حضرت محمد (ص)

هنگامی که اسلام توسط حضرت محمد (ص) معرفی شد، مقداد جزو هفت نفر اول بود که اسلام را پذیرفتند، اگرچه او ایمان جدید خود را از اسود بن عبدالیاقوت پنهان کرد. او بعداً برای فرار از آزار و اذیت قبیله قریش، همراه با مسلمانان دیگر به مدینه هجرت کرد. هنگامی که مسلمانان به مدینه مهاجرت کردند، مقداد و عتبه بن غزوان در تلاش برای تعقیب مسلمانان وانمود کردند که از مشرکان مکه پیروی می کنند. اما، هنگامی که با گروهی از مهاجران مسلمان که از مکه فرار کردند، برخورد کردند، مقداد و عتبه بلافاصله از مکه جدا شدند و در عوض به مسلمانان در حال مهاجرت به مدینه پیوستند.

مقداد تنها مسلمانی است که در جنگ بدر سوار بر اسب می شد و دیگران یا سوار شتر می شدند یا راه می رفتند. مقداد در این نبرد، فرماندهی جناح چپ ارتش مسلمانان را برعهده داشت. اما در منابع دیگر ثبت شده است که در واقع حداقل سه سوار در نیروهای مسلمانان شرکت داشتند که عبارتند از مقداد، زبیر بن العوام و مرثد بن ابی مرثد. اسبی که مقداد داشت بازاجه نام داشت. مقداد قبل از جنگ با استناد به قرآن به پیامبر (ص) گفت:

«ای رسول خدا، آنچه را که به آن دستور داده ای، ادامه بده، ما با تو هستیم، به خدا سوگند ما هرگز مانند بنی اسرائیل با موسی رفتار نخواهیم کرد و نخواهیم گفت: با خدای خود برو و بجنگ، ما اینجا می مانیم. ما به شما نخواهیم گفت: با خدا بروید و بجنگید، ما با شما هستیم! سوگند به خدایی که تو را به پیامبری بر راه راست فرستاد، حتی اگر ما را به برک الغماد برسانی، همراه تو می جنگیم تا به آن برسی».

پس از جنگ بدر، مقداد و زبیر هر دو به دلیل شرکت در نبرد سوار بر اسب، دو برابر غنائم معمولی سرباز، دریافت کردند.

بعدها در جنگ احد گفته می شود که او به عنوان تیرانداز خدمت می کرد. بعدها در جنگ ذی قراد که بنی غطافان به فرماندهی عبدالرحمن فرجی برای یورش به مدینه آمدند، در کنار اخرم و ابوقتاده با عبدالرحمن جنگیدند. فرجی، اخرم در این جنگ جان باخت، اما مقداد و ابوقتاده موفق شدند انتقام رهبر خود را بگیرند و لشکر عبدالرحمن را فراری دهند. این گزارش در کتاب واقدی کتاب مغازی نیز آمده است مقداد تا زمان مرگ حضرت محمد (ص) در تمام جنگ های پیامبر حضور داشت.

مقداد گاهی در طول زندگی خود با دبعه بنت زبیر یکی از بستگان محمد ازدواج می کرد.

آشنایی با مقداد بن عمرو

در زمان خلافت عمر :

در اولین محاصره عمسه، مقداد به عنوان فرمانده لشکر قبیله بالی شرکت کرد. مقداد به حضور ابوعبیده بن جراح در این محاصره مشهور بود. مقداد در طول لشکرکشی به شام، همچنین به عنوان قاری قرآن در لشکر خلیفه راشدین ابوبکر خدمت کرد. این سنت تا زمان خلیفه عمر در جنگ یرموک ادامه یافت، جایی که مقداد مأموریت یافت.

خالد بن الولد برای تلاوت آیات قرآنی از الانفال برای نگهبانان عقب که توسط سعید بن زید رهبری می شد. برای تقویت روحیه خود قبل از جنگ، مقداد توسط خلیفه عمر در جریان فتح مصر توسط مسلمانان به مصر فرستاده شد تا به عمرو بن العاص کمک کند، زیرا خلیفه عمر در نامه خود به عمرو از مقداد تمجید کرد که مقداد از نظر قدرت برابر است با 1000 سرباز.

به گفته واقدی، در طول کمپین مقداد برای کمک به عمرو، راشدین تحت فرماندهی مقداد چندین منطقه را در منطقه الغربیه آرام کردند که از کفرتنه (منطقه در استان دکهلیه امروزی) و تنیس شروع می شد. سپس مقداد به راهپیمایی خود با چهل سوار از جمله ضیرار بن الازوار ادامه داد. سپس چون به دمیطه رسیدند، مقداد دریافت که شهر توسط مردی به نام حموک، عموی مقوقیس ، سنگربندی شده است. الحموک شهر را سنگربندی کرد و دروازه ها را بست، زیرا مقداد شهر را محاصره کرد.

با تسلیم شدن دمیتا، مقداد به حکومت شهر منصوب شد. محاصره ادامه یافت تا اینکه شاطا، پسر حموک، مدافع دمیتا، حاضر به تسلیم شد و به اسلام گروید. از آنجا که شاتا اکنون به اسلام گروید، مقداد او را به رهبری ارتش برای فتح استان ساه، قلعه های اشمون، دریاچه بورولوس و دومایرا منصوب کرد. با این حال، شاتا بعداً در نبرد برای تصرف قلعه تینا سقوط کرد.

بعدها در زمان محاصره اکسیرینخوس در جنوب مصر، مقداد، زبیر بن العوام ، ضیر بن الازوار و دیگران با رهبری حدود 10000 نفر از صحابه پیامبر (ص) که 70 نفر از آنها از جانبازان جنگ بدر بودند، حضور داشتند. آنها شهر را به مدت 4 ماه محاصره کردند، در حالی که مقداد 200 سوار را رهبری می کرد، و زبیر بن العوام 300 سوار را رهبری می کرد، سپس ذیرار، عبدالله بن عمر و عقبه بن امیر الجوهانی هر کدام 200 سوار را رهبری می کردند. بیزانسی ها و متحدان قبطی آن ها لشکر راشدین را باران می کردند تا اینکه بر مدافعان غلبه کردند، زیرا ضرار، اولین نفر، با تمام بدن غرق در خون از نبرد بیرون آمد، در حالی که اعتراف کرد که حدود 160 سرباز بیزانسی را در طول نبرد کشته است. سپس شهر اکسیرینخوس پس از تسلیم شدن توسط ارتش راشدین به "البهناسا" تغییر نام داد.

زمانی که مقداد در مدینه به همراه زبیر و پسر خلیفه عبدالله بن عمر به خیبر رفتند تا سهم سود خود را بگیرند زیرا در املاک و مزارع خیبر که مدیریت و کار می کردند سهام دارند. توسط قبایل یهودی خیبر که در زمان حضرت محمد (ص) تسلیم شده بودند اما یهودیان، خیبر را نپذیرفتند و در عوض عبدالله بن عمر را که از آزار و اذیت آنها شکسته بود، زخمی کردند. این امر باعث شد که خلیفه عمر کل قبیله یهودی را از خیبر بیرون کند، زیرا اکنون املاک خیبر به طور کامل در اختیار حاکمان مسلمان بود.

در زمان خلافت عثمان :

مقداد پس از مرگ خلیفه عمر، با عثمان که به تازگی به مقام خلافت رسیده بود، بیعت کرد. مقداد در زمان خلیفه عثمان در فتح آفریقا شرکت کرد و مقداد به همراه عبدالله بن الزبیر عبدالله بن عمرو بن العاص، عبدالله بن عباس و همچنین ابوذر الغفاری، مسوار بن مخرمه به آنجا فرستاده شد. در نبرد سوفتولا با ارتش بیزانس به رهبری گریگوری روبرو شدند.

بعدها مقداد، شداد بن اوس و عباده بن الصامیت به اولین ناوگان دریایی خلافت که توسط معاویه ساخته شده بود برای فتح جزیره ارواد در ساحل طرطوس پیوستند. دریانوردانی که جزیره ارواد را تحت فرمان معاویه فتح کردند، بعدها به سفر خود به جزیره قبرس ادامه دادند. چندین مقام گزارش دادند مقداد نیز در میان این شرکت دریایی به قبرس بود. آنها از عکا حرکت کردند.

به گفته محمود شاکر ، ناوگان مقداد، معاویه و عباده با نیروهای دریایی آفریقا که به رهبری عبدالله بن سعد که پیش از آنها وارد قبرس شده بودند، ملاقات کردند. سپس به نیروهای خود پیوستند تا اینکه جزیره قبرس را از پادگان های بیزانسی تسلیم کردند. نیروهای دریایی راشدین تقریباً تمام پادگان های بیزانس را آرام کردند. 

که شواهد دو کتیبه یونانی در روستای سولویس قبرس را تأیید می کند که به وقوع فتح اول و دوم قبرس اشاره می کند و حدود پنجاه یورش کوچک در این بین رخ داده است.

کل جزیره قبرس برای اولین بار پس از محاصره و محاصره پایتخت آنها، سالامیس، برای مدت نامشخصی تسلیم شد.

قبل از تبیین مصحف قرآن به یک مصحف تحت صلاحیت خلیفه عثمان، قیراط مقداد همان چیزی است که مسلمانان در شام، به ویژه در حمص به آن پایبند بودند. مقداد در مدت اقامت خود در حمص به تدریس قرآن در این شهر پرداخت.

مسجد موغدات در ترکیه که به افتخار مقداد بن عمرو ساخته شد.

کنیه ها و القاب مقداد بن اسود :

برای مقداد القابی مانند بهرایی یا بهراوی، کندی و حضرمی و کنیه هایی مثل ابومعبد، ابوسعید و ابوالاسود ذکر شده است.

خانواده ی مقداد بن اسود :

همسر مقداد بن عمرو : همسر مقداد، ضباعة دخترعموی پیامبر(ص) (دختر زبیر بن عبدالمطّلب) بود. پیامبر ضباعة را با اینکه از نظر حسب و نسب بسیار با شخصیت می دانست همسر مقداد کرد و فرمود: «من دخترعموی خود ضباعة را همسر مقداد نکردم مگر برای آنکه مردم موضوع ازدواج را آسان بگیرند، به هر مؤمنی دختر دهند و حَسَب و نَسَب را در ازدواج به نظر نیاورند».

فرزندان مقداد بن عمرو : مقداد دو فرزند به نام های عبدالله و کریمه داشت. عبدالله در جنگ جمل از یاران عایشه بود که در مقابل حضرت علی (ع) قرار گرفت و کشته شد. وقتی امام علی (ع) در پایان جنگ نگاهش بر جنازه عبدالله افتاد، خطاب به عبدالله گفت: «چه بد پسر خواهری بودی». برخی به جای عبدالله نام پسر مقداد را معبد گفته اند.

وفات و محل دفن مقداد بن اسود :

مقداد در اواخر عمر در «جرف» (منطقه ای در یک فرسخی مدینه به سمت شام) سکونت داشت و در سال 33 قمری در حالی که هفتاد سال از عمرش می گذشت، وفات کرد. مسلمانان پیکرش را به مدینه آوردند و عثمان بن عفان بر او نماز خواند و او را در قبرستان بقیع به خاک سپردند. در شهر وان در کشور ترکیه قبری به مقداد منسوب است که برخی از دانشمندان آن را مربوط به فاضل مقداد یا یکی از مشایخ عرب به حساب آورده اند. طبق نقلی مقداد شخص ثروتمندی بود و وصیت کرد که 36 هزار درهم از دارایی اش را به حسنین (ع) بدهند.

ویژگی شخصی مقداد بن عمرو :

پوستش تیره و موهایش زیاد بود. مقداد ریش رنگ شده و چشمان درشت داشت در حالی که بینی اش قلاب شده بود.

مقداد به استاد تیراندازی با کمان معروف بودند.

میراث بورسیه

مسجد موغدات در ترکیه که به افتخار مقداد بن عمرو ساخته شده است.

در دوران معاصر، مسجد موغدات مسجد بزرگی را در مرسین ترکیه به افتخار مقداد در اوایل صحابه ساخت.

گردآوری : بخش مذهبی بیتوته